بزرگنمايي:

ایران پرسمان - آرمان ملی /متن پیش رو در آرمان ملی منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
علی بیگدلی/ قرار است روز چهارشنبه کشورهای همسایه افغانستان یعنی پاکستان، چین، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان در تهران گرد هم آمده و اجلاسی برگزار کنند. فشارهای بین‌المللی روی طالبان افزایش پیدا کرده تا آنها را وادار کند به تعهدات حقوق بشری عمل نمایند و متوجه این قضیه شوند که الان با 20 سال پیش تفاوت کرده بنابراین نمی‌تواند همان شیوه‌های سنتی خود را به‌کار ببرد و باید یک دولت فراگیر تشکیل دهند و حقوق مردم و مخصوصا زنان را تامین کنند. با توجه به ‌اینکه طالبان الان از جهت اقتصادی در شرایط بدی به‌سر می‌برد و سازمان غذایی سازمان‌ملل هم قحطی‌زدگی در افغانستان را محتمل دانسته است، بنابراین طالبان تلاش می‌کند تا آنجا که مقدور است خود را در فضای منطقه‌ای و سپس در فضای بین‌المللی جا بیندازد. واقعیت این است که خروج نیروهای آمریکا از مرزهای شرقی ایران توسط طالبان امتیازی برای ایران است و ملاقات‌هایی هم که قبلا صورت گرفته، نشانه تمایل ایران بر شناسایی طالبان بوده است. اما آنچه کنفرانس چهارشنبه تهران به دنبال آن است، دو دلیل دارد که ایران، طالبان را تشویق می‌کند یا تلاش می‌کند با طالبان به نحوی کنار بیاید. نخست دلایل اقتصادی است که شاید بیشترین حجم مبادلات در منطقه را با طالبان داریم. مردم افغانستان به کالاهای ایرانی تقریبا عادت کرده‌اند. بنابراین این فضای تجاری را نمی‌خواهیم از دست بدهیم. از طرف دیگر نگران طالبان هستیم و هنوز خیلی دلبستگی پیدا نکردیم، به دلیل اختلافات آیینی که با طالبان داریم. از طرف دیگر با توجه به روابط نزدیکی که با شیعیان هزاره داریم، نمی‌خواهیم آنها را از دست بدهیم بلکه می‌خواهیم طالبان به نوعی از آنها محافظت به عمل آورد.
بنابراین ایران در یک حالت دلواپسی و اضطرار به‌سر می‌برد و تلاش دارد طالبان را به نحوی در فضای منطقه‌ای مورد پذیرش دولت‌های منطقه‌ای قرار دهد ولی مشکل اصلی طالبان در کشورهای منطقه بیش از همه تاجیکستان است که به طور رسمی اعلام کرده طالبان را نخواهد پذیرفت. به‌خاطر اینکه تاجیکستان حامی تاجیک‌ها و بعد هم ازبک‌های افغانستان است. نقطه‌نظری که روسیه هم تقریبا دنبال همین قضایاست اگرچه به‌طور رسمی و در سطح بالایی در کنفرانس تهران شرکت نمی‌کند ولی نمایندگانی را می‌فرستد و بیشتر نظرش از طریق تاجیکستان مطرح می‌شود و تاجیکستان بیشترین خصومت را نسبت به طالبان دارد، به‌خاطر اینکه حامی تاجیک‌ها و بعد هم ازبک‌هاست. بنابراین فشاری بر طالبان وارد می‌کنند تا حکومت یگانه‌ای که به‌وجود آورده را یک مقدار بشکند و گروه‌های دیگر را وارد شبکه قدرت کند و یک دولت فراگیر را به‌وجود آورد. همچنین طالبان هم دارد آماده می‌شود تا یک مقدار از ارزش‌های خودساخته‌ای که- مخصوصا در مورد زنان که مسأله‌ای بین‌المللی است- به‌وجود آورده، عقب‌نشینی و تجدیدنظر کند. ذبیح‌ا... جاهد چندی پیش اعلام کرد که شرایط باثباتی نداریم و فعلا دولت موقت است و وقتی به شرایط مطلوبی برسیم، تلاش می‌کنیم که حقوق زنان رعایت شود. بنابراین ممکن است در شرایط عادی کنفرانس تهران نتایج مطلوبی به دست ندهد ولی می‌تواند مقدماتی باشد برای اینکه طالبان توسط کشورهای همسایه‌اش به رسمیت شناخته شود و این موقعیت مناسبی برای طالبان خواهد بود. ولی از آنجا که بخش عمده‌ای از طالبان در پاکستان هستند و پاکستان هم از طالبان به عنوان ابزار در فضای منطقه‌ای و بین‌المللی دارد استفاد می‌کند، مخصوصا پاکستان چون نمایندگی چین را برعهده دارد و قرار ست وزیر خارجه چین در دوحه با مقامات ارشد طالبان ملاقات کند، بنابراین بیش از هر کشوری، چینی‌ها سراسیمه دارند فضای افغانستان را آماده می‌کنند تا بتوانند در این کشور سرمایه‌گذاری کنند. امری که سابقه هم داشته و روی معادن و نفت افغانستان سرمایه‌گذاری کرده‌اند. بنابراین پاکستان به نمایندگی از طرف مخصوصا چینی و با توجه به روابط نزدیکی که با طالبان دارد در سفری که اخیرا آقای باقری به پاکستان داشت، به عنوان یکی از شرایط به رسمیت شناختن طالبان مطرح شد. ایران هم به دنبال این سفر تصمیم گرفت که این کنفرانس را برگزار کند ولی هنوز بحث شناسایی رسمی طالبان مطرح نیست و همه کشورهای منطقه دارند نرمشی به خرج می‌دهند که طالبان هم باید این نرمش را عملی کند و با توجه به اینکه الان شرایط اقتصادی بسیار ناگواری افغانستان را فرا گرفته، طالبان هم ناچار است که مقدار زیادی از ارزش‌هایش عقب‌نشینی کند و شرایط داخلی افغانستان را با انتظارات کشورهای منطقه و مخصوصا در ارتباط با کشورهای جهانی منطبق بکند.