ایران پرسمان

آخرين مطالب

رباعی نویافته‌ای از عمر خیّام خردنامه

رباعی نویافته‌ای از عمر خیّام
  بزرگنمايي:

ایران پرسمان - ایسنا / سید علی میرافضلی از یافتن رباعی‌ای از خیام خبر داد که تاکنون در هیچ متن دیگری به نام خیام دیده نشده و در این باره‌ گفته است: « با توجه به قدمت سند (قرن هفتم ق) و چهارقافیه‌ای بودن رباعی و لحن و موضوع آن، احتمال آنکه رباعی سرودۀ خیّام باشد وجود دارد.»
سید علی میرافضلی، شاعر و رباعی‌پژوه در کانال چهار خطی (رباعی فارسی، به روایت: سید علی میرافضلی) در این‌باره نوشته است: 
«دوست پژوهشگرم جناب حسین کیا مرا به دستنویس کهنی از محاسن الکلام مرغینانی رهنمون شدند که در ظَهر آن، دو بیت عربی و یک رباعی به اسم خیّام درج شده است. دستنویس مذکور به شمارۀ 159 در کتابخانۀ حاجی بشیرآقا (ایوب) ترکیه نگه‌داری می‌شود. بخش اول این نسخه حاوی محاسن الکلام در علم بدیع به زبان عربی است و در صفحۀ عنوان از تصنیفات الشیخ الامام ابوالحسن نصر بن الحسن المرغینانی رحمه الله دانسته شده است. این ابوالحسن نصر مرغینانی از ادبای اوایل قرن پنجم هجری بوده است و رادویانی در ترجمان البلاغه و رشید وطواط در حدایق السحر از کتاب او بهره بُرده‌اند. بخش دوم دستنویس، جلوه الالفاظ منسوب به ادیب نظام‌الدین ابراهیم مؤذنی است.

در ورق آخر، یادداشتی است که طبق آن تألیف کتاب مذکور در ربیع الاول سال 453 ق به پایان رسیده است. در همین ورق، یادداشت مقابله‌ای دیده می‌شود که نشان می‌دهد کتاب در اواسط قرن هفتم کتابت شده است: قوبل مع نسخه مصحّحه فی شهرالله الاصب رجب عمّت برکته الواقع فی سنه اثنی خمسین ستمائه.
باری در ظهر این دستنویس کهن، اشعاری به فارسی و عربی درج شده که چهار بیت آن به نام «عمر خیّام» است:
عمر خیّام
تدینُ لی الدنیا بل السبعه العلی
بل الأفق الأقصی إذا جاش خاطری
أصوم عن الفحشاء جَهراً وخُفیهً
عفافی و إفطاری بتقدیس فاطری
وله
ای بندۀ امر نافذت آهن و موم
منقاد تو را طبایع و چرخ و نجوم
این نکته نمی‌شود کسی را معلوم
ظلم از تو روا نیّ و ... مظلوم
دوبیت عربی، بخشی از قطعه‌ای است که شهرزوری آن را در نزههالارواح، با اختلافاتی در کلمات، از سروده‌های خیّام دانسته است(چاپ ترکیه، 739). اما رباعی فارسی تا کنون در هیچ متن دیگری به نام خیّام دیده نشده و نویافته تلقی می‌شود. با توجه به قدمت سند (قرن هفتم ق) و چهارقافیه‌ای بودن رباعی و لحن و موضوع آن، احتمال آنکه رباعی سرودۀ خیّام باشد وجود دارد. متأسفانه به دلیل فرسودگی نسخه، کلمه‌ای در مصراع چهارم خوانده نمی‌شود. این رباعی را در منابعی که داشتم نیافتم و تمکیل آن میسّر نیامد. نسخه، متعلّق به یک فرد فارسی زبان بوده و در هوامش بعضی اوراق، ابیات و اشعاری به فارسی دیده می‌شود که به قدمت صفحۀ نخست نیست.
محاسن الکلام مرغینانی یک نوبت به اهتمام استاد محمد فشارکی در اصفهان به چاپ رسیده و تا آنجا که می‌دانم نسخۀ کهن بشیرآقا در دسترس مصحّح نبوده است. از دوست فاضلم جناب شیخ الحکمایی برای خواندن تاریخ مقابلۀ نسخه سپاسگزارم. ‏..

لینک کوتاه:
https://www.iranporseman.ir/Fa/News/1124744/

نظرات شما

ارسال دیدگاه

Protected by FormShield
مخاطبان عزیز به اطلاع می رساند: از این پس با های لایت کردن هر واژه ای در متن خبر می توانید از امکان جستجوی آن عبارت یا واژه در ویکی پدیا و نیز آرشیو این پایگاه بهره مند شوید. این امکان برای اولین بار در پایگاه های خبری - تحلیلی گروه رسانه ای آریا برای مخاطبان عزیز ارائه می شود. امیدواریم این تحول نو در جهت دانش افزایی خوانندگان مفید باشد.

ساير مطالب

حکمت/ زیباترین عدالت در کلام امیرمومنان علی (ع)

گیر افتادن قایق پارویی وسط نهنگ های قاتل

اظهارات حاج‌علی‌اکبری در خطبه‌های نماز عید قربان درباره مشارکت حداکثری در انتخابات

واکنش وزارت خارجه به بیانیه 3 کشور اروپایی درباره برنامه هسته‌ای ایران

اولین مناظره نامزدهای ریاست جمهوری؛ امشب ساعت 20

تحلیلگر آمریکایی: بلینکن، آمریکا را در باتلاق نتانیاهو فرو می‌برد

تفال/ فاش می گویم و از گفته خود دل شادم

تقویم تاریخ/ عید سعید قربان

نانو کورکومین به درمان بیماری‌های عصبی کمک می‌کند

ترجمه «کودک خوب من» به کتابفروشی‌ها آمد

نظر عضو کارگزاران درباره پزشکیان، پورمحمدی، جلیلی، قالیباف، زاکانی و قاضی زاده

اعتراف بایدن؛ در جنگ غزه، تعداد بسیار زیادی فلسطینی بی‌گناه کشته شدند

دادگاه لاهه به‌زودی درباره حکم بازداشت نتانیاهو تصمیم‌گیری می‌کند

یک نظامی اسرائیلی دیگر خودکشی کرد

تداوم حملات ارتش رژیم صهیونیستی به غزه؛ 15 نفر زخمی و شهید شدند

دلیل ورشکستگی هپکو بعد از خصوصی سازی به روایت جلیلی و دانش جعفری

پزشکیان:دولت سوم روحانی نیستم/ دولتی که می‌اید دولت مسعود پزشکیان خواهد بود

دیالوگ جالب میان دانش‌جعفری و جلیلی در خصوص چاپ پول

آخرین اظهار نظر درباره‌ی زمان واریز معوقات فروردین بازنشستگان کارگری

جلیلی: برنامه خود را بر اساس مطالعات 11 ساله و کتاب‌های زیادی که در اقتصاد خوانده‌ام، ارائه کردم

رونمایی دختر پزشکیان از علاقه‌های پدرش

سیاست خارجی مطلوب دولت بعد: تعامل با غرب؛ تنش‌زدایی با همسایگان

قحطی شدید در شمال غزه؛ جان ده‌ها هزار کودک در خطر است

برخورد صاعقه به دو گردشگر در چین

جلوگیری یک اورانگوتان از تخریب خانه اش

استوری/ عیدتون مبارک

اگر پوتین در فضا بمب هسته‌ای منفجر کند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

پزشکیان: آنها که می‌گویند ما خودمان کارشناس هستیم مردم را فریب می‌دهند

اظهارات دختر پزشکیان نامزد ریاست جمهوری پیش از شروع گفتگوی ویژه خبری

چند سوال از دکتر پزشکیان

عصر ایران: خدا می‌داند مترجم جلیلی چگونه سخنان او را در مذاکرات می‌فهمیده و ترجمه می‌کرده

مبارزه با اژدهای هفت سر نیاز به رئیس‌جمهور پاکدست دارد

انتخابات 76؛ پیروزی در اوج ناامیدی

فعال شدن جایگاه‌های عرضه دام در پایتخت

شدت بارش باران اردبیل

اینفوگرافی؛ اعمال شب و روز عید قربان

استوری/ عید قربان مبارک باد

روش کوفیان برای مقابله با عبیدالله بن زیاد

تا حالا خرگوش به این بزرگی دیده بودید؟

ویدیویی شگفت انگیز از بازگشت فضاپیمای استارشیپ به اتمسفر

یادآوری چند مثل که امروزه فراموش شده‌اند

مناظره‌ی انتخاباتی سه نماینده نامزدهای ریاست جمهوری

پزشکیان: من اگر قومیت گرا بودم نمیگفتم ایران برای همه

حادثه امنیتی در نوار غزه؛ یک نظامی صهیونیست کشته شد

بایدن دوباره خشکش زد!

تداوم حملات جنایتکارانه رژیم صهیونیستی به نوار غزه همزمان با «عید قربان»

شهادت 9 فلسطینی در بمباران اردوگاه «البریج» در مرکز غزه

نقد دولت فراموش نشود

افرادی دور پزشکیان حضور دارند که از مبانی انقلاب عبور کرده اند

هزینه‌‌های گزاف در کمین رانندگان متخلف؛ جریمه‌های رانندگی بازدارنده می‌شوند؟