بزرگنمايي:

ایران پرسمان - تسنیم / گاه مردم گرفتار بلایى می‌شوند که نیکوکار و بدکار را فرا می‌‏گیرد؛ گاه نیز انسان‌هاى نیکوکار دچار می‌‏شوند و بدکاران می‌رهند. اینان می‌گویند: این امر با تدبیر و حکمت نمی‌سازد؛ پس چه دلیلى دارد؟
بلاها، عقیده نادانان و پاسخ به شبهه آنان‏
گاه مردم گرفتار بلایى می‌شوند که نیکوکار و بدکار را فرا می‌‏گیرد؛ گاه نیز انسان‌هاى نیکوکار دچار می‌‏شوند و بدکاران می‌رهند. اینان می‌گویند: این امر با تدبیر و حکمت نمی‌سازد؛ پس چه دلیلى دارد؟
در پاسخ آنان باید گفت: اگر چه این بلاها گاه صالح و طالح را در بر می‌‏گیرد، اما خداوند سود هر دو را در آنها نهاده است؛ زیرا صالحان هنگامى که گرفتار می‌‏شوند، به یاد نیکی‌ها و نعمات گذشته خداوند و پروردگار خویش می‌افتند و پیشانى بر خاک می‌‏نهند و او را سپاس می‌گزارند و صبر پیشه می‌کنند. بدکاران و فاسدان نیز وقتى که گرفتار این بلاها می‌شوند، قدرى شکسته می‌‏شوند و از معصیت و فساد می‌‏پرهیزند.
اینچنین نعمت و سلامتى هم به سود هر دو گروه است: ابرار از نیکویى و صالح بودن خود شادند و مسرور و با این نعمت‌ها بر رغبت و شوق‌شان به سوى عمل صالح افزوده می‌شود و فاجران و فاسدان نیز به رأفت و مهر خداوندگارشان پى می‌‏برند و در می‌یابند که خداوند بی ‏آنکه آنان سزاوار مستحق باشند، به آنان نعمت و سلامتى عطا فرموده است؛ آنگاه این رأفت و گذشت الهى باعث می‌شود که این افراد هم نسبت به مردم رأفت ورزند و از آنان درگذرند.
ممکن است کسى بگوید: این که گفتید هنگامى است که بلاها در مال مردم بیفتد اما چه می‌‏گویید هنگامى که بلا در «جان» آنان بیفتد؛ مانند: آتش‏‌سوزى، غرق شدن، سیل و زلزله که باعث می‌شود که جانشان را از دست بدهند؟
در پاسخ گفته می‌‏شود: خداوند جلّ و علا در این هم خیر و صلاح هر دو گروه را نهاده است؛ زیرا صالحان از این سراى پیچیده در بلاها و سختی‌ها راحت می‌‏شوند [و به منزل نعمت و راحتى می‌‏رسند] فاجران و فاسدان نیز اگر بر اثر این بلاها بمیرند، از سویى باعث کاهش عذاب آخرت آنان است و از سوى دیگر باعث می‌شود که به فساد و فسق ادامه ندهند.
کوتاه سخن اینکه خالق والامرتبه، با حکمت و قدرت خود همه این امور را به سود و مصلحت همه می‌کند، چنان که اگر طوفان، درختى یا نخلى را از ریشه در آورد سازنده ماهر، آن را بر می‌دارد و در جا‌ی‌هاى فراوان به کار می‌‏گیرد. تدبیرگر و حکیم عالم نیز چنین است. اگر بلاهاى جانى و مالى فرود آید، همه را به سود و مصلحت همه مردم می‌کند.
اگر بگوید: اصلاً چرا واقع می‌‏شوند؟ در پاسخ گفته می‌شود: براى آنکه فاجران و فاسدان از سلامتى و راحتى در گناه و فسق و فجور بیشتر و گناهان افزون‌تر گرفتار نیایند و نیکوکاران نیز از تلاش و مجاهده [که لازمه آن تحمّل دشواری‌ها و ناگواری‌هاست‏] باز نمانند. غالباً این دو حالت زمانى رخ می‌نمایند که مردم در راحتى و وفور نعمت باشند و این بلاها آنان را از سقوط باز می‌دارد و به آنچه سود و مصلحت آنان در آن است آگاه می‌کند.
اگر از این بلاها در امان و راحت باشند، در طغیان و معصیت فرو می‌‏روند، چنان که مردم در آغاز چنین بودند و چنان در معصیت و فساد غرق شدند که به بلا و طوفان گرفتار شدند تا زمین از لوث آنان پاکیزه شود.
متن حدیث: وَ قَدْ یَتَعَلَّقُ هَؤُلَاءِ بِالْآفَاتِ الَّتِی تُصِیبُ النَّاسَ فَتَعُمُّ الْبَرَّ وَ الْفَاجِرَ أَوْ یُبْتَلَى بِهَا الْبَرُّ وَ یَسْلَمُ الْفَاجِرُ مِنْهَا فَقَالُوا کَیْفَ یَجُوزُ هَذَا فِی تَدْبِیرِ الْحَکِیمِ وَ مَا الْحُجَّهُ فِیهِ فَیُقَالُ لَهُمْ إِنَّ هَذِهِ الْآفَاتِ وَ إِنْ کَانَتْ تَنَالُ الصَّالِحَ وَ الطَّالِحَ جَمِیعاً فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ ذَلِکَ صَلَاحاً لِلصِّنْفَیْنِ کِلَیْهِمَا أَمَّا الصَّالِحُونَ فَإِنَّ الَّذِی یُصِیبُهُمْ مِنْ هَذَا یزدهم [یَرُدُّهُمْ‏] نِعَمَ رَبِّهِمْ عِنْدَهُمْ فِی سَالِفِ أَیَّامِهِمْ فَیَحْدُوهُمْ ذَلِکَ عَلَى الشُّکْرِ وَ الصَّبْرِ وَ أَمَّا الطَّالِحُونَ فَإِنَّ مِثْلَ هَذَا إِذَا نَالَهُمْ کَسَرَ شِرَّتَهُمْ وَ رَدَعَهُمْ عَنِ الْمَعَاصِی وَ الْفَوَاحِشِ وَ کَذَلِکَ یَجْعَلُ لِمَنْ سَلِمَ مِنْهُمْ مِنَ الصِّنْفَیْنِ صَلَاحاً فِی ذَلِکَ أَمَّا الْأَبْرَارُ فَإِنَّهُمْ یَغْتَبِطُونَ بِمَا هُمْ عَلَیْهِ مِنَ الْبِرِّ وَ الصَّلَاحِ وَ یَزْدَادُونَ فِیهِ رَغْبَهً وَ بَصِیرَهً وَ أَمَّا الْفُجَّارُ فَإِنَّهُمْ یَعْرِفُونَ رَأْفَهَ رَبِّهِمْ وَ تَطَوُّلَهُ عَلَیْهِمْ بِالسَّلَامَهِ مِنْ غَیْرِ اسْتِحْقَاقٍ فَیَحُضُّهُمْ ذَلِکَ عَلَى الرَّأْفَهِ بِالنَّاسِ وَ الصَّفْحِ عَمَّنْ أَسَاءَ إِلَیْهِمْ وَ لَعَلَّ قَائِلًا یَقُولُ إِنَّ هَذِهِ الْآفَاتِ الَّتِی تُصِیبُ النَّاسَ فِی أَمْوَالِهِمْ فَمَا قَوْلُکَ فِیمَا یُبْتَلَوْنَ بِهِ فِی أَبْدَانِهِمْ فَیَکُونُ فِیهِ تَلَفُهُمْ کَمِثْلِ الْحَرَقِ وَ الْغَرَقِ وَ السَّیْلِ وَ الْخَسْفِ فَیُقَالُ لَهُ إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ فِی هَذَا أَیْضاً صَلَاحاً لِلصِّنْفَیْنِ جَمِیعاً أَمَّا الْأَبْرَارُ فَلِمَا لَهُمْ فِی مُفَارَقَهِ هَذِهِ الدُّنْیَا مِنَ الرَّاحَه مِنْ تَکَالِیفِهَا وَ النَّجَاهِ مِنْ مَکَارِهِهَا وَ أَمَّا الْفُجَّارُ فَلِمَا لَهُمْ فِی ذَلِکَ مِنْ تَمْحِیصِ أَوْزَارِهِمْ وَ حَبْسِهِمْ عَنِ الِازْدِیَادِ مِنْهَا وَ جُمْلَهُ الْقَوْلِ أَنَّ الْخَالِقَ تَعَالَى ذِکْرُهُ بِحِکْمَتِهِ وَ قُدْرَتِهِ قَدْ یَصْرِفُ هَذِهِ الْأُمُورَ کُلَّهَا إِلَى الْخَیْرِ وَ الْمَنْفَعَهِ فَکَمَا أَنَّهُ إِذَا قَطَعَتِ الرِّیحُ شَجَرَهً أَوْ قَطَعَتْ نَخْلَهً أَخَذَهَا الصَّانِعُ الرَّفِیقُ وَ اسْتَعْمَلَهَا فِی ضُرُوبٍ مِنَ الْمَنَافِعِ فَکَذَلِکَ یَفْعَلُ الْمُدَبِّرُ الْحَکِیمُ فِی الْآفَاتِ الَّتِی تَنْزِلُ بِالنَّاسِ فِی أَبْدَانِهِمْ وَ أَمْوَالِهِمْ فَیُصَیِّرُهَا جَمِیعاً إِلَى الْخَیْرِ وَ الْمَنْفَعَهِ فَإِنْ قَالَ وَ لِمَ تَحْدُثُ عَلَى النَّاسِ قِیلَ لَهُ لِکَیْلَا یَرْکَنُوا إِلَى الْمَعَاصِی مِنْ طُولِ السَّلَامَهِ فَیُبَالِغَ الْفَاجِرُ فِی رُکُوبِ الْمَعَاصِی وَ یَفْتُرَ الصَّالِحُ عَنِ الِاجْتِهَادِ فِی الْبِرِّ فَإِنَّ هَذَیْنِ الْأَمْرَیْنِ جَمِیعاً یَغْلِبَانِ عَلَى النَّاسِ فِی حَالِ الْخَفْضِ وَ الدَّعَهِ وَ هَذِهِ الْحَوَادِثُ الَّتِی تَحْدُثُ عَلَیْهِمْ تَرْدَعُهُمْ وَ تُنَبِّهُهُمْ عَلَى مَا فِیهِ رُشْدُهُمْ فَلَوْ خُلُّوا مِنْهَا لَغَلَوْا فِی الطُّغْیَانِ وَ الْمَعْصِیَهِ کَمَا غَلَا النَّاسُ فِی أَوَّلِ الزَّمَانِ حَتَّى وَجَبَ عَلَیْهِمُ الْبَوَارُ بِالطُّوفَانِ وَ تَطْهِیرِ الْأَرْضِ مِنْهُم‏