بزرگنمايي:

ایران پرسمان - ایسنا / بعد از گذشت 8 سال جنگ میان ایران و عراق، در نهایت روز 3 خرداد سال 1361 خرمشهر آزاد شد و از این رو روز 3 خرداد در تقویم مصادف با روز آزادسازی خرمشهر است.
عراقی‌ها 575 روز خرمشهر را در تصرف خود داشتند و بر پیکر این شهر نوشته بودند «جئنا لنبقی» یعنی آمده‌ایم که بمانیم. ممکن است تاکنون کسانی که این کلمه‌ها را می‌خوانند، ندانند عراقی‌ها با چه منطقی چنین جمله جسورانه‌ای را روی دیوار‌های خرمشهر نوشته بودند، اما هرچه هست، این جمله یک سند تاریخی است و پاسخی که به این جمله داده شد، بسیار تاریخی‌تر از آنی بود که نوشته شده بود.
عملیات بیت‌المقدس در 30 دقیقه بامداد روز 10 اردیبهشت 1361 با قرائت رمز عملیات «بسم الله الرحمن الرحیم. بسم الله القاسم الجبارین، یا علی ابن ابی طالب» از سوی فرماندهی آغاز شد. این عملیات تا روز سوم خرداد 1361 ادامه یافت و در نهایت رزمندگان برخلاف تصور دشمن که از دروازه‌های شرقی، شمالی و جنوبی در کمین آنها بود، از دروازه غربی (از همان‌جایی که دشمن وارد خرمشهر شده بود) شهر را آزاد کردند و ضمن انهدام نیرو‌های دشمن، بسیاری از آنها را به اسارت درآوردند.

آزادسازی پس از 19 ماه اشغال
 اشغال خرمشهر توسط عراق به عنوان آخرین و مهم‌ترین برگ برنده این کشور برای وادار کردن ایران به شرکت در هر گونه مذاکرات صلح تلقی می‌شد، آزاد سازی این شهر می‌توانست سمبل تحمیل اراده سیاسی جمهوری اسلامی بر متجاوز و اثبات برتری نظامی اش باشد. به این شکل بود که خرمشهر که پس از 34 روز مقاومت در برابر دشمن سقوط کرده بود، بعد از 575 (19 ماه) روز اشغال به طور کامل آزاد شد.
فرماندهان شاخص آزادسازی خرمشهر
در جریان عملیات آزادسازی خرمشهر علاوه بر ایثار و فداکاری‌های بی‌شائبه مردم این شهر و سربازان، نقش فرماندهان بسیار تاثیرگذار بود؛ فرماندهانی همچون شهید صیاد شیرازی، شهید قاسم سلیمانی، محسن رضایی، شهید حسن باقری، شهید همت، احمد متوسلیان، مرتضی قربانی، شهید زین‌الدین، رحیم صفوی، غلامعلی رشید، رضا مجیدی، محسن غرضی، شهید بقایی و مرتضی صفاری و امین شریعتی از جمله این فرماندهان هستند.
بر اساس گفته سردار نائینی رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، طی عملیات بیت‌المقدس تعداد 6 هزار و 243 نفر شهید و 16 هزار و 710 نفر جانباز شدند. همچنین نباید از نقش محوری تکاوران نیروی دریایی ارتش، دانشجویان دانشگاه افسری و نیرو‌های مردی غافل شویم.
حضور برق آسای دانشجویان ارتش
مرحوم سرهنگ سیدمحمدعلی شریف‌النسب، رزمنده دفاع مقدس و از مبارزان ارتشی روایت کرده است: «با آغاز جنگ، نامجو به دانشجویان خود گفت: «تهاجم عراق آغاز شده و من خود آماده رفتن به جبهه هستم. شما هم به خانه‌هایتان بروید، فردا با تفنگ و تجهیزات انفرادی همین‌جا حاضر باشید. فردای آن روز یک نفر نبود که بگوید مادرم یا همسرم بیمار است. نامجو و سرگرد حسنی سعدی فرمانده تیپ دانشجویان، با 400 نفر جوان دانشجوی مصمم به اهواز آمدند و در خطوط مقدم جبهه به عنوان مشاور فرمانده، رزمنده و سرپرست نیرو‌های نظامی و مردمی انجام وظیفه کردند.
حضور برق‌آسای جوانان از جان‌گذشته دانشجو در جبهه نبرد، همان‌قدر که برای فرماندهان درگیر در جنگ قوت قلب و روحیه بود، برای ارتش صدام شکست روحی بود، چون به او گفته بودند با «کودتای نقاب» نیروی هوایی، واحد کلاه‌سبز‌ها و لشکر 21 حمزه آسیب فراوان دیده و از لشکر 92 زرهی اهواز نیز جز نامی باقی نیست و با هیچ مقاومتی روبه‌رو نخواهی شد، اما در عمل در روز ششم جنگ، صدام قطعنامه آتش‌بس سازمان ملل را یکطرفه پذیرفت و بی‌شرمانه اعلام کرد ما به اهداف نظامی خود رسیده‌ایم. اما جمهوری اسلامی موافقت نکرد، چون عراقی‌ها چند کیلومترمربع از سرزمین ما را در تصرف داشتند.»
برخی آثار مکتوب پژوهشی درباره خرمشهر
چهارمین و بزرگ‌ترین عملیات از سلسله عملیات آزادسازی مناطق اشغالی، عملیات بیت‌المقدس بود که با اجرای آن بیش از 5000 کیلومترمربع از مناطق اشغالی آزاد شد و تحول سیاسی و نظامی عظیمی به نفع جمهوری اسلامی پدید آمد. آثار مکتوب فراوانی درباره این عملیات به چاپ رسیده است که در حوزه پژوهشی حدود 40 اثر به چشم می‌خورد. «خونین شهر تا خرمشهر (فصل دوم: آزادسازی)»، «جنگ؛ بازیابی ثبات (فصل سوم: آغاز تحول در جنگ و آزادسازی مناطق اشغالی)»، «با نوای کاروان (روایت محمدصادق آهنگران) (گفت و گوی دهم: مدیحه سرایی در عملیات‌های آزادسازی)»، «در مسیر پیروزی (روایت مرتضی قربانی) (جلسه دوازدهم: طراحی عملیات بیت المقدس، جلسه سیزدهم: مرحله اول و دوم عملیات بیت المقدس و جلسه چهاردهم: مرحله سوم و چهارم عملیات بیت المقدس)»، «اطلس نبرد بیت المقدس»، «اطلس خرمشهر در جنگ» و «روزشمار جلد نوزدهم: آزادسازی خرمشهر» از جمله آثار شاخص در این زمینه هستند.
برخی آثار سینمایی و تلویزیونی خرمشهر
آزادسازی خرمشهر همچنان سوژه‌ای الهام بخش برای فیلم سازان است و آثاری همچون «بلمی به سوی ساحل»، «حریم مهرورزی»، «کیمیا»، «سرزمین خورشید»، «دوئل»، «روز سوم»، «خاک سرخ»، «قفسی برای پرواز»، «در چشم باد»، «گل‌های گرمسیری» و «بزرگ مرد کوچک» به خرمشهر اختصاص دارد.
بهروز مرادی که بود؟
بهروز مرادی فرمانده گروهی از مدافعان خرمشهر در مقاومت 45روزه را برعهده داشت. او سال 1335 در خرمشهر به دنیا آمد. هوش و ذکاوت او از کودکی مشهود بود. بهروز دوران تحصیلات تا سطح دیپلم را با موفقیت تمام در خرمشهر به پایان رساند و بعد از آن برای تحصیلات عالی راهی اصفهان شد. او در اصفهان موفق به اخذ لیسانس در رشته هنر‌های زیبا شد. بهروز همزمان با تحصیل در اصفهان به کار مقدس معلمی اشتغال داشت.
شهید بهروز مرادی
بهروز با دیدن دیوار نوشته «جئنا لنبقی» فوراً دستور می‌دهد، برای حفظ این جمله یک پست نگهبانی بگذارند. او نگران بود که مبادا در آن گیر و دار و هیجان ناشی از آزادی خرمشهر کسانی بیایند و بدون اینکه به ارزش سندی تاریخی این جمله آگاهی داشته باشند، شعار‌های دیگری روی آن بنویسند و این سند را از بین ببرند. بهروز مرادی در آن شرایط حساس و دشوار ارزش این دیوار نوشته را می‌دانست و دوست داشت در آینده با سند و مدرک درباره جنگ حرف بزند ودیگران را با ارائه این اسناد از آنچه در میدان جنگ گذشته است، آگاه کند. با تدبیر او این دیوار نوشته ماند و عکس‌های زیادی از آن در آرشیو عکاسان جنگ باقی مانده است. هر روز که می‌گذرد ارزش این سند بیشتر روشن می‌شود.
این فرمانده و معلم در اقدامات دیگری برای تاریخ نوشته است: «به خرمشهر خوش آمدید؛ جمعیت 36 میلیون نفر» و «با وضو وارد شوید این شهر به خون شهدا مطهر است.»