ایران پرسمان - عصر ایران /کارشناسان تخمین می‌زنند که ایران از سال 2018 بین 60 تا 200 هزار بیت‌کوین استخراج کرده است...خروج ارزهای دیجیتال از ایران در سال 2024 به 4.18 میلیارد دلار رسید که 70 درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته است.
ایران بی‌سروصدا به یکی از بزرگترین قطب‌های استخراج ارزهای دیجیتال در جهان تبدیل شده است، اما همزمان این صنعت مشکلات بزرگی را برای این کشور ایجاد می‌کند.
با توجه به اینکه 95 درصد از عملیات استخراج رمز ارز در ایران به صورت غیرقانونی و زیرزمینی انجام می‌شود، رونق این صنعت، فشار زیادی به شبکه برق ایران وارد کرده و در مقاطعی آن را به نقطه شکست نزدیک می کند.
رویکرد ایران به ارز دیجیتال
بازار
علاقه ایران به ارزهای دیجیتال پس از سال 2017، زمانی که تحریم‌های بین‌المللی دسترسی به سیستم‌های بانکی جهانی را قطع کردند، به شدت افزایش یافت. این کشور که قادر به استفاده از نظام مالی بین المللی نبود، به عنوان راهی برای دور زدن محدودیت‌ها به بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال روی آورد.
امروزه، ایران حدود 4.2 درصد از قدرت استخراج بیت‌کوین جهان را کنترل می‌کند و در رتبه پنجم جهان پس از ایالات متحده، قزاقستان، روسیه و کانادا قرار دارد. این کاهش بزرگی نسبت به مارس 2021 است که ایران 7.5 درصد از استخراج جهانی را در اختیار داشت، اما همچنان نشان‌دهنده عملیات قابل توجهی است.
دلیل جذابیت آن ساده است: برق در ایران بین یک صدم تا پنج صدم دلار در هر کیلووات ساعت هزینه دارد و استخراج بیت‌کوین را فوق‌العاده ارزان می‌کند. با هزینه‌ای حدود 1300 دلار برای استخراج یک بیت‌کوین که می‌تواند بیش از 100 هزار دلار فروخته شود، حاشیه سود بسیار زیاد است.
حدود 22 درصد از جمعیت ایران اکنون از ارز دیجیتال استفاده می‌کنند یا مالک آن هستند و تخمین زده می‌شود که 10 میلیون کاربر در این کشور وجود داشته باشد. برای بسیاری از ایرانیانی که با تورم شدید روبرو هستند - ریال تنها در سال 2024، حدود 37 درصد از ارزش خود را در برابر دلار از دست داد - ارز دیجیتال راهی برای محافظت از پس‌اندازها در برابر افت ارزش ارایه می دهد.
مشکل استخراج غیرقانونی
مقامات ایرانی گزارش می‌دهند که تقریبا 427 هزار دستگاه استخراج فعال ارز دیجیتال در سراسر کشور فعالیت می‌کنند. بخش تکان‌دهنده؟ تخمین زده می‌شود که 95 درصد آنها غیرقانونی هستند و بدون مجوز مناسب فعالیت می‌کنند.
این عملیات زیرزمینی تقریبا 2 هزار مگاوات برق مصرف می‌کند - معادل تولید دو راکتور هسته‌ای بوشهر. مقامات وزارت نیرو می‌گویند استخراج ارز دیجیتال اکنون 15 تا 20 درصد از مشکلات کمبود برق ایران را تشکیل می‌دهد.
ماینرهای غیرقانونی عملیات خود را در همه جا پنهان می‌کنند: خانه‌های متروکه، مزارع روستایی، تونل‌های زیرزمینی و حتی تاسیسات صنعتی که خود را به عنوان مشاغل قانونی پنهان کرده‌اند. در طول یک قطعی اینترنت مربوط به جنگ 12 روزه با اسرائیل، مصرف برق 2400 مگاوات کاهش یافت، زمانی که بیش از 900 هزار دستگاه استخراج غیرقانونی خاموش شدند و این نشان دهنده مقیاس واقعی مشکل است.
ماینرهای دارای مجوز با تعرفه‌های بالای برق مواجه هستند که عملیات قانونی را بی‌فایده می‌کند و اکثر ماینرها را به زیرزمین می‌راند.
تنها در استان تهران، مقامات 104 مزرعه استخراج غیرقانونی را برچیده و 1465 دستگاه را توقیف کرده‌اند - که برای تامین برق تقریبا 10 هزار خانوار کافی است. در سراسر کشور، بیش از 250 هزار دستگاه غیرقانونی مصادره شده است. دولت اکنون حدود 24 دلار به شهروندان برای گزارش عملیات استخراج غیرقانونی پرداخت می‌کند.
ایران در سال 2019 استخراج ارزهای دیجیتال را قانونی کرد و آن را راهی برای کسب درآمد با وجود تحریم‌ها دانست. با این حال، دولت قوانین سختگیرانه‌ای وضع کرد: ماینرهای دارای مجوز باید بیت کوین خود را مستقیما به بانک مرکزی ایران بفروشند.
در دسامبر 2024، بانک مرکزی ناگهان تمام تراکنش‌های ارز دیجیتال به ریال را در وب‌سایت‌ها مسدود کرد. تا ژانویه 2025، دولت این کانال‌ها را بازگشایی کرد، اما فقط از طریق یک سیستم کنترل‌شده که نیاز به دسترسی کامل به داده‌های کاربر دارد. در فوریه 2025، ایران تمام تبلیغات ارز دیجیتال را چه آنلاین و چه آفلاین ممنوع کرد.
دولت روی یک خط باریک قدم می‌گذارد. استخراج ارز دیجیتال یک راه نجات اقتصادی ارائه می‌دهد و به دور زدن تحریم‌ها کمک می‌کند، اما استفاده گسترده از برق، ثبات شبکه را تهدید می‌کند و در هنگام خاموشی‌ها خشم عمومی را برمی‌انگیزد.
دور زدن تحریم‌ها و واکنش بین‌المللی
در سال2024، کشورها و نهادهای تحریم‌شده از جمله ایران 15.8 میلیارد دلار ارز دیجیتال دریافت کردند که 39 درصد از کل تراکنش‌های غیرقانونی ارز دیجیتال در سراسر جهان را تشکیل می‌دهد.
شبکه‌هایی که به ایران در فروش نفت کمک می‌کنند، بیش از 100 میلیون دلار انتقال ارز دیجیتال را بین سال‌های 2023 تا 2025 تسهیل کردند و شبکه‌های گسترده‌تر در مجموع بیش از 600 میلیون دلار را مدیریت کردند. دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری ایالات متحده، سرکوب‌ها را تشدید کرده و افراد و شرکت‌هایی را در چین، هنگ کنگ و امارات متحده عربی که با این عملیات مرتبط هستند، تحریم کرده است.
در سال 2022، ایالات متحده مدعی شد دو ایرانی مرتبط با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به دلیل استفاده از صرافی‌های ارز دیجیتال برای پولشویی، تحریم کرد.
هک نوبیتکس: جنگ ارزهای دیجیتال
در 18 ژوئن 2025، " alt="ایران پرسمان" width="100%" />
این حمله با انگیزه سیاسی انجام شد. هکرها به جای نگه داشتن ارز دیجیتال دزدیده شده، آن را به آدرس‌های کیف پول غیرقابل دسترسی حاوی پیام‌های ضد ایرانی ارسال کردند و عملا پول را به عنوان یک بیانیه سیاسی از بین بردند.
نوبیتکس بیش از 11 میلیارد دلار تراکنش انجام می‌دهد که بیش از مجموع ده صرافی بزرگ بعدی ایران است.
این هک در جریان تشدید تنش‌ها بین اسرائیل و ایران رخ داد و نشان داد که چگونه زیرساخت‌های ارزهای دیجیتال به هدفی در درگیری‌های ژئوپلیتیکی مدرن تبدیل شده است. وقتی نیروهای آمریکایی اندکی پس از آن به تاسیسات هسته‌ای ایران حمله کردند، هش‌ریت جهانی بیت‌کوین 15 درصد کاهش یافت - شدیدترین کاهش در3 سال گذشته - و گمانه‌زنی‌ها در مورد اختلال در عملیات استخراج ایران را افزایش داد.
مسیر پیش رو
صنعت ارزهای دیجیتال ایران در فضایی چالش‌برانگیز بین ضرورت اقتصادی و محدودیت‌های عملی قرار دارد. کارشناسان تخمین می‌زنند که ایران از سال 2018 بین 60 تا 200 هزار بیت‌کوین استخراج کرده است، اگرچه تعداد دقیق آن نامشخص است زیرا 85 درصد از عملیات زیرزمینی است.
با افزایش فشارهای اقتصادی و کاهش ارزش ریال، ایرانیان بیشتری به ارزهای دیجیتال روی می‌آورند. خروج ارزهای دیجیتال از ایران در سال 2024 به 4.18 میلیارد دلار رسید که 70 درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته است، زیرا مردم پول خود را از چرخه ارز ناپایدار کشور خارج کردند.
دولت با منافع متضادی روبرو است: سرکوب استخراج برای نجات شبکه برق، یا اجازه دادن به آن برای ادامه به عنوان ابزاری اقتصادی برای فرار از تحریم‌ها. در همین حال، سازمان‌های اجرایی بین‌المللی در ردیابی تراکنش‌های ارزهای دیجیتال و ایجاد اختلال در شبکه‌های مالی ایران، پیچیده‌تر می‌شوند.