ایران پرسمان - دیجی کالا / با سرعت بیش از 2.2 میلیون کیلومتر بر ساعت، دانشمندان یکی از سریع‌ترین اجرام کیهانی را در کهکشان راه شیری شناسایی کردند.
مرگ ستارگان عظیم ‌آرام روی نمی‌دهد بلکه همراه با رویداد فوق‌العاده درخشانی است که کیهان را روشن می‌کند؛ رویدادی که با عنوان انفجار ابرنواختری شناخته می‌شود و ستارگان را در ابری باشکوه به فضا پرتاب می‌کند. در همین حال، هسته‌ی ستاره‌‌ی مرده می‌تواند باقی بماند و با فرو ریختن در خود، به یک ستاره‌ی نوترونی اَبَرچگال یا یک سیاهچاله تبدیل شود.
حتی اگر این انفجار به روش خاصی روی دهد، می‌تواند باعث پرتاب کردن هسته‌ی فروپاشی شده در سراسر کهکشان شود. با چنین سرعت‌های بالایی، در نهایت ممکن است هسته‌ی ستاره‌ای در یک سفر خشن به فضای میان‌کهکشانی منتقل و به‌طور کامل از کهکشان خارج شود.
اکنون طبق پژوهش ارائه شده در دویست‌وچهلمین نشست انجمن نجوم آمریکا، یکی از این نوع ستارگان به‌تازگی توسط داده‌های رصدخانه‌ی پرتو ایکس چاندرا اندازه‌گیری شده است: نوعی ستاره‌ی نوترونی ضربان‌دار که به‌عنوان «تپ‌اختر» شناخته می‌شود و با سرعتی در حدود 612 کیلومتر بر ثانیه مسیر خود را می‌شکافد.
این جرم در شمار سریع‌ترین اجرام کشف شده از این نوع محسوب می‌شود. سریع‌ترین ستاره‌ی شناخته شده در کهکشان راه شیری، یک باقیمانده‌ی ابرنواختری پرتاب شده بر اثر انفجار نیست، بلکه ستاره‌ای است که به دور «کمان ای*» (Sgr A*) سیاهچاله‌ی بسیار پرجرم مرکز کهکشان می‌چرخد. این جرم در سریع‌ترین نقطه‌ی مدار خود با سرعت باورنکردنی 24000 کیلومتر بر ثانیه حرکت می‌کند.
«شی لانگ» (Xi Long) اخترفیزیکدان مرکز اخترفیزیک هاروارد و اسمیتسونیان (CfA) گفت: «ما مستقیما حرکت تپ‌اختر را در پرتو ایکس دیدیم و این کار فقط با دید بسیار تیزبین چاندرا ممکن شد. چون این جرم خیلی دور است برای دیدن حرکت، ناچار شدیم معادل عرض یک سکه را به اندازه‌ی حدود 24 کیلومتر درنظر بگیریم.»
این کشف با مشاهده‌ی بقایای یک انفجار ابرنواختری درخشان به نام G292.0+1.8 در فاصله‌ی 20000 سال نوری از ما انجام شد. رصدهای قبلی یک تپ‌اختر پرسرعت را در آن نشان داده بود اما لانگ و همکارانش می‌خواستند با مطالعه‌ی این جرم، تاریخچه‌ی ابرنواختر را به کمک ردیابی معکوس حرکت آن به سمت مرکز آشکار کنند.
«دانیل پتناود» (Daniel Patnaude) اخترفیزیکدان مرکز اخترفیزیک هاروارد و اسمیتسونیان، گفت: «ما فقط تعداد انگشت شماری انفجار ابرنواختری داریم که تاریخچه‌ی تاریخی قابل اعتمادی برای آن‌ها شناسایی شده است، بنابراین می‌خواستیم ببینیم که آیا می‌توان G292.0+1.8 را به این مجموعه افزود یا خیر.»

بقایای ابرنواختر G292.0+1.8
آن‌ها تصاویر گرفته شده از بقایای این ابرنواختر در سال های 2006 و 2016 را مطالعه و از داده های فضاپیمای گایا در مورد مکان فعلی آن در کهکشان راه شیری استفاده کردند و به مقایسه‌ی تفاوت‌ها را در موقعیت تپ‌اختر پرداختند. این مقایسه‌ها چیز بسیار جالبی را نشان داد: به نظر می‌رسد که ستاره‌ی مرده 30 درصد سریع‌تر از تخمین‌های قبلی حرکت می‌کند.
این بدان معناست که سفر هسته‌ی ستاره از مرکز باقیمانده‌ی ابرنواختر، در زمان بسیار کوتاه‌تری روی داده و نشان می‌دهد که خود انفجار ابرنواختری هم به‌تازگی رخ داده است. تخمین‌های قبلی تاریخ این ابرنواختر را حدود 3000 سال پیش نشان می‌داد اما در برآوردهای جدید این تاریخ به حدود 2000 سال پیش می‌رسد.
این اندازه‌گیری اصلاح شده‌ی سرعت تپ‌اختر همچنین به پیشبرد یک تحقیق جدید و دقیق درباره‌ی چگونگی پرتاب شدن ستاره‌ی مرده از مرکز ابرنواختر به موقعیت فعلی کمک کرد. آن‌ها دو سناریو را ارائه کردند که هر دو شامل سازوکاری مشابه است.
در مورد اول، نوترینوها به‌طور نامتقارن از انفجار ابرنواختری خارج می‌شوند و در دیگری، بقایای ناشی از انفجار شامل این پرتاب نامتقارن می‌شوند. با این حال، چون انرژی نوترینو باید بسیار زیاد باشد، توضیح محتمل‌تر این است که بقایای حاصل از انفجار نامتقارن بوده باشند.
یک انفجار نامتقارن می‌تواند هسته‌ی فروپاشیده‌ی یک ستاره‌ی مرده را با سرعت بسیار بالا به فضا پرتاب کند. این حالت باعث شده است تا ستاره با سرعت چشمگیر 550 کیلومتر بر ثانیه ;i بالاتر از سرعت فرار قرص مرکزی کهکشان راه شیری است، حرکت کند. اگرچه رسیدن به این منطقه، زمان زیادی طول می‌کشد و ممکن است حرکت ستاره به مرور زمان کند شود.
از سویی سرعت واقعی این تپ‌اختر ممکن است حتی بیشتر از 612 کیلومتر بر ثانیه باشد، زیرا اندکی هم در امتداد خط دید ما حرکت می‌کند. «پل پلوسینسکی» (Paul Plucinsky) دیگر همکار این پژوهش گفت: «این تپ‌اختر حدود 200 میلیون بار پرانرژی‌تر از حرکت زمین به دور خورشید است و به‌نظر می‌رسد که فقط به دلیل انفجار نامتقارن ابرنواختر، چنین ضربه‌ی قدرتمندی دریافت کرده است.»