ایران پرسمان - تسنیم /بانک مرکزی در حالی با اتخاذ تصمیم درست و منطقی از اول آبان سازوکار تازه ارز مسافرتی را اجرا کرد، ولی عدم اطلاع رسانی پیشینی در خصوص این تصمیم، مشکلات و دردسرهایی برای مسافران هوایی ایجاد کرده که لازم بود، قبل از اجرای تصمیم تدبیر می شد.
بانک مرکزی در حالی از اول آبان، سامانه «ارز خدماتی» را رسماً راه‌اندازی و محاسبه نرخ ارز مسافرتی را بر مبنای نرخ تالار دوم مرکز مبادله تغییر داده که علرغیم درستی این تصمیم ولی هیچ اطلاع‌رسانی عمومی پیش از اجرا انجام نشد. این تصمیم درست ولی ناگهانی موجب سردرگمی شمار زیادی از مسافران شده است.
بر اساس بخشنامه رسمی بانک مرکزی، از ابتدای آبان تمامی فرآیندهای مربوط به ارز خدماتی از جمله ارز مسافرتی، دانشجویی، درمانی و فدراسیون‌های ورزشی از طریق سامانه جدید «ارز خدماتی» متمرکز شده است.
بازار
اما نکته قابل توجه آن‌که تا پیش از انتشار خبرروز قبل تسنیم مبنی بر افزایش قیمت ارز مسافرتی به بیش از 101 هزار تومان، هیچ‌گونه اطلاعیه رسمی از سوی بانک مرکزی یا مرکز مبادله درباره آغاز فعالیت این سامانه و تغییر شیوه محاسبه نرخ ارز مسافرتی منتشر نشده بود.
دیروز صبح، تسنیم در گزارشی از جهش یکباره نرخ دلار مسافرتی از حدود 73 هزار تومان به بیش از 101 هزار تومان خبر داد؛ تغییری ناگهانی که بدون اطلاع قبلی اجرا شد و بلافاصله واکنش گسترده کاربران و مسافران را برانگیخت.
ساعاتی پس از انتشار این خبر، مرکز مبادله ارز و طلا در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: نرخ ارز مسافری از امروز بر اساس نرخ تالار دوم ارز تجاری به‌علاوه هزینه تبدیل و نقل‌وانتقال اسکناس محاسبه می‌شود.
برهمین اساس و با روال جدید محاسبه ارز مسافرتی، مسافران برای دریافت سهمیه 500 دلاری ارز مسافرتی خود بیش از 50 میلیون و 600 هزار تومان پرداخت کنند.
به این ترتیب، مردم عملاً با تغییری روبه‌رو شدند که نه‌تنها درباره آن شفاف‌سازی نشده بود، بلکه طبق اسناد رسمی بانک مرکزی، زمینه اجرای آن از روز نخست آبان فراهم شده بود. در بخشنامه مذکور به صراحت آمده است که از ابتدای ماه جاری، ارائه خدمات ارزی صرفاً از طریق سامانه جدید انجام گیرد؛ بدین معنا که نهاد ناظر عملاً از شروع ماه در جریان اجرای سیاست بوده، در حالی که افکار عمومی از آن بی‌اطلاع مانده است.
این نحوه اطلاع‌رسانی، انتقاد بسیاری از کارشناسان اقتصادی را نیز برانگیخته است. یکی از کارشناسان بازار ارز در گفت‌وگو با تسنیم اظهار کرد: وقتی سازوکار جدیدی بر نرخ ارز مسافرتی اعمال می‌شود، باید حداقل چند روز پیش از اجرا اطلاع‌رسانی شود تا مردم بتوانند تصمیم سفر خود را با توجه به برآورد دقیق هزینه‌ها تنظیم کنند. تغییر بدون هشدار قبلی، باعث زیان اقشار برنامه‌ریزی‌شده و خدشه به اعتبار سیاست‌گذار می‌شود.
به گفته او، در شرایطی که صدور بلیت و رزرو هتل بر مبنای نرخ روز ارز صورت می‌گیرد، افزایش بیش از 30 درصدی نرخ ارز مسافرتی بدون اطلاع‌رسانی قبلی، می‌تواند به از بین رفتن اعتماد عمومی نسبت به ثبات تصمیمات اقتصادی منجر شود.
در حال حاضر خرید ارز مسافرتی همچنان از طریق بانک‌های عامل «ملی، ملت و سامان» انجام می‌شود اما بنا بر اعلام مرکز مبادله، پس از راه‌اندازی کامل سامانه، این فرایند نیز به‌طور کامل در بستر سامانه جدید متمرکز خواهد شد.
کارشناسان همچنین تأکید دارند بانک مرکزی باید ضمن شفاف‌سازی درباره نحوه محاسبه نرخ جدید، مؤلفه‌های «هزینه تبدیل و نقل‌وانتقال اسکناس» را به‌صورت دقیق و عموم اعلام کند؛ چراکه بر اساس بررسی‌های میدانی، بخش عمده افزایش اخیر ناشی از همین بند مبهـم است.
در مجموع، اعلام دیرهنگام تغییر در نرخ ارز مسافرتی، باعث شد بسیاری از مسافران با وجود خرید بلیت و برنامه‌ریزی قبلی، با هزینه ارزی‌ای به‌مراتب بالاتر از پیش‌بینی مواجه شوند .