ایران پرسمان - ایرنا / انقلاب هوش مصنوعی چندین دهه است که شروع شده اما انتشار کتاب رمانی با عنوان «Amor Cringe» در آوریل سال 2022 با دو نویسنده انسانی و ربات، این سئوال را مطرح می‌سازد که آیا ربات‌ها می‌توانند تاریخ ادبیات انسانی را تغییر دهند؟
کتاب رمانی با عنوان «Amor Cringe» در آوریل سال 2022 منتشر شد که دو نویسنده دارد؛ «کی آدلا مک‌داول» نویسنده‌ای از لس‌آنجلس و «GPT-3» ربات نرم‌افزاری که با تکنیک یادگیری ماشینی کار می‌کند و متن‌هایی شبیه آنچه انسان‌ها می‌نویسند و می‌خوانند، تولید می‌کند.
این رمان اولین قدم همکاری انسان و ربات یا به تعبیر واضح تر «آدلا مک‌داول» با «GPT-3» نبود. در سال 2021 مک‌داول همچنین کتابی نوشته بود به‌نام «Pharmako-AI» که حاصل گفت‌وگوی بلند او با GPT-3بود. در آن کتاب، مصاحبه‌کننده انسانی از یک ماشین سؤال‌هایی می‌پرسید و ماشین جواب می‌داد. اما رمان اخیر از این حرف‌ها گذشته است. آدلا مک‌داول می‌گوید که برخی از پاراگراف‌های کتاب را او نوشته و برخی را GPT-3 و در متن نهایی کتاب چنان جملات و پاراگراف‌ها با هم ممزوج شده‌اند که او دیگر به یاد ندارد چه چیزی را خودش نوشته و چه چیزی حاصل کار GPT-3 است. نکته جالب‌تر این است که این ربات دست به خلاقیت ادبی زده است که این مرحله از تولید متن بسیار فراتر از تولید خبرهای ساده برای خبرگزاری‌ها است.
GPT-3 چیست؟
مهم‌ترین رباتی که متنی شبیه به زبان انسان‌ها تولید می‌کنند نامش GPT-3 که نام اختصاری Generative Pre-trained Transformer 3 است و معنی تخصصی‌اش شاید بشود «ترنسفورمر مولدِ از پیش آموزش‌دیده». ترنسفورمر یک اصطلاح تخصصی در یادگیری ماشینی است. یادگیری ماشینی خیلی خلاصه به‌معنی آن نوع یادگیری است که ماشین می‌تواند به خودش آموزش دهد و بر اساس الگوهای از پیش موجود، در یک حوزه صاحب دانش و تخصص شود تا اگر در آینده با همان الگوها مواجه شد بتواند واکنش درست را از خود بروز دهد. در این زمینه، ترنسفورمرها یکی از ابزارهایی است که از فنون پردازش طبیعی زبان استفاده می‌کنند تا ماشین بتواند راحت‌تر و بهتر زبان شبیه به انسان را یاد بگیرد و بفهمد و تقلید کند.

کی آدلا مک‌داول
سری GPT در آزمایشگاه تحقیقات هوش مصنوعیِ «اوپن اِی‌آی» در سانفرانسیسکو ساخته شده است و اولین نسل آن در سال 2017 عرضه شد. این ترانسفورمرها که می‌خواستند از زبان طبیعی انسان تقلید کنند از تکنیک «یادگیری عمیق» استفاده می‌کردند و به سری GPT-n شناخته می‌شدند و هر نسلی که ارایه می‌شود، عدد n در نام این ابزار افزایش می‌یابد. در سال 2019 نسل دوم این تولیدکننده متن با نام GPT-2 راه‌اندازی شد و در ماه مه 2020 نسل سوم عرضه شد که و GPT-3 عرضه شد که اکنون آخرین نسل این ابزار تولید متن به‌شمار می‌رود.
روش کار GPT-3 به این ترتیب است که از الگوهای زبانی‌ای که قبلاً ساخته شده‌اند با استفاده از روش‌های یادگیری عمیق می‌آموزد که چطور متن تولید کند. صدها میلیون‌ها کلمه از متون مختلف وارد این ماشین می‌شود تا بتواند کیفیت تولید متن خود را به‌تدریج بالا ببرد. داده‌هایی که GPT-3 از آن‌ها استفاده کرده بسیار زیادی است و همین را باید گفت که در سال 2022 که این ماشین دوباره شروع به به‌روزرسانی خود کرد، کل ویکی‌پدیا را مرور کرد. ‍
سابقه ربات برای تولید متن
استفاده از ربات‌ها برای تولید متن پیشتر سابقه داشته است. شاید بتوان گفت که همین حالا هم مهم‌ترین خبرگزاری‌های جهان برای تولید متن خبرهای ساده از تغییرات بازار بورس و مسابقات ورزشی از ربات‌های نویسنده استفاده می‌کنند.

استفاده از ربات برای گزارش مسابقات یا بازارها با اینکه پیچیده است اما از تولید متن ادبی خیلی راحت‌تر است. ربات‌ها نتایج تازه را می‌گیرند و براساس الگوریتم‌هایی که دارند اعداد را با هم مقایسه می‌کنند و کمی هم سابقه به ماجرا می‌افزایند و یک خبر ساده را می‌سازند و بیرون می‌دهند. اما تولید مقاله یا متن ادبی مثل رمان خیلی سخت‌تر از این حرف‌هاست. اما ربات‌های تولید متن از این مرحله هم عبور کرده‌اند.
روزنامه گاردین در سپتامبر سال 2020 به GPT-3 گفت که مقاله‌ای500 کلمه‌ای بنویسد به‌زبانی ساده و استدلال کند که چرا انسان نباید از هوش مصنوعی بترسد. GPT-3 هم هشت مقاله مختلف در این باره نوشت که ویراستاران روزنامه گاردین بخش‌های جالب هر مقاله را انتخاب کردند و آن‌ها را در کنار هم قرار دادند و به یک مقاله تبدیل کردند. این مقاله در گاردین چاپ شد. به این ترتیب، GPT-3 توانست یک مقاله همراه با استدلال بنویسد که قدمی جلوتر از تولید متن‌های ساده اخبار بود.
میزگرد با انسان‌ها
کار GPT-3 تا جایی پیش رفته است که اکنون می‌تواند با یک نویسنده انسانی رمان «Amor Cringe» را بنویسد. جالب ماجرا اینجاست که مجله «وایرد» چند هفته پیش میزگردی درباره کتاب برگزار کرده بود و از نویسنده انسانی کتاب که آدلا مک‌داول است و خود GPT-3 دعوت کرده بود که در میزگرد حاضر باشند. خبرنگار مجله وایرد چنان با GPT-3 برخورد کرده بود، گویی که او یک شخصیت مستقل است و مثل انسان‌ها می‌تواند در بخشی از مصاحبه نظر خود را بیان کند. سؤالاتی که خبرنگار از GPT-3 می‌پرسید مستقل از سؤالاتی بود که از آدلا مک‌داول پرسیده می‌شد.
آدلا مک‌داول در این مصاحبه می‌گوید که چطور GPT-3 با او در نوشتن رمان همکاری داشته است؛ او می‌گوید کتاب اول‌ آن‌ها که مکالمه‌اش با GPT-3 بوده، در تابستان سال 2020 طی دو هفته انجام شده است. این کتاب شامل داستان کوتاه و شعر و جستار است که گویی یک مکالمه بین انسان و ماشین در این متون شکل گرفته است. اما در رمان «Amor Cringe» اوضاع کمی پیچیده‌تر است و با متنی منسجم روبه‌رو هستیم. بخشی از کتاب را آدلا مک‌داول با همکاری GPT-3 در تابستان 2021 نوشته‌اند و بازنویسی آن در مدت چند روز در اکتبر 2021 انجام شده است.
در هر حال، GPT-3 نشان می‌دهد که داستان هوش مصنوعی همچنان پیش می‌رود و به ویژه در عرصه تولید متن‌های طبیعی توانسته است قدم‌های بلندی بردارد. اما با همه این پیشرفت‌ها، این نوع هوش مصنوعی هم در خدمت شرکت‌ها قرار گرفته است. در سپتامبر سال 2020 شرکت «مایکروسافت» مجوز استفاده اختصاصی از GPT-3 را گرفت، هرچند که سایران می‌توانند از خروجی‌های واسط برنامه‌نویسی این ابزار (API) استفاده کنند اما مایکروسافت انحصار برنامه‌نویسی و تغییرات در لایه‌های زیری این ماشین را از آن خود کرده است.
این ماشین پیشرفته تولید متن که هر روز هم بهبود می‌یابد و پیچیده‌تر می‌شود، به‌جای اینکه در خدمت تمام انسان‌ها باشد و به جامعه بشری خدمت کند، تحت اختیار یک شرکت قرار گرفته است که برایش سودآوری و کسب درآمد بر منافع عمومی اولویت دارد.