بزرگنمايي:

ایران پرسمان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
رییس‌جمهور ترکیه با فرمان اخراج سفرای 10 کشور غربی از سوی مخالفان به منحرف کردن افکار عمومی از مشکلات اقتصادی متهم می‌شود
شهاب شهسواری/ رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه، روز شنبه اعلام کرد که دستور داده است سفرای 10 متحد غربی ترکیه به دلیل اعلام حمایت از یک فعال مدنی مخالف او، به عنوان «عنصر نامطلوب» شناسایی شوند. در صورت اجرای دستور رجب طیب اردوغان از سوی وزیر خارجه ترکیه، سفرای 10 کشور آلمان، امریکا، دانمارک، سوئد، فرانسه، فنلاند، کانادا، نروژ، نیوزیلند و هلند پس از تشخیص به عنوان عنصر نامطلوب، مهلت کوتاهی برای ترک خاک ترکیه دریافت می‌کنند. منتقدان اردوغان، اقدام تندروانه دیپلماتیک اردوغان که نخستین گام در مسیر اخراج سفرای 10 متحد قدرتمند غربی ترکیه محسوب می‌شود، اقدامی با مصرف داخلی و برای احیای محبوبیت از دست رفته رییس‌جمهور به دلیل مشکلات شدید اقتصادی کشور می‌دانند.
عثمان کاوالا، از منتقدان دولت اردوغان و فعال مدنی، به تازگی با اتهام‌های تامین مالی اعتراضات مشهور به پارک غزی در سال 2013 و مشارکت در کودتای نافرجام 2016 به 4 سال حبس محکوم شده است. سفرای 10 کشور مذکور، دوشنبه هفته گذشته با امضای بیانیه‌ای مشترک از او حمایت کردند و خواهان «آزادی فوری» و حل و فصل سریع پروند او شدند. همه این 10 سفیر هفته گذشته یک به یک به وزارت امور خارجه ترکیه احضار شدند و اعتراض کتبی دولت ترکیه را به دلیل «مداخله در فرآیند قضایی ترکیه» دریافت کردند. اما به نظر می‌رسد که از نظر اردوغان، این احضارها کافی نبوده و سفرای هر 10 کشور باید از خاک ترکیه اخراج شوند.
اردوغان در سخنرانی خود در جمع هواداران حزبش در اسکی‌شهر در شمال غربی ترکیه گفت: «من دستورات لازم را به وزیر خارجه داده‌ام و گفته‌ام که چه کاری باید انجام شود: این 10 سفیر باید یکجا عنصر نامطلوب اعلام شوند، فورا.» اردوغان گفت: «این افراد باید ترکیه را درک کنند و آن را بشناسند، هر زمان که ترکیه را نشناسند و درک نکنند، باید کشور را ترک کنند.»
عثمان کاوالا کیست؟
عثمان کاوالا، یک تاجر ثروتمند اهل ترکیه است که از دوران جوانی و پس از مرگ پدرش که یک بازرگان دخانیات بود، مسوولیت مدیریت ثروت خانوادگی را برعهده گرفت. او به تدریج بخشی از ثروت خانوادگی را وارد فعالیت‌های فرهنگی کرد و بعد از تاسیس چند انتشارات، به تاسیس سازمان‌های مردم‌نهاد فرهنگی روی آورد. مهم‌ترین موسسه‌ای که توسط او تاسیس شده است «آناتولی کولتور» نام دارد که به صورت سراسری در ترکیه فعال است و در مناطق کم‌برخوردار برای تربیت جوانان مراکزی را تاسیس کرده است. کاوالا همچنین با مراکز فرهنگی خارج از ترکیه روابط نزدیکی دارد و علاوه بر این از جمله حامیان مالی «عفو بین‌الملل» محسوب می‌شود و شعبه «بنیاد جامعه باز» را در ترکیه تاسیس کرده است. بنیاد جامعه باز وابسته به جورج سوروس، میلیاردر جنجالی امریکایی است که چه در امریکا چه در بسیاری از کشورهای اروپایی به عنوان یکی از حامیان نهضت‌های انقلاب مخملی و استحاله فرهنگی به سمت لیبرالیسم شناخته می‌شود. عثمان کاوالا، 4 سال پیش توسط پلیس ترکیه در فرودگاه آتاتورک و بعد از سفرش به منطقه غازی عینتاب بازداشت شد. دستگاه قضایی ترکیه عثمان کاوالا را به تامین مالی اعتراضات سال 2013 در ترکیه متهم کرده ‌بود، اما یک سال و نیم پیش، دستگاه قضایی او را از اتهام‌های وارده تبرئه کرد. این اقدام دستگاه قضایی با اعتراض رییس‌جمهور، اردوغان مواجه شد که کاوالا را «جورج سوروس سرخ ترکیه» نامیده‌ بود. دستگاه قضایی ترکیه بعد از انتقاد رییس‌جمهور بار دیگر کاوالا را به اتهام تلاش برای براندازی نظام قانونی بازداشت کرد. او به تازگی حکم حبس چهار ساله از دادگاه دریافت کرده است. کاوالا از زمان نخستین بازداشتش تاکنون، چهار سال بود که بدون اتهام در بازداشت به‌سر می‌برد، اما بعد از دریافت حکم چهار سال حبس، هنوز از زندان آزاد نشده است. دادگاه حقوق بشر اروپا که ترکیه یکی از اعضای آن است، دو سال پیش حکم به آزادی عثمان کاوالا از زندان داد، با این حال، دستگاه قضایی ترکیه حاضر به اجرای این حکم نشد. کاوالا هفته پیش با اعلام این نکته که دیگر امیدی به یک دادرسی عادلانه ندارد، خبر داد که دیگر در فرآیند رسیدگی از جمله جلسات دادگاهش مشارکت نخواهد کرد.
واکنش مخالفان اردوغان به اقدام جنجالی دیپلماتیک
کمال قلیچ‌دار اوغلو، رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق، بزرگ‌ترین حزب مخالف دولت در پارلمان ترکیه به تندی از فرمان رییس‌جمهور انتقاد کرده و گفته است که اردوغان «با شتاب کشور را به لبه پرتگاه سقوط می‌کشاند.» قلیچ‌‌دار اوغلو تاکید کرد: «هدف این اقدامات حفاظت از منافع ملی نیست، بلکه ایجاد انگیزه‌های جعلی برای سقوط اقتصادی است.» به گزارش رویترز، یاووز آگیرالی‌اوغلو، معاون رهبر حزب خوب هم می‌گوید: «ما این فیلم‌ها را قبلا هم دیده‌ایم. یک‌بار برای همیشه اجازه بدهید که به مشکل اساسی مملکت برگردیم که بحران اقتصادی است.»
سینان اولگن، دیپلمات پیشین و پژوهشگر اندیشکده ادام در استانبول می‌گوید اقدام اردوغان با تلاش‌های او برای بیرون کشیدن ترکیه از بحران‌های دیپلماتیک سال‌های اخیر ناهمخوان است. او در توییتر می‌نویسد: «هنوز هم امیدوارم آنکارا از این تصمیم عقب‌نشینی کند، چراکه یک اقدام بی‌سابقه علیه متحدانش در ناتو است. در حالی که دستگاه سیاست خارجی دنبال یافتن راهکاری قابل قبول‌تر است، به نظر می‌رسد که وقت به سرعت می‌گذرد.» امره پکر، پژوهشگر موسسه مشاوره گروه اوراسیا در لندن به رویترز می‌گوید که «تهدید به اخراج سفرا در شرایطی که کشور با چالش‌های عظیمی مواجه است، در بهترین حالت سوءرفتار تلقی می‌شود و در بدترین حالت یک قمار احمقانه برای احیای محبوبیت در حال سقوط اردوغان.» او معتقد است: «اردوغان با اهداف داخلی، قدرت خود را به نمایش گذاشته است.» پکر با اشاره به اینکه در صورت اخراج سفرا، کشورهای دیگر هم با اقدامی مشابه تلافی می‌کنند، می‌گوید: «چنین اقدامی باعث تضعیف هر چه بیشتر روابط آنکارا با واشنگتن و اتحادیه اروپا می‌شود.» سونر کاگاپتای، از اندیشکده موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک هم به رویترز می‌گوید، کشورهایی که سفیر آنها قرار است اخراج شوند، در میان‌شان دست‌کم نیمی از 10 شریک اصلی تجاری ترکیه قرار دارد که می‌تواند تلاش‌ها برای بهبود وضعیت اقتصادی در آستانه انتخابات را به‌ شدت تحت تاثیر قرار دهد. او می‌گوید: «اردوغان تصور می‌کند که به‌‌رغم وضعیت تاسف‌بار اقتصادی می‌تواند در انتخابات 2023 با اتهام‌زنی به غرب در مورد حمله به منافع ترکیه، برنده شود.»
اتحاد مخالفان اردوغان
در حالی که یک سال و نیم به انتخابات سراسری ترکیه و انتخاب جانشین اردوغان باقی مانده است، احزاب مخالف اردوغان در حال رایزنی برای تشکیل یک ائتلاف قدرتمند چند حزبی برای شکست او در انتخابات و اصلاح مجدد قانون اساسی و احیای ساختار پارلمانی در کشور هستند. نیویورک تایمز در گزارشی می‌نویسد همزمان با پایان دومین دهه حاکمیت رجب طیب اردوغان در ترکیه، مخالفان او از 6 حزب مختلف گردهم آمده‌اند تا با تشکیل یک ائتلاف قدرتمند، انتخابات پیش رو در ترکیه را به یک همه‌پرسی برای ساختاری ریاستی تبدیل کنند که رجب طیب اردوغان در اصلاحات جنجالی قانون اساسی 4 سال پیش به تصویب رساند. مخالفان معتقدند که ساختار ریاستی حکومت به اردوغان اجازه داده است که حکومت را به یک نظام خودکامه بدل کند و به فساد در نظام حاکم دامن زده است. این شکل از حکومت باعث شده است که اردوغان اختیارات وسیعی در صدور احکام حکومتی، کنترل سیاست‌های پولی، نظارت بر دادگاه‌ها و زندانی کردن مخالفانش پیدا کند.
در میان 6 حزبی که برای تشکیل ائتلاف اپوزیسیون تلاش می‌کنند، نام‌های احمد داوداوغلو و علی باباجان، دو متحد نزدیک پیشین اردوغان به چشم می‌خورد. داوداوغلو و باباجان هر دو از حزب حاکم عدالت و توسعه کار خود را آغاز کردند و به مقام‌های بالایی از جمله نخست‌وزیری و معاونت نخست‌وزیری رسیدند. داوداوغلو که در دوران نخست‌وزیری اول رجب طیب اردوغان، بین سال‌های 2007 تا 2014 وزیر امور خارجه و سپس در دوران ریاست‌جمهوری اول اردوغان نخست‌وزیر او بود، 5 سال است که از اردوغان و حزب عدالت و توسعه جدا شده و در سال‌های اخیر حزب جدید خود یعنی «حزب آینده» را به عنوان یکی از منتقدان اصلی سیاست‌های اردوغان تاسیس کرده است. علی باباجان هم که چه در دوران نخست‌وزیری اردوغان و چه در دوران نخست‌وزیری داوداوغلو، معاون نخست‌وزیر بود، از سال گذشته همراه با جمعی دیگر از جداشدگان حزب عدالت و توسعه، حزب «پیشرفت و دموکراسی» را تاسیس کرده‌اند.
دو حزب بزرگ دیگر ترکیه، یعنی حزب جمهوری‌خواه خلق که با 135 کرسی در پارلمان 600 نماینده‌ای ترکیه، مهم‌ترین حزب اپوزیسیون است و حزب خوب، به رهبری شناخته‌شده‌ترین سیاستمدار زن سال‌های اخیر ترکیه، مرال آکشنر که 35 کرسی در پارلمان کنونی دارد، به این ائتلاف 6 حزبی برای شکست رجب طیب اردوغان پیوسته‌اند که با توجه به پایگاه رای بزرگ و داشتن دست‌کم یک‌سوم از کرسی‌های پارلمان کنونی، وزن زیادی به این ائتلاف می‌دهند.
به نظر می‌رسد که در حال حاضر، اصلی‌ترین گزینه ائتلاف اپوزیسیون برای شکست دادن اردوغان در انتخابات 2023، کمال قلیچ‌داراوغلو، رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق باشد. در برابر هر چند علی باباجان و احمد داوداوغلو که دو حزب‌شان مجموعا یک کرسی در پارلمان کنونی دارند، به عنوان پایگاه رای نمی‌تواند تهدید جدی برای اردوغان باشند، اما در برابر به نوشته نیویورک تایمز، تجربه ارزشمندی از حکومتداری و مشارکت در دولت را برای ائتلاف اپوزیسیون به ارمغان می‌آورند.