بزرگنمايي:

ایران پرسمان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
در سالگرد پیروزی انقلاب موسسه دین و اقتصاد در نشستی تحت عنوان «فساد و فروپاشی بازخوانی ریشه‌های سقوط رژیم پهلوی» موضوع فساد گسترده را در دوره پهلوی موردارزیابی قرار داد و تبعات چشم‌پوشی از این فساد گسترده را مورد بازخوانی قرار داد. فرشاد مومنی استاد اقتصاد دانشگاه علامه بر ضرورت عبرت‌ گرفتن از تجارب تاریخی تاکید کرد و خواستار همدلی و همراهی و گفت‌وگو برای نجات ایران از شرایط نامطلوب فساد شد.
برابری در توزیع قدرت مانع مبارزه با فساد
فرشاد مومنی گفت: فسادهایی که در ساختار قدرت وجود دارد، مطلقا با هیچ معیار و شاخصی قابل مقایسه با دله‌دزدی‌ها و قابلمه‌دزدی‌ها نیست تا زمانی که ساختار قدرت از تصلب و نابرابری ناموجه از نظر توزیع قدرت برخوردار است، امکان ندارد که بتوان با فساد مقابله کرد. شما به صورت‌بندی نظری خارق‌العاده و بدیع داگلاس نورث در این زمینه توجه کنید که ایشان با جزییات توضیح می‌دهد که چطور این فساد ریشه‌های تولید فناورانه را می‌سوزاند و چگونه نابرابری ناموجه را گسترش و تعمیق می‌دهد.
شفافیت کمتر فساد بیشتر
به گزارش جماران، مومنی تصریح کرد: موضوع مهم دیگری که اقتصاددانان توسعه مطرح می‌کنند و تلاش دارند تا هوشمندی را نسبت به آن بالا ببرند این است که جاهایی که فساد بالاتر است، جاهایی است که شفافیت کمتر بوده و فقر و نابرابری بیشتر است. برای همین اگر قرار باشد فردی عالمانه و آگاهانه و صادقانه بخواهد‌ تا فساد را برطرف کند، باید سراغ فقر و نابرابری برود. بدون استثنا جاهایی که با دو بیماری یعنی بحران پنهانکاری و عدم شفافیت و بحران نابرابری ناموجه مواجه شده است، عموما جاهایی هستند که بنیه تولید فناورانه در اولویت قاعده‌گذاری‌ها و تخصیص منابع حکومت نیست و سرمنشا اصلی آنجا هست. رییس موسسه دین و اقتصاد تاکید کرد: کلید بحث این است که وقتی شفافیت وجود نداشته باشد، مشارکت و نظارت مردم در سرنوشت خودشان بی‌معنا می‌شود. در نتیجه محصول آن وابستگی ذلت‌آور به دنیای خارج، فقر و نابرابری گسترده و عمیق و ناپایداری‌های دایمی سیاسی و اجتماعی می‌شود.
اقدامات نمایشی برای مبارزه با فساد به جای مواجهه نهادی
نویسنده کتاب «نهادگرا پرچمدار اقتصاد ملی» گفت: تک‌تک نکات مطرح شده از زبان حکومتگران این بود که کل نظام قاعده‌گذاری و نظام توزیع منافع غیرشفاف و فاسد است. بعد برای ادا درآوردن به چند نفر بند می‌کنید. اینکه شما می‌بینید در سیستم فاسد به جای مواجهه نهادی با مساله فساد آنها ترجیح می‌دهند که رویه‌های ظاهرسازانه مثل دستگیری و بردن آبروی افراد و جابه‌جایی کردن آنها از سمت‌های‌شان را در دستور کار قرار بدهند، هیچ‌یک از اینها تصادفی نیست. همه این اقدامات حساب و کتاب مشخص دارد. بسیاری از اندیشمندان با جزییات توضیح می‌دهند که چرا در حکومت‌های فاسد و ضدتولیدی و ضد توسعه این‌قدر تمایل دارند که کارهای نمایشی انجام دهند. وی در ادامه افزود: چون بسترسازی نهادی برای ریشه‌کن کردن فساد را نمی‌توان با قیچی کردن روبان انجام دهید و بعد از تلویزیون و عکاسان بخواهید تا آن را نمایش دهند. اینها نمایش‌ دادنی نیستند، بلکه عمل کردنی هستند.
فقط بلدید مردم را به تقوا دعوت کنید!
وی در ادامه افزود: اگر قرار است تا راه نجاتی برای ایران پیدا کنیم، باید قادر باشیم که از گذشتگان و تجربه‌های پیشین درس بگیریم. حکومتگران گرامی باید از خودشان بپرسند که چطور این‌قدر خوب بلدند که دیگران را به تقوا دعوت کنند. چطور این‌قدر خوب بلدند که راز و رمز فروپاشی فرعونیان و پادشاهان را از دوره پیشاتاریخ تا دوره محمدرضا شاه را توضیح بدهند. چقدر عالی آنها را ریشه‌یابی می‌کنند اما چرا این دانسته‌ها در رفتار عملی‌ آنها انعکاس ندارد. دکتر رییس جعفری مثال‌های متعددی مطرح کردند که بسیار تکان‌دهنده است. گفته می‌شود که محمدرضا شاه هم همین‌طور بود. دوست داشت که قانون‌های مترقی در کشور وضع و برنامه جاه‌طلبانه تدوین کند چون اینها همه قابلیت نمایش دارد اما وقتی نوبت عمل فرامی‌رسید، آن کار دیگر می‌کرد و دیدید که چه بر سر او آمد. رییس موسسه دین و اقتصاد تصریح کرد: من یادم هست که سال گذشته گفتم از سرنوشت خدمتگزاری مثل شاه باید عبرت گرفت، زیرا محمدرضا پهلوی در کل دست‌نشاندگان امریکا نظیری نداشت، اما چه سرنوشتی پیدا کرد. ژنرال کائوکی که از برجسته‌ترین رجال ویتنام جنوبی بود بعد از اینکه ویتنام جنوبی فروپاشید امریکا به او اجازه داد که در نیویورک شوفر تاکسی شود، درحالی که حتی این فرصت هم به محمدرضا پهلوی داده نشد. افرادی که تصور می‌کنند، راه نجات ایران از طریق دست‌نشاندگی به خارجی‌هاست این شواهد را بینند و عبرت بگیرند. چطور می‌شود که حکومتگران گرامی این‌قدر علمی از فروپاشی محمدرضا شاه رمزگشایی می‌کنند، اما به خودشان که می‌رسد حساسیت‌های بایسته را در عمل نشان نمی‌دهند و در برخوردهای ظاهری متوقف می‌شوند.
تبعات لاپوشانی فساد
وی تصریح کرد: بحران یادگیری جمعی از تجربه‌های قبلی و تجربه‌های همین حکومت با دو مانع بزرگ روبه‌رو است یکم مانعی که در سازه‌های ذهنی حکومتگران وجود دارد شما نمونه آن را دیدید که برای فساد رخ داده در اوقاف زمان شاه، پنهانکاری و توجیه کردند. الان هم با همین توجیهات هزاران فساد لاپوشانی می‌شود. این همه کمپین درست شد و برجسته‌‌ترین متفکران کشور درخواست کردند که یک مقام مسوول تخصیص چند میلیارد دلاری به چای دبش را توضیح دهد. اصلا بحثی از زنده‌باد و مرده‌باد مطرح نشد، بلکه بارها تاکید شد که راه نجات کشور از مسیر شفافیت می‌گذرد. مگر مردم به عنوان صاحبان حق در مورد دلارهای نفتی، نامحرم هستند و تنها شما محرم هستید. این یک تعرضی بوده که به حقوق عمومی شده است چرا لاپوشانی می‌کنید. چرا سکوت کردید چرا مقامات رسمی به جای اینکه شرمنده شوند و از ملت عذرخواهی کنند برای اینکه بی‌کفایتی‌ها و نادانی‌ها آنها موجب شده که چنین فساد عظیم و فاجعه‌آمیزی شکل بگیرد، چنین فسادی را ناچیز جلوه دادند.
دعوای حیدری نعمتی سر فساد
استاد اقتصاد دانشگاه علامه گفت: در گزارش‌های رسمی بانک‌ مرکزی و مرکز آمار آمده است که 85درصد درآمدهای حاصل از جهش قیمت نفت در دوره پهلوی، صرف واردات کالای سرمایه‌ای و واسطه‌ای شده است. محمدرضا شاه می‌گوید واردات کالای سرمایه‌ای و واسطه‌ای بهانه‌ و محمل برای این قضیه بود. خود محمدرضا تصریح دارد که ما پول‌ها را آتش زدیم و اگر ما بگوییم که فساد بیداد می‌کرد، افرادی که کاسه داغ‌تر از‌ آش هستند، می‌گویند که اینها بدترند چه کسی گفته که اینها بهترند. باید با مستندات نشان داده شود که اینها بدترند. تلاش ما ریشه‌یابی و حل مشکلات است. بحث بدتر بودن و بهتر بودن نیست. متاسفانه این ظاهرسازی‌ها و دروغ گفتن‌ها هیچ‌گاه گریبان ایران را رها نکرده است. از دریچه اندیشه توسعه به گواه مطالعات ده تن از نوبلیست‌های برجسته، ریشه این کارها به بحران شفافیت، بحران مشارکت و بحران نابرابری ناموجه و فقر گسترده بازمی‌گردد. وی در ادامه افزود: اگر شرافتی وجود دارد و شما واقعا با فساد مخالف هستید، باید همفکری کرد تا نارسایی‌ها در این چهار حیطه برطرف شود، اما متاسفانه تا بحث فساد مطرح می‌شود، یک دعوای حیدری نعمتی درمی‌گیرد. اصل ماجرای فساد را کنار گذاشته یک عده می‌گویند. این فساد سیستمی است و یک عده می‌گویند که فساد سیستمی نیست. اصل آن و فقرزایی و خانمان‌براندازی‌اش را که قبول دارید. این داستان در ماجرای بهار عربی هم تکرار شد. اصل این موضوع که اینها چه کار کردند که کارد را به استخوان مردم رساندند، رها شد و بعد یک عده اسم آن را بیداری اسلامی گذاشتند. یک عده دیگر گفتند که این بهار عربی و قومیتی است. افرادی که از مناسبات غیرشفاف و غیرمشارکت‌جویانه سود می‌برند تمام هم و غم خودشان را به کار می‌گیرند و از مافیای رسانه‌ای استفاده کرده و آدرس غلط داده و همه را گیج می‌کنند.
من توبه کنم مشکل تو و جامعه حل می‌شود!
مومنی تصریح کرد: برای درک موضوع انقلاب، باید کتاب سیر نابخردی باربارا تاکمن را بخوانید که کتاب بسیار مهمی است. این خانم که استاد برجسته تاریخ در قرن بیستم بوده است. بعد از بررسی پنج تجربه تاریخی از دوره پیشامدرن تا جنگ ویتنام را ذکر می‌کند و تاکید دارد که همه می‌فهمیدند اما حکومتگران نمی‌فهمیدند. تاکمن از اسب تروا تا جنگ‌ ویتنام را بررسی کرده است‌ حتی سقوط واتیکان هم بررسی کرده است. در جمع‌بندی گفته که اصحاب علوم اجتماعی می‌دانند که علوم سیاسی در مقایسه با سایر علوم اجتماعی جزو نابالغ‌ترین محسوب می‌شود. این چه حکمتی است که مردم بخش اعظمی از مقدرات‌شان را به دست افرادی می‌دهند که بنیه معرفتی پشتیان آن در حد روانشناسی و اقتصاد نیست. خود عالمان علوم انسانی می‌گویند در درون علوم سیاسی یکی از نابالغ‌ترین عرصه‌های معرفت بشری مساله انقلاب‌های اجتماعی است. وی در ادامه افزود: ما با یک مساله پیچیده روبه‌رو هستیم. اینکه من گردنم را کج کنم و توبه کنم مشکل تو و جامعه حل می‌شود. این را چماق جدید کردید تا باب گفت‌وگوهای جدید و اعتلابخش را ببندید. ما باید آسیب‌شناسی کنیم تا بفهمیم که کجای کار اشتباه بوده است. در این صورت ایران نجات پیدا می‌کند نه اینکه بگوییم که هر کس که در انقلاب اسلامی مشارکت داشته باید توبه و عذرخواهی کند. اصلا باید از کی عذرخواهی کند؟ شما تجربه گوادلوپ را ندیدید همه قدرت‌های بزرگ جهان از همه توانایی‌های‌شان استفاده کردند و تلاش کردند تا محمدرضا را نگه دارند اما نتوانستند درنهایت گفتند که فایده ندارد باید دنبال سناریوی دیگری رفت. شما برای من اقتداری بیش از قدرت‌های جهان قائل هستی اگر من این هستم تو کی هستی که من را زیر سوال ببری!
بازار