ایران پرسمان - صدا و سیما / سمنگان با مرکزیت ایبک، از جمله ولایت‌های شمالی افغانستان به شمار می‌رود که از طرف شمال با ولایت بلخ، از شرق با ولایت بغلان، از جنوب با ولایت بامیان و از طرف غرب با ولایات سرپل و بلخ هم مرز است.
بیشتر مردمان این منطقه را تاجیک‌ها، ازبک‌ها و هزاره‌ها و اقلیتی از پشتون‌ها تشکیل می‌دهند. اقتصاد ولایت سمنگان علاوه بر باغداری (باغات شفتالو، پسته، آلو، زردآلو و بادام) بر استخراج زغال سنگ از ولسوالی‌های دره صوف بالا و پایین و روی دو آب استوار است. همچنین مردم ولایت سمنگان در زمینه تولید قالی و سایر صنایع دستی نیز مهارت دارند.
ولایت سمنگان از نظر تولید پسته پس از ولایت بادغیس در شمال غربی کشور مقام دوم تولیدی پسته افغانستان را داراست. محصولات اصلی تولید شده پس از پسته در این ولایت گندم، جو و سیب زمینی است.

محصولات میوه‌ای این ولایت انگور، انار و سایر درختان آجیل است. همچنین کنجد، پنبه و توتون هم در چند روستای سمنگان کشت می‌شود به خصوص در ولسوالی‌های دره‌صوفی پایین و ایبک؛ پنبه محصول عمده ولسوالی حضرت سلطان است در حالیکه توتون و تنباکو در سطح وسیعی در ولسوالی روی دو آب تحت کشت است.
همچنین صادرات سنگ مرمر، اقتصاد افغانستان و همین‌طور سمنگان را حفظ کرده است. سنگ مرمر در ٢١ کارخانه افغانستان، از جمله سنگ مرمر قهوه‌ای معروف از ولایت سمنگان استخراج و فرآوری می‌شود.
تخت رستم، نمادی از تاریخ کهن سمنگان
ولایت سمنگان مانند بسیاری از مناطق شمال افغانستان دارای پیشینه دراز تاریخی است؛ سمنگان از آن جهت نیز شهرت دارد که داستانِ آمدن رستم، پهلوان افسانه‌ای و ازدواج وی با «تهمینه» دختر شاه سمنگان و درنتیجه بدنیا آمدن سهراب، با زیبایی ویژه‌ای در اثر بزرگ حماسی و ماندگار شاهنامه فردوسی بازتاب یافته است.

تخت رستم که به عنوان بزرگترین مکان تاریخی در سمنگان به حساب می‌آید، از همین زاویه شهرت وسیع یافته و سالانه شمار زیادی از مردم و گردشگران خارجی به دیدن این مکان تاریخی و جالب می‌آیند. تخت رستم در یک بلندی قرار گرفته و از این بلندی تماشای شهر ایبک منظره دلپذیر وخوشایندی را ترسیم می‌نماید.
این تخت عظیم سنگی با قدمت حدود 3500 سال، یکی از مهم‌ترین بنا‌های به جا مانده از دوره‌ی بوداییان است. در اطراف تخت رستم، غار‌ها و اتاق‌های متعددی وجود دارد. بوداییان از این اتاق‌ها به عنوان معبد یا بت خانه استفاده می‌کردند. آن‌ها بت‌های خود را در این مکان نگه داشته و به عبادت آن‌ها می‌پرداختند.
این تخت همچنین دارای حفره‌هایی برای نگه داری و مخفی کردن اشیای گران بها و مسکوکات آن زمان بوده است. تخت رستم و غار‌های آن که مربوط به دوره بودایی است.
همچنین از جمله دریا‌ها و بند‌های معروف این ولایت می‌توان به دریای تاشقرغان، به عنوان بزرگ‌ترین منابع آبی ولایت سمنگان اشاره کرد.
مناطق هزارسوم، قره کمر، شهرکهنه، رباتک، 4قلعه، کافرقلعه، غاریارملک و ده‌ها مرکز کوچک و بزرگ دیگر، از جمله مکان‌های تاریخی در ولایت سمنگان به حساب می‌آیند که نشانه‌های از تاریخ کهن این ولایت است.
از «حضرتِ سلطان» تا «روی دوآب» در ولایت سمنگان
ایبک: مرکز ولایت سمنگان است که تخت رستم در یک کیلومتری آن قرار دارد. این ولسوالی با بیش از 120 هزار نفر جمعیت در سال 1399، پر جمعیت‌ترین ولسوالی ولایت سمنگان محسوب می‌شود.
حضرت سلطان: ولسوالی حضرت سلطان در 35 کیلومتری شمال شهر ایبک واقع است و زیارت سلطان بایزید بسطامی، عارف مشهور هم در این ولسوالی وجود دارد.
حضرت سلطان از ولسوالی‌های درجه سوم ولایت سمنگان محسوب می‌شود و با پهناوری 985 کیلومتر مربع، دارای بیش از 47 هزار نفر جمعیت است.
خُرم و سارباغ: ولسوالی خرم و سارباغ در 45 کیلومتری جنوب شرق شهر ایبک واقع بوده و با جمعیت حدود 46 هزار نفر دارای 76 قریه است.
دره صوف بالا: ولسوالی دره صوف بالا با بیش از 74 هزار نفر جمعیت در 135 کیلومتری ایبک واقع است که معدن ذغال سنگ نیز در این ولسوالی وجود دارد و به فاصله 1337 متر از سطح دریا ارتفاع دارد.
دره‌صوف بالا یکی از ولسوالی‌های مهم ولایت سمنگان بوده که دارای معادن زغال سنگ و میوه‌های انگور، انار، سیب، آلبالو، توت، سنجد، بادام و پسته جنگلی است. قریه‌های مشهور این ولسوالی کمج، حسنی، تور، رشگ، بینیمنگ و دور مرکز است.
دره صوف پایین: این ولسوالی با بیش از 82 هزار نفر جمعیت، در فاصله 117 کیلومتری جنوب غرب شهر ایبک واقع بوده که از شمال شرق به شهر ایبک، از جنوب شرق به ولسوالی روی دو آب، از شمال و شمال غرب با ولسوالی‌های فیروز نخچیر و چهارکنت، از غرب با ولسوالی‌های کشنده و بلخاب و از جنوب به ولسوالی یکاولنگ هم مرز است.
روی دو آب: ولسوالی روی دو آب با بیش از 52 هزار نفر جمعیت در فاصله 140 کیلومتری شهر ایبک واقع است و سرحد مشترک با ولایت‌های بامیان و بغلان دارد.
فیروز نخچیر: این ولسوالی با حدود 15 هزار نفر جمعیت در فاصله 50 کیلومتری شهر ایبک موقعیت دارد و سرحد مشترک با ولسوالی‌های خُلم و مارمل بلخ دارد.