بزرگنمايي:

ایران پرسمان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
سارا معصومی/ «چند ثانیه پیش از آغاز برنامه زنده، حاضران در استودیو مکث کرده و منتظر آماده شدن مجری زن برنامه می‌مانند. مجری برنامه که موهای خود را کاملا پوشانده تلاش می‌کند با یک پارچه مشکی یا ماسک رنگی نیمی از صورت خود را هم بپوشاند. حالا فقط نیمی از صورت او شامل نوار باریکی از چشم‌ها، ابرو و پیشانی معلوم است لذا قانون جدید طالبان رعایت شده و می‌توان برنامه زنده تلویزیونی را آغاز کرد.»
این صحنه از صبح روز دوشنبه در استودیوهای شبکه‌های خصوصی در افغانستان بارها و بارها تکرار شده و شاید مخاطبان و ناظران تحولات افغانستان به این عقبگرد هم مانند سایر تحولاتی که در قریب به یک‌سال گذشته در این کشور رخ داده عادت کنند. دستور پوشاندن صورت مجریان زن را صبح روز یکشنبه وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان به رسانه‌ها ابلاغ کرده و ظاهرا مقاومت اولیه صاحبان رسانه‌ها به تغییر در حکم صادر شده منتهی نشد و این دستور هم مانند سایر دستورهایی که ابتدا از سوی طالبان به توصیه تشبیه شده و تکذیب می‌شوند از صبح روز دوشنبه لازم‌الاجرا شده است. در میان رسانه‌های خصوصی تصویری فعال در افغانستان، خبرنگاران و کارمندان مرد طلوع‌نیوز نیز برای ابراز همدردی با مجریان زن با ماسک در تلویزیون ظاهر شدند. اقدامی که با استقبال در فضای مجازی روبه‌رو شد و بسیاری از خبرنگاران افغان در داخل و خارج از این کشور به شکل نمادین تصاویری از خود با ماسک منتشر کردند. بسیاری از مجریان زن در گفت‌وگوهایی که رسانه‌های مختلف با آنها داشته‌اند با اعتراض به این دستور جدید طالبان از دشواری‌های سخن گفتن در مقابل دوربین با ماسک یا هر نوع پارچه‌ای که نیمی از صورت آنها را پوشانده باشد، حرف زده‌اند . به عنوان نمونه خاطره احمدی، مجری تلویزیون طلوع‌نیوز می‌گوید: «با ماسک نفس من می‌گیرد و نمی‌توانم به درستی صحبت کنم. چه رسد به اینکه ما سه ساعت پشت هم برنامه اجرا می‌کنیم.» 
«سونیا نیازی»، گوینده خبر در شبکه خصوصی طلوع‌نیوز به خبرگزاری فرانسه گفت: «مقاومت کردیم و مخالف نقاب بودیم اما شبکه تحت فشار قرار گرفت. طالبان گفتند هر گوینده‌ای که بدون پوشاندن صورتش در برنامه‌ها حاضر شود باید به دنبال کار دیگری بگردد.»
مدیر شبکه طلوع‌نیوز هم به خبرگزاری فرانسه گفت: «شبکه مجبور شد دستور طالبان را اجرا کند. به ما گفتند باید این کار را بکنیم. راه‌حل دیگری نبود. دیروز تلفنی با من تماس گرفتند و با جملات جدی از من خواستند این دستور اجرا شود. این موضوع، با اختیار ما نبود. ما مجبور شدیم.»
همزمان با اجباری شدن پوشاندن نیمی از صورت مجریان زن، تعدادی از آنها اقدام به انتشار ویدیوهایی از آماده شدن برای حضور در مقابل دوربین زنده کردند و از سختی‌های پوشاندن کامل مو، دست‌ها تا مچ و حالا مخفی کردن نیمی از صورت سخن گفتند. با وجود فضای اعتراضی به وجود آمده در افغانستان که واکنش‌های مقام‌های بین‌المللی را هم به دنبال داشته، عاکف مهاجر، سخنگوی وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان می‌گوید که این گفته ما نیست، بلکه حکم الهی است. مهاجر در این باره گفته است:« اگر صورت پوشیده باشد، حجاب است و اگر نباشد، نمی‌توانیم بگوییم که کاملا حجاب نیست، اما آن‌گونه که باید حجاب مراعات شود، نیست.» ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان نیز اجباری‌ کردن «برقع» از سوی گروه متبوعش را برای مجریان زن تکذیب کرد، اما حجاب را بخشی از فرهنگ مردم افغانستان دانست.
مجاهد در گفت‌وگو با «العربیه» با تاکید بر اینکه حجاب طبق قوانین شریعت اجباری است، تصریح کرد: از مجریان زن شاغل در افغانستان خواسته شده فقط دهان و بینی خود را بپوشانند. در قریب به یک‌سال گذشته که طالبان در سایه توافقنامه دوحه با ایالات متحده فرصت را برای تصاحب قدرت مغتنم شمرده و با فرار اشرف غنی، رییس دولت وقت اختیار ارگ ریاست‌جمهوری را به دست گرفتند تا به امروز این گروه محدود کردن زنان و دختران افغان را مقابل دوربین‌ها تکذیب اما تعابیر خود از اسلام را در میدان عمل بر حیات اجتماعی نیمی از جامعه افغانستان تحمیل کردند. به گزارش رسانه‌ها مسدود شدن مکتب‌های دخترانه بالاتر از صنف ششم، جداسازی صنف‌ها و روز‌های درسی دختران و پسران در دانشگاه‌ها، ممانعت زنان و دختران از رفتن به وظیفه، ممانعت زنان از رفتن به سفر، لغو نهاد‌های ح ایت از زنان در برابر خشونت همچون وزارت امور زنان و خانه‌های امن و در آخرین اقدام تحمیل ماسک بر مجریان و خبرنگاران زن تلویزیون‌ها و خبرنگاران در رسانه‌ها از این دست محدودیت‌ها هستند. طالبان پیش از به‌روز‌رسانی دستورالعمل‌ها درباره ضرورت پوشاندن نیمی از صورت مجریان زن، به شبکه‌های تلویزیونی دستور داده بود که سریال‌های تلویزیونی که در آنها زنان بازی می‌کنند را متوقف کنند.مقامات طالبان دستور داده‌اند زنان در موسسات و سازمان‌های عمومی در صورت مخالفت با دستورات جدید، اخراج شوند.همچنین مردانی که در سازمان‌های عمومی کار می‌کنند هم در صورتی که همسران یا دختران آنها از دستورات طالبان سرپیچی کنند با خطر اخراج روبه‌رو هستند. بسیاری از زنان افغانستان معتقدند که طالبان با اعمال پله به پله محدودیت‌ها آنها را به گذشته برده است. طالبان در طول حکومت خود از سال 1996 تا 2001، محدودیت‌های مشابهی برای تحرکات و پوشش زنان اعمال و دختران را از تحصیل منع کردند. در حالی که محدودیت‌ها علیه زنان و دختران در سایه دولت طالبان هر روز ابعاد بیشتری پیدا می‌کند، وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان درباره مردان نیز هر روز دستورالعمل‌های جدیدی را منتشر می‌کند. این وزارتخانه به اداره‌های دولتی افغانستان دستور داده که کارمندان مرد باید ریش و کلاه داشته باشند و با زنان زیر یک سقف کار نکنند. همچنین به اداره‌های دولتی دستور داده شده که به زنانی که پوشش اجباری طالبان را رعایت نمی‌کنند اجازه‌ ورود داده نشود. یک مقام دولتی به افغانستان اینترنشنال گفت که طالبان در کنار اینکه مردان را مجبور به گذاشتن ریش و پوشیدن کلاه می‌کنند، همچنین کارمندان را وادار می‌کنند که در نماز جماعت شرکت کنند.
حذف سیستماتیک زنان از جامعه افغانستان
اقدم جدید طالبان با واکنش‌های بین‌المللی بسیاری روبه‌رو شد. سازمان عفو بین‌الملل در واکنش به این اقدام می‌گوید که حکومت تازه در افغانستان در حال حذف سیستماتیک زنان از جامعه است. عفو بین‌الملل در یک رشته توییت گفته که اوضاع رسانه‌ها و حقوق زنان در این کشور نگران‌کننده است و از جامعه جهانی خواسته که به این موضوع به گونه جدی توجه کند. سازمان عفو بین‌الملل گفته است: «با وجود اینکه طالبان از تامین و رعایت حقوق زنان و دختران اطمینان داده بودند، اما میلیون‌ها زن و دختر افغانستان به شکل سیستماتیک پس از روی کار آمدن دوباره طالبان از جامعه حذف می‌شوند و جامعه جهانی باید در این باره طالبان را مسوول بداند.»
دیدبان حقوق بشر نیز از این اقدام ابراز تاسف کرده و گفته است که رسانه‌ها و حقوق زنان در افغانستان هدف قرار می‌گیرند.معاون دیدبان حقوق بشر پاسخ جامعه جهانی را درباره وضع محدودیت‌ها بر زنان ناامیدکننده می‌خواند و می‌گوید که جامعه جهانی زنان افغانستان را به فراموشی سپرده است.هیدر بار، معاون دیدبان حقوق بشر گفت: «پاسخ جامعه جهانی به محدودیت‌های اخیر خیلی ناامیدکننده است؛ من فکر می‌کنم که بیشتر دیپلمات‌های خارجی که تاکنون به افغانستان آمده‌اند، درباره حقوق زنان نگران نیستند؛ آنان می‌آیند وضعیت را بررسی می‌کنند و زمانی که می‌روند زنان افغانستان را به فراموشی می‌سپارند.» به گزارش الجزیره، توماس وست، نماینده ویژه امریکا در امور افغانستان نیز در گفت‌وگویی با امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه حکومت طالبان گفته است: «دختران افغان باید به مدارس برگردند و زنان باید بتوانند آزادانه کار کرده و در جامعه حرکت کنند.» نماینده امریکا تاکید کرده است که محدودیت‌های زنان افغانستان و فشار حکومتی بر آنان را مانعی برای پیشرفت گفت‌وگوهای سیاسی جهت عادی‌سازی روابط دو کشور می‌داند.
مونسه مبارز، فعال حقوق زن نیز در واکنش به تشدید محدودیت‌ها علیه زنان از سوی طالبان می‌گوید: «سازمان‌های بین‌المللی و نهاد‌های حمایت از حقوق بشر، اتحادیه اروپا و یوناما مسوولیت‌های‌شان را در حد اعلامیه‌ها تقلیل ندهند، بلکه برای تغییر سرنوشت زنان افغانستان یک اقدام عملی را روی دست گیرند.»
حامد کرزای، رییس‌جمهور پیشین افغانستان نیز در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی «سی‌ان‌ان» به این فرمان جدید طالبان واکنش نشان داده و گفته است که زنان نباید فرمان طالبان برای پوشیدن ماسک را رعایت کنند.کرزای همچنین گفته است که طالبان باید بر این تصمیم‌شان تجدیدنظر کنند؛ زیرا به گفته او چنین فرمان‌هایی به شهرت افغانستان در جهان آسیب می‌زند. او تاکید کرده که پوشیدن چادر و همچنین پوشاندن صورت، حجاب نیست.
در ادامه واکنش‌ها به دستور تازه طالبان به مجریان زن برای پوشاندن نیمی از صورت، شماری از کاربران شبکه‌های اجتماعی کارزاری را در اعتراض به این تصمیم طالبان به راه‌ انداختند. کارزار «چهره‌اش را آزاد کنید»/ «free her face» کارزاری است که از روز دوشنبه در صفحات اجتماعی دست به دست می‌شود. شمار زیادی از کاربران شبکه‌های اجتماعی از داخل و‌ بیرون افغانستان به این کارزار پیوسته‌اند. منتقدان معتقدند که قانون جدید طالبان، آشکارا حقوق زنان برای آزادی بیان و همچنین استقلال شخصی و باورهای مذهبی را نقض می‌کند. همچنین از دسترسی به اطلاعات برای افرادی که ناشنوا یا کم شنوا هستند که لب‌خوانی می‌کنند و از نشانه‌های بصری استفاده می‌کنند، جلوگیری می‌کند.