ایران پرسمان - ایسنا / نخستین قوه مقننه ایران بعد از صدور فرمان مشروطه توسط مظفرالدین شاه در سال 1285 تاسیس شد و نام «مجلس شورای ملی» به خود گرفت. این نام تا پایان دوره سلطنت محمدرضا شاه بر این قوه ماند اما چه کسی و چرا در نظام جدید سیاسی ایران نام این مجلس را به «مجلس شورای اسلامی» تغییر داد؟
امروز هفتم خرداد ماه چهل و دومین سالگرد تاسیس اولین دوره مجلس شورای اسلامی در سال 1359 است.
شورای انقلاب اسلامی یک روز قبل از تشکیل شورای سلطنت به فرمان سیدروح‌الله موسوی خمینی، رهبر نهضت انقلاب اسلامی برای اداره و راهبردی انقلاب اسلامی در 22 دی 1357 به ریاست آیت‌الله دکتر مرتضی مطهری تشکیل شد.
اصلی‌ترین وظیفه این شورا تشکیل ارکان نظام سیاسی جدید بود. شورا در اولین گام، دکتر مهدی بازرگان را به عنوان نخست‌وزیر دولت موقت به امام خمینی (ره) پیشنهاد داد و ایشان نیز بازرگان را به عنوان رییس دولت موقت منصوب کردند. بعد از آن «کمیته موقت انقلاب اسلامی» را برای دفاع از انقلاب و مقابله با ضدانقلاب در شهرها را تشکیل داد و حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا مهدوی‌کنی را به سرپرستی این کمیته‌ها انتخاب کرد.
شورای انقلاب بعد از تشکیل کمیته‌های موقت انقلاب اسلامی انبوهی از تصمیمات را اتخاذ کرد. شورای انقلاب به سرعت زمینه تشکیل بخش‌های نظامی، سیاسی، اقتصادی و قضایی را به وجود آورد.
تصویب اساسنامه و تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ملی شدن بانک‌ها، سامان بخشیدن به دادگاه‌های انقلاب، برگزاری همه‌پرسی ا نظام جمهوری اسلامی، بررسی پیش‌نویس قانون اساسی و انتشار آن در جراید، تصویب قانون شوراهای محلی، تصویب ملی شدن صنایع بزرگ، تصویب آیین‌نامه مجلس خبرگان قانون اساسی، برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و در نهایت برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی را به سرانجام رساند.

در نخستین جلسه رسمی دوره اول مجلس به پیشنهاد جمعی از نمایندگان مجلس، نام قوه مقننه از «مجلس شورای ملی» «مجلس شورای اسلامی» تغییر یافت. نمایندگان مجلس در تاریخ 31 تیر 1359 ماده واحده قانون تعیین نام مجلس را با قید دو فوریت تصویب و نام مجلس را از «شورای ملی» به «شورای اسلامی» تغییر دادند.
با بالا گرفتن اختلافات سران گروهک تروریستی منافقین با نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران و دست به اسلحه شدن آنها و آغاز ترورها و به شهادت رساندن جمع زیادی از نمایندگان مجلس در حادثه 7 تیر و انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی، انتخابات میان دوره ای این مجلس چهار بار در تاریخ‌های پنجم تیر، دوم مرداد و دهم مهر 1360 و 19 آذر 1361 برگزار شد و تعداد نمایندگان دوره اول مجلس به از 234 نماینده به 264 نماینده افزایش یافت.
تولد نماد جمهوریت
472 روز بعد از جشن پیروزی انقلاب اسلامی، افتتاحیه اولین دوره مجلس شورای اسلامی برگزار شد. انتخابات اولین دوره مجلس در 24 اسفند 1358 با مشارکت حدود 11 میلیون نفر از واجدان شرایط رای دادن برگزار شد و در دور اول انتخابات تکلیف 97 کرسی مجلس مشخص شد. دور دوم انتخابات مجلس نیز در تاریخ 19 اردیبهشت 1359 برگزار شد و 137 نماینده دیگر هم راهی مجلس شدند و جلسات این دوره از مجلس تا قبل از استعفای برخی نمایندگان از نمایندگی و واقعه انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی در هفتم تیر 1360 که موجب شهادت جمع زیادی از نمایندگانش شد با حضور 234 نماینده برگزار شد.

روز افتتاحیه
با پایان انتخابات اولین دوره نمایندگی مجلس شورای اسلامی، افتتاحیه مجلس همزمان با ولادت مولای متقیان حضرت علی‌(ع) در هفتم خرداد 1359 با تلاوت آیاتی از قرآن کریم رسما انجام شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا مهدوی‌کنی، سرپرست وقت وزارت کشور اولین سخنران مجلس اول بود. او در سخنانی به تشریح روند برگزاری انتخابات و وضعیت صندوق های آرا پرداخت. او گفت: «به‌عنوان مسوولی از طرف شورای انقلاب که مسوولیت برگزاری انتخابات در وزارت کشور برعهده‌ام بود، وظیفه دارم با ذکر مقدماتی، مجلس را تحویل نمایندگان ملت بدهم. از نظر آمار انتخابات و آنچه که تاکنون انجام شده جمعا 234 نفر تا الان انتخاب شده‌اند. در دور اول 97 نفر و در دور دوم 137 نفر. اعتبارنامه 213 نفر صادر شد و اعتبارنامه 21 نفر بنابه عللی صادر نشد. همان‌طوری که استحضار دارید مجلس با حضور دو سوم نمایندگان رسمیت خواهد داشت. با آماری که عرض کردم بیش از آن تعداد نماینده در مجلس حضور دارد، پس مجلس آماده افتتاح است.
اینک من طبق وظیفه‌ای که دارم و به من محول شده و طبق گزارشی که از دبیرخانه به اینجا ارائه شده جناب آقای دکتر یدالله سحابی را دعوت می‌کنم به‌عنوان رییس سنی و جناب آقای مهندس مهدی بازرگان به‌عنوان نایب رییس سنی که به جایگاه تشریف بیاورند، منشی‌ها جناب آقای رضا رمضانی و خورشیددوست و ...»
در این هنگام حجت‌الاسلام صادق خلخالی با قطع کردن سخن سرپرست وقت وزارت کشور گفت: «اگر الزامی باشد ما این را قبول می‌کنیم. ما راجع به آقای سحابی حرفی نداریم ولی راجع به آقای بازرگان اگر از طرف شورای انقلاب الزامی است قبول می‌کنیم والا قبول نداریم.»
مهدوی‌کنی پاسخ داد: «مساله‌ای است که تصویب شده است.» خلخالی ادامه داد: «اگر الزامی است قبول داریم.» مهدوی‌کنی بار دیگر گفت: «به هر حال تصویب شده است.»
بعد از سخنان سرپرست وقت وزارت کشور برخی نمایندگان با فریاد زدند «قبول داریم» و مهدوی‌کنی نیز در ادامه سخنانش گفت: «جناب آقای مجید انصاری، جناب آقای میربهزاد شهریاری، جناب آقای عبدالرضا اسدی‌نیا، جناب آقای عطاءالله مهاجرانی و جناب آقای صلاح‌الدین بیانی به‌عنوان منشی‌های مجلس انتخاب شده‌اند که به جایگاه خود تشریف می‌آورند.»
بعد از قرار گرفتن هیات‌ رییسه سنی در جایگاه، پیام امام خمینی خطاب به نمایندگان اولین دوره مجلس شورای اسلامی توسط سیداحمد خمینی، فرزند امام قرائت شد و بعد از این پیام مجلس شورای اسلامی رسما افتتاح شد.
در بخشی از پیام بنیانیگذار جمهوری اسلامی ایران خطاب به نمایندگان مجلس آمد: «شما دوستان محترم، نماینده‌ی ملتی هستید، که جز به اسلام بزرگ و عدالت الهی اسلام فکر نمی‌کنید و انتخاب شما برای پیاده نمودن عدالت اسلامی است. امید آن است که رسیدگی به حال مستضعفین و مستمندان کشور، که قسمت اعظم ملت مظلوم را در بر می‌گیرد در رأس برنامه‌ها قرار گیرد. ... مجلس شورای اسلامی همان سان که در خدمت مسلمین است و برای رفاه آنان فعالیت می‌کند، برای رفاه و آسایش اقلیت‌های مذهبی که در اسلام احترام خاصی دارند اقدام و فعالیت نماید.»
پس از قرائت پیام امام، سید ابوالحسن بنی‌صدر، اولین رییس‌جمهور کشورمان صحبت کرد بعد از او گروهی از جوانان حسینیه ارشاد به اجرای سرودهای انقلابی پرداختند و بعد از آن حجت‌الاسلام مهدوی‌کنی بار دیگر پشت تریبون قرار گرفت و پیام اعضای شورای نگهبان قانون اساسی را قرائت کرد. بعد از آن متن سوگندنامه نمایندگی توسط دکتر یدالله سحابی قرائت شد و نمایندگان این سوگندنامه را تکرار کردند.

سوگندنامه نمایندگان
متن سوگند نمایندگان به این شرح بود:
«بسم‌الله الرحمن‌الرحیم. من در برابر قرآن مجید، ‌به خدای قادر متعال سوگند یاد می‌کنم و با تکیه بر شرف انسانی خویش تعهد می‌نمایم که پاسدار حریم اسلام و نگاهبان دستاوردهای انقلاب اسلامی ملت ایران و مبانی جمهوری اسلامی باشم و ودیعه‌ای را که ملت به ما سپرده به‌عنوان امینی عادل پاسداری کنم و در انجام وظایف وکالت، امانت و تقوی را رعایت نمایم و همواره به استقلال و اعتلای کشور و حفظ حقوق ملت و خدمت به مردم پایبند باشم، از قانون اساسی دفاع کنم و در گفته‌ها و نوشته‌ها و اظهارنظرها، استقلال کشور و آزادی مردم و تامین مصالح آنها را مدنظر داشته باشم.»
بعد از قرائت سوگند نمایندگی، نمایندگان به نوبت پای آن را امضاء کردند و در پایان، مرحوم یدالله سحابی، رییس سنی مجلس، ختم جلسه را اعلام کرد.
جلسات مجلس در روزهای بعد هم تشکیل شد و تا 20 خرداد 1359 بیش از 180 اعتبارنامه نامزدهای نمایندگی به تصویب رسید و جلسات مجلس به مرور رسمیت یافت.
نخستین مجلس شورای اسلامی ایران در تاریخ 26 خرداد 1359 صلاحیت شش حقوقدان معرفی شده توسط قوه قضاییه برای عضویت در ترکیب شورای نگهبان را بررسی و با رای به آنان زمینه رسمیت یافتن جلسات شورا را با حضور اعضای فقیه و حقوقدان و رسیدگی و تصویب قوانین مجلس را به وجود آورد.

انتخاب رییس و هیات رییسه
بعد از تصویب اکثر اعتبارنامه‌ها و رد اعتبارنامه حسن بهروزیه، جعفر توکلی، اسدالله جوانمردی، ابوالقاسم حسینخانی، رحمان دادمان، خسرو ریگی، محمدجیم سعادتی، رامپور صدرنبوی، خسرو صولت قشقایی، اسحق فرهمند، سید احمد مدنی و علی مهیمی، انتخابات هیات رییسه دائمی مجلس برگزار کرد و آیت‌الله اکبر ‌هاشمی رفسنجانی به عنوان رییس، علی‌اکبر پرورش و سیدمحمد موسوی خوئینی‌ها به عنوان نواب رییس، مرتضی کتیرایی، علی‌اکبر ولایتی و علی‌رضا یارمحمدی به عنوان کارپردازان و سیدمحمد کاوش، احمد توکلی، اسدالله بیات، مرتضی الویری، سیدحسن شاه‌چراغی و علی قائمی به عنوان منشی‌های هیات رییسه مجلس در سال اول انتخاب شدند.
مجلس شورای اسلامی در اولین دوره شاهد برکنار کردن چند نماینده از جمله سرگون بیت اوشانا، احمد سلامتیان، احمد غضنفرپور، محمدمهدی کرمی و علی گلزاده غفوری بود. علاوه بر نمایندگان برکنار شده این دوره مجلس به دلایل مختلف شاهد استعفای محمدزید بهبهانی، محمد شجاعی، حسین کرمانی و محمدتقی مطهری فریمانی بود.
همچنین در مجلس اول 17 نماینده از جمله حجج اسلام محمد امامی کاشانی، محمدجواد باهنر، محمدصادق حائری شیرازی، سیدعلی حسینی خامنه‌ای، سیدمحمد خاتمی، عبدالمجید معادیخواه، سیدحسین موسوی تبریزی و علی‌اکبر ناطق نوری و سید اکبر پرورش، احمد توکلی، غلامرضا حسنی بزرگ‌آباد، محمدعلی رجایی، حبیب‌الله عسگراولادی مسلمان، محمدعلی نژادساری‌خانی، سیدمحمد غرضی، حسن غفوری‌فرد و علی‌اکبر ولایتی به قوای مجریه و قضاییه منتقل شدند.
جریان‌های سیاسی و مذهبی مجلس
در این مجلس چهار فراکسیون تشکیل شد. فراکسیون ائتلاف بزرگ با 85 نماینده متعلق به نیروهای انقلابی بود. از 85 نماینده این فراکسیون 21 نفر توسط ستاد انتخاباتی دفتر هماهنگی مردم با رییس‌جمهور، گروه «هم‌نام» و سایر گروه‌های سیاسی معرفی شدند.
فراکسیون دوم، «هم‌نام» متعلق به جریان سیاسی نهضت آزادی نام داشت که 20 کرسی مجلس را در اختیار داشت.
سومین فراکسیون «دفتر هماهنگی مردم با رییس‌جمهور» متعلق به جریان بنی‌صدر 33 کرسی مجلس را در اختیار داشت.
فراکسیون چهارم فراکسیون مستقل‌ها یا منفردها با 115 کرسی بود که اکثر اعضای این فراکسیون با فراکسیون ائتلاف بزرگ ائتلاف داشتند.
توزیع نمایندگان دوره اول مجلس شورای اسلامی بر حسب میزان تحصیلات حوزوی شامل 12 نفر درس خارج، 41 نفر اجتهاد، 48 نفر سطح و 23 نفر مقدمات دروس دینی را پشت سر گذاشته بودند.
نمایندگان این مجلس از نظر تحصیلات کلاسیک و دانشگاهی نیز شامل 32 دکتری، 32 فوق لیسانس، 46 لیسانس، 61 فوق دیپلم و دیپلم و 56 زیر دیپلم بود.
در این مجلس 32 نفر از نمایندگان به شهادت رسیدند که 27 نفر از آنان در فاجعه 7 تیر 1360 در انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی با بمب‌گذاری گروهک تروریستی منافقین به شهادت رسیدند.
27 نماینده به شهادت رسیده عبارت بودند از «محمدتقی بشارت، سیدرضا پاک‌نژاد، علی‌رضا چراغزاده، دزفولی، سید محمدتقی حسینی طباطبایی، سید محمدباقر حسین لواسانی، شمس‌الدین حسینی نایینی، غلامحسین حقانی، محمدعلی حیدری، عباس حیدری، سید محمدکاظم دانش، غلامرضا دانش آشتیانی، علی‌اکبر دهقان، سید عبدالمجید دیالمه، سید فخرالدین رحیمی، سید محمدجواد شرافت، میربهزاد شهریاری، قاسم صادقی، محمدحسین صادقی، سیدنورالدین طباطبایی‌نژاد، محمدحسن طیبی، سیف‌الله عبدالکریمی کومله، عبدالوهاب قاسمی، عمادالدین کریمی، بیژنی‌نژاد، محمدعلی منتظری، عباسعلی ناطق نوری، مهدی نصیری لاری و علی هاشمی سنجابی.»
علاوه بر نمایندگان مذکور سه نماینده دیگر از جمله حسن آیت، رحمان استکی و مجتبی استکی با شلیک مستقیم اعضای گروهک تروریستی منافقین ترور شدند. مصطفی چمران و مهدی شاه‌آبادی از نمایندگان این دوره مجلس در جبهه‌های جنگ به دست نیروهای بعث عراق به شهادت رسیدند.
همچنین شش نماینده دور اول مجلس شورای اسلامی در تصادف رانندگی یا به علت سکته قلبی درگذشتند.
تعداد کمیسیون‌های دائمی در نخستین دوره‌ی مجلس شورای اسلامی طبق ماده‌ی 42 آیین‌نامه‌ی داخلی مجلس 28 کمیسیون شامل کمیسیون‌های امور آموزش و پرورش، فرهنگ و تحقیقات و تعلیمات عالیه، دارایی و امور اقتصادی، برنامه و بودجه، امور نفت، امور صنایع و معادن، کار و امور اجتماعی، مسکن و شهرسازی، راه و ترابری، امور قضایی، سیاست امورخارجه، امور داخلی کشور، امور دفاعی، امور بهداری و بهزیستی، امور پست و تلگراف و تلفن، امور نیرو و آب و برق، امور بازرگانی، امور کشاورزی و امور روستاها، ارشاد اسلامی، امور اداری و استخدامی، سازمان‌های وابسته به نخست‌وزیری، امور اوقاف و خدمات کمیته‌های امداد و خیرات، امور جهاد سازندگی، امور شوراها، اصل 90 قانون اساسی، طرح‌های انقلاب، دیوان محاسبات و بودجه مجلس و رسیدگی به سوالات بود.
کمیسیون‌های ویژه و مهمی که در مجلس اول شورای اسلامی تشکیل شد نیز شامل کمیسیون‌های نظام بانکی، احیاء و واگذاری اراضی مزروعی، طرح اطلاعات و امنیت کشور، بررسی جاسوسان امریکایی، طرح خط مشی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، لایحه‌ی ملی کردن بازرگانی خارجی، بررسی اساسنامه‌ی جهاد سازندگی و رسیدگی به برنامه پنج ساله توسعه‌ جمهوری اسلامی ایران بودند.
در مجلس اول دو استیضاح انجام شد. ابتدا شهاب گنابادی، وزیر مسکن و شهرسازی در 11 آبان 1361 در جلسه 369 مجلس استیضاح شد. استیضاح دوم هم مربوط به حجت‌الاسلام علی‌اکبر ناطق‌نوری، وزیر کشور بود که در 15 آبان 1362 در جلسه 526 مجلس برگزار شد که هر دو وزیر مجددا رأی اعتماد گرفته و ابقا شدند.
در این مجلس 4615 تذکر از طرف نمایندگان مجلس به مسوولان اجرایی داده شد. وزارت آموزش و پرورش 174 تذکر، وزارت امور اقتصادی و دارایی 76 تذکر، وزارت امور خارجه 15 تذکر، وزارت بازرگانی 262، وزارت بهداشت و درمان 422 تذکر، وزارت پست و تلگراف و تلفن 223 تذکر، وزارت جهاد سازندگی 58 تذکر، وزارت دادگستری 179 تذکر، وزارت دفاع 19 تذکر، وزارت راه و ترابری 549 تذکر، وزارت صنایع 107 تذکر، وزارت آموزش عالی 86 تذکر، وزارت ارشاد 58 تذکر، وزارت کار 20 تذکر، وزارت کشاورزی 398 تذکر، وزارت کشور 453 تذکر، وزارت مسکن 95 تذکر، وزارت معادن 19 تذکر، وزارت نفت 314 تذکر، وزارت نیرو 470 تذکر، رییس جمهور 252 تذکر، وزارت صنایع سنگین 18 تذکر، وزارت سپاه 14 تذکر، سازمان برنامه و بودجه 24 تذکر، امور استخدامی 8 تذکر، تربیت بدنی 13 تذکر، صدا و سیما 205 تذکر.
همچنین در مجلس اول 235 سوال از مسوولان اجرایی کشور پرسیده شد که مجلس از پاسخهای 150 سوال قانع نشد و این سوالات را به کمیسیونهای تخصصی ارجاع داد. گزارش کمیسیونها حکایت از 84 پاسخ قانع‌کننده و 9 پاسخ غیر قانع‌کننده وزرا بود همچنین 85 سوال در مرحله اعلام وصول باقی ماند.
در طول مجلس اول، حدود 30 نامه در صحن علنی مجلس قرائت شد. هیچ تحقیق و تفحصی از طرف نمایندگان مجلس اول تصویب نشد همچنین کمیسیون اصل 90 مجلس دوره اول با رسیدگی به 1307 فقره شکایت، نقش موثری در انتقال خواست مردم به دولت داشت.

مصوبات مجلس اول
اولین دوره مجلس شورای اسلامی از پرکارترین دوره‌های مجلس در ایران بود. این مجلس طی چهار سال 625 جلسه علنی و 15 جلسه مخفی برگزار کرد که مجموعا 2 هزار و 400 ساعت وقت صرف برگزاری این جلسات شد. با توجه به 24 کمیسیون اصلی و چند کمیسیون فرعی، نمایندگان در 6 هزار و 536 جلسه شرکت کردند.
در مجلس اول لوایح و طرح‌های بسیاری بررسی شد. در این دوره 816 طرح و لایحه متشکل از 566 لایحه و 250 طرح به طور رسمی مطرح شد که 370 طرح و لایحه به تفکیک 279 لایحه و 91 طرح به تصویب مجلس رسید. 291 لایحه و طرح نیز قبل از بحث یا پس از بحث در مجلس استرداد شده یا مسکوت ماند یا رد شد. همچنین 147 لایحه و طرح، در کمیسیون‌های تخصصی این مجلس باقی ماند که توسط مجلس دوم بررسی شد.
در مجلس اول 31 بار در خصوص اعضای کابینه بحث شد و 102 وزیر از مجلس رأی اعتماد گرفتند و 8 وزیر هم از نمایندگان رای منفی گرفتند و برکنار شدند.
قوانین مصوب
قانون ادغام سازمان بسیج ملی (مستضعفین) در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مشتمل بر 3 ماده، اساسنامه‌ی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مشتمل بر 5 فصل، 49 ماده و 16 تبصره، تامین بودجه و مخارج جنگ، قانون تأمین مبلغ 3 میلیارد ریال جهت مصارف ضروری و فوری مخصوصا کمک به مصدومین و جنگ‌زدگان، قانون اجازه‌ی تنظیم و تصویب بودجه‌ی سالانه‌ی بعضی از شهرداری مناطق جنگی بدون رعایت حد نصاب مقرر ماده‌ی 68 قانون شهرداری‌ها، انتزاع بنیاد شهید از سازمان بهزیستی، قانون بنیاد امور جنگ‌زدگان مشتمل بر 5 ماده و 3 تبصره، قانون ترمیم اعتبار هزینه‌های ناشی از جنگ تحمیلی و منابع اعتبار قانون بودجه سال 1360.
بخشی از مصوبات مجلس اول در ارتباط با جنگ، هرچند به طور مستقیم مربوط به جنگ نمی‌شد، تصویب قوانینی در جهت ایجاد تسهیلات برای افراد و مؤسساتی که در داخل و خارج از کشور می‌خواستند به جبهه‌های جنگ کمک کنند، بود. این مجلس با وضع این قوانین موانع و مشکلات قانونی در این زمینه را بر طرف ساخت که دو نمونه آن عبارت بودند از: قانون مربوط به ترخیص و معافیت از پرداخت حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض و هزینه‌های گمرکی هدایایی که از جانب اشخاص، جمعیت‌ها و موسسات خیریه برای کمک به مردم جنگ‌زده و آسیب‌دیده از کشورهای خارج تاکنون وارد ایران شده یا خواهد شد. و قانون مربوط به کسر وجهی که به عنوان ترمیم خرابی‌های ناشی از جنگ و یا به منظور کمک به افراد مناطق جنگ‌زده به حسابی که از طرف دولت تعیین شده، از جمع درآمد مشمول مالیات، پرداخت شده یا بشود.
بخش دیگری از مصوبات مجلس اول در ارتباط با جنگ، تصویب قوانین حمایتی از نیروهای بسیجی و افراد غیرنظامی و خانواده‌های آنان بود که به صورت داوطلبانه به جبهه‌های جنگ اعزام می‌شدند تا با وضع این قوانین بخشی از مشکلات آنان برطرف شود که بعضی از آنها عبارت بود از: «قانون اجازه‌ی پرداخت حقوق و فوق‌العاده‌های مستمر کارکنان دولت که به اسارت رژیم مزدور عراق درآمده و یا در مناطق اشغالی و جنگ‌ باقی مانده‌اند به عائله‌ی تحت تکفل آنها مشتمل بر ماده‌ی واحده و 2 تبصره، قانون راجع به توزیع رایگان مراسلات پستی نیروهای مسلح و افرادی که در مناطق جنگی با رژیم بعث عراق درگیر جنگ هستند، قانون برقراری مستمری درباره‌ی بیمه‌شدگانی که به علت همکاری با نیروهای مسلح، شهید یا معلول شده یا می‌شوند مشتمل بر ماده‌ی واحده و 9 تبصره.»
قانون اراضی شهری مشتمل بر 17 ماده و 14 تبصره، قانون اداره‌ی صدا و سیمای جمهوری اسلامی مشتمل بر 9 ماده و 3 تبصره، قانون تعیین خط مشی کلی و اصولی برنامه‌های سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی مشتمل بر 9 فصل و 65 ماده، اساسنامه‌ی سازمان صدا و سیما جمهوری اسلامی مشتمل بر 6 فصل، 30 ماده و 15 تبصره، قانون تأسیس وزارت معادن و فلزات مشتمل بر 5 ماده و 4 تبصره، قانون تأسیس وزارت صنایع سنگین مشتمل بر 3 ماده و 8 تبصره، قانون تشکیل وزارت جهادسازندگی مشتمل بر 3 فصل، 11 ماده و 5 تبصره، قانون تشکیل سازمان بازرسی کل کشور و دیوان عدالت اداری، قانون مجازات اسلامی، قانون دیوان محاسبات کشور، تأسیس وزارت اطلاعات، قانون تعیین سرپرستی وزارت‌خانه‌های بی‌وزیر، قانون فعالیت احزاب و جمعیت‌ها و انجمن‌های سیاسی و صنفی و انجمن‌های اسلامی یا اقلیت‌های دینی، قانون تشکیل شوراهای اسلامی مشتمل بر 53 ماده و 26 تبصره، قانون عملیات بانکی بدون ربا مشتمل بر 5 فصل، 27 ماده و 3 تبصره، تصویب آزادی گروگان‌های امریکایی، قانون حل اختلافات مالی و حقوقی ایران و امریکا، تصویب طرح عدم کفایت سیاسی بنی‌صدر (رئیس‌جمهور) با اکثریت قاطع 177 رأی موافق و یک رأی مخالف و تعدادی ممتنع، قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی مشتمل بر 98 ماده و 51 تبصره.
قانون مبادله‌ی کالا، بین دو دولت جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عربی سوریه برای سال‌های 1982 تا 1991 مشتمل بر 4 ماده، قانون قرارداد همکاری اقتصادی، ملی و فنی بین دولت جمهوری اسلامی ایران و جماهیر عربی، مردمی، سوسیالیستی لیبی، قانون موافقت‌نامه‌ی فرهنگی بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت لیبی، قانون موافقت‌نامه‌ی بلندمدت بازرگانی بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت پاکستان.
علاوه بر همکاری مجلس با کشورهای دوست ایران، مجلس اول به دولت اجازه‌ی عضویت در سازمان‌ها و مجامع بین‌المللی را نیز داده است. طبق ماده‌ی واحده به وزارت امورخارجه و سازمان حفاظت از محیط زیست اجازه داده شده است که عضو برخی از سازمان بین‌المللی، نظیر صندوق محیط زیست سازمان ملل متحد، رفع تبعیض‌های نژادی سازمان ملل متحد، کمیته‌ی رفع تبعیض‌های نژادی سازمان ملل متحد و صندوق مبارزه با استعمار وابسته به سازمان وحدت افریقا شوند. و طبق ماده‌ی واحده دیگر به وزارت نفت اجازه‌ی عضویت در سازمان ایپیکا، کنگره‌ی جهانی نفت و اوپک داده است.
اولین دوره مجلس شورای اسلامی ششم خرداد 1363 به کارش پایان داد.
منابع:
دلیری، جواد؛ نگاهی به 14 استیضاح در تاریخ مجلس شورای اسلامی ایران، روزنامه‌ی ایران، سال دهم، 11 مهر 1383، ص 3
صالح، سید محسن؛ جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم از آغاز تا کنون فعالیت‌ها 1384- 1357، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1385، چاپ اول، جلد دوم، ص 712
خوش‌زاد، اکبر؛ مجلس شورای اسلامی دوره‌ی اول، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1386، چاپ اول، صص 72، 73، 76، 78، 79، 88 و 247 تا 272
فوزی، یحیی؛ تحولات سیاسی- اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران 1380- 1357، تهران، چاپ و نشر عروج، 1387، چاپ دوم، جلد اول، ص 352 و سجادی‌پور،‌هادی؛ پیشین، ص 21 و خواجه‌سروی، غلام‌رضا؛ پیشین، ص 278
روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، نگرشی بر اولین دوره‌ی مجلس شورای اسلامی، تهران، روابط عمومی مجلس شورای اسلامی با همکاری سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، 1364، چاپ اول، ص 15- 10 و فوزی، یحیی؛ پیشین، ص 353.
عظیمی دولت‌آبادی، امیر؛ منازعات نخبگان سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1387، چاپ اول، صص 128، 153، 154، 156، 157 و 158
به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید