ایران پرسمان - فارس / ایران، یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان خرما در جهان، با سهمی حدود 18 درصدی از بازار جهانی، همچنان جایگاه قابل توجهی دارد.
خرما یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی ایران است که در بازار جهانی صادرات از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. بر اساس آمارهای رسمی، ایران به طور میانگین در سال‌های 1383 تا 1401 حدود 14.8 درصد از بازار جهانی خرما را در اختیار داشته است و در برخی سال‌ها به ویژه سال 1397 توانسته است به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده خرما در جهان مطرح شود. در سال 1397 ایران با صادرات خرمایی به ارزش 338 میلیون دلار، سهم 17.6 درصدی از بازار جهانی را به خود اختصاص داد و توانست جایگاه اول را از آن خود کند. اما در سال 1401، ایران با در اختیار داشتن حدود 18 درصد از بازار جهانی صادرات خرما، پس از عربستان سعودی که حدود 21 درصد از بازار را در دست دارد، قرار گرفت، این آمار نشان‌دهنده اهمیت و قدرت ایران در بازار جهانی خرما است، اما در عین حال، حکایت از چالش‌هایی دارد که مانع از رشد بیشتر این صنعت است. یکی از نکات قابل توجه در روند صادرات خرما، حفظ سهم بازار ایران است که با وجود تحولات جهانی و رقابت شدید، ایران توانسته سهم خود را تقریباً ثابت نگه دارد. اما بررسی عمیق‌تر نشان می‌دهد که نفوذ ایران در بازارهای جهانی خرما در سال‌های اخیر روندی کاهشی داشته است. این بدان معناست که اگرچه حجم صادرات خرما تا حدی حفظ شده، اما ایران به تمام بازارهای هدف دسترسی ندارد و بازارهای جدید متناسب با تقاضای جهانی به درستی مورد بهره‌برداری قرار نگرفته‌اند.
سه عامل اصلی در کاهش نفوذ ایران در بازارهای جهانی خرما نقش دارند؛ نخست کاهش حجم صادرات در سال‌های اخیر که روند کلی آن افزایشی بوده اما در سال‌های اخیر با کاهش مواجه شده است. دوم، تحریم‌های اقتصادی و تجاری که محدودیت‌های فراوانی برای مبادلات مالی و تجاری ایران ایجاد کرده است. این تحریم‌ها مانع از برقراری تجارت با بسیاری از کشورها شده و ایران را در تعاملات جهانی به چالش کشیده است. سوم، روش‌های سنتی صادرات خرما است؛ بسته‌بندی نامناسب و صادرات به صورت فله‌ای باعث شده ایران در جذب بازارهای رقابتی دچار مشکل شود و بخشی از مشتریان خود را به رقبایی مانند عربستان واگذار کند. احمد رضایی، کارشناس ارشد تجارت بین‌الملل، در گفتگو با فارس گفت:«ایران از نظر تولید خرما یکی از قدرتمندترین کشورهای جهان است و ظرفیت بالایی برای توسعه صادرات دارد، اما مشکل اصلی در حوزه صادرات سنتی و تحریم‌هاست. بسته‌بندی مناسب، استفاده از برندینگ قوی و سرمایه‌گذاری در بازاریابی جهانی می‌تواند به افزایش سهم بازار کمک کند. همچنین باید سازوکارهایی برای دور زدن تحریم‌ها یا کاهش اثرات آن طراحی شود تا تجار ایرانی بتوانند به راحتی با شرکای خارجی همکاری کنند.» وی افزود: «همچنین تنوع بازارهای صادراتی و شناسایی کشورهای جدید که پتانسیل واردات خرما را دارند، باید در دستور کار قرار گیرد تا از تمرکز روی بازارهای محدود جلوگیری شود و ریسک کاهش صادرات کاهش یابد.»
علاوه بر این، روند جهانی شدن بازارها و افزایش انتظارات مصرف‌کنندگان نسبت به کیفیت و بسته‌بندی محصولات کشاورزی، نیازمند تغییرات اساسی در روش‌های صادراتی ایران است. اگرچه ایران در تولید خرما دارای مزیت نسبی و ظرفیت بالایی است، اما بدون اصلاح ساختارهای صادراتی و سرمایه‌گذاری در بسته‌بندی مدرن و بازاریابی جهانی، نمی‌تواند جایگاه خود را به صورت پایدار حفظ کند. در نهایت، کارشناسان اقتصادی معتقدند که برای افزایش سهم بازار و نفوذ بیشتر ایران در بازار جهانی خرما، باید از فرصت‌های جدید بهره برد و موانع موجود مانند تحریم‌ها و صادرات سنتی را برطرف کرد. دولت و بخش خصوصی نیز باید در همکاری با یکدیگر به سمت ارتقای کیفیت، استانداردسازی بسته‌بندی و توسعه بازارهای هدف جدید حرکت کنند. با این وجود، سهم 18 درصدی ایران از بازار جهانی خرما یک دستاورد مهم و نشانگر ظرفیت بالای این کشور در صادرات محصولات کشاورزی است که می‌تواند با برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تر و رفع مشکلات، به جایگاه برتر جهانی بازگردد و نقش خود را در اقتصاد کشاورزی جهان پررنگ‌تر کند.
بازار ![]()