ایران پرسمان - فرادید / برخی خصیصه‌ها ارثی هستند و برخی دیگر اکتسابی. عاقلانه است که از خصیصه‌های بدی که از والدین‌تان به ارث برده‌اید و ممکن است از آن‌ها بی‌خبر باشید، آگاه شوید. 
آیا شما بینی دکمه‌ای مادرتان را به ارث برده‌اید؟ آیا پدرتان عادت عطسه کردن زیر نور آفتاب را برای شما به ارث گذاشته است؟ منشا موی قرمز و فرفری کودک شما کجاست وقتی نسل‌ها گذشته و هیچ موقرمزی در خانواده شما نبوده است؟ این پرسش‌ها شاید ساده به نظر برسند، اما پاسخ آن‌ها به سرعت پیچیده می‌شود. چرا؟ چون علم وراثت ژنتیکی به گفته‌ی دان آلِن مشاور ژنتیک پیچیده است: «غیرممکنه که بتونیم به طور دقیق بگیم هر کدوم از خصیصه‌های شما از کجا نشات گرفته. بیشتر خصیصه‌ها متاثر از ژن‌های بسیار متفاوتی هستن و شما برخی از اونا رو از هر یک از والدین‌تون به ارث می‌برین.»
 افزون بر مسئله‌ی وراثت، محیط نیز بر خصیصه‌های ما اثر می‌گذارد. داشتن ژنِ یک خصیصه‌ی خاص همیشه به این معنا نیست که تا آخر عمر آن خصیصه با شماست. به علاوه، خصیصه‌هایی وجود دارد که مردم تصور می‌کنند به ارث برده‌اند، اما در واقع به ارث نبرده‌اند.
چگونه خصیصه‌ها را به ارث می‌بریم
چند نکته‌ی اساسی وجود دارد که علم ژنتیک می‌تواند درباره‌ی خصیصه‌هایتان به شما بگوید، مثلاً اینکه کدام خصیصه‌ها را از پدر و کدام خصیصه‌ها را از مادر به ارث برده‌اید. اما پیش از همه باید بدانید وارثت چگونه عمل می‌کند.
دان آلن توضیح می‌دهد: «سه روش اصلی وجود داره که شما می‌تونید خصیصه‌هاتون رو از والدین‌تون به ارث ببرین. نخست از طریق یک ژن غالب؛ اگه یک ژن غالب رو به ارث ببرین، اون ویژگی در شما هم شکل می‌گیره. مثلاً رنگ چشم. اگه پدر و مادر شما چشمای قهوه‌ای داشته باشن، احتمالاً رنگ چشمای شما هم قهوه‌ای میشه، چون این یک خصیصه‌ی غالبه. دوم از طریق ژن مغلوب یعنی پدر و مادر هر دو باید ژن مغلوب داشته باشن تا شما اون خصیصه رو داشته باشین. مثلاً اگه شما چشمای آبی دارین، پس پدر و مادر شما باید حامل ژن چشم آبی باشن حتی اگه چشم خودشون آبی نباشه. در آخر، خصیصه‌های مرتبط با X رو داریم که فقط در کروموزم‌های X یافت میشن و از طریق مادر منتقل میشن.»
1. توانایی کاهش وزن (مادر)
در بدن شما دو نوع چربی وجود دارد: چربی قهوه‌ای «خوب» که متابولیسم شما را افزایش می‌دهد و در حفظ وزن سالم به شما کمک می‌کند و چربی سفید «بد» که در صورت زیاد بودن می‌تواند سبب چاقی و بیماری شود. هر کسی مقداری از این دو نوع چربی را در بدن خود دارد، اما بر اساس مطالعه‌ای که در مجله‌ی Nature Communications منتشر شد، میزان چربی قهوه‌ای شما و میزان بالا بودن متابولیسم شما خصیصه‌هایی‌ست که ممکن است از مادرتان به ارث برده باشید.
2. سهولت افزایش وزن (پدر)
ژن مادر شاید در چربی قهوه‌ای شما نقش داشته باشد، اما مقصر چربی سفید، ژن پدر شماست. میزان ذخیره‌ی چربی شما به ویژه در اطراف اندام‌ها شاید تا حدی با ژن‌های منتقل‌شده از پدر تعیین شود. البته به هر حال وقتی صحبت از وزن می‌شود، ژنتیک به تنهایی عامل تعیین‌کننده نیست بلکه این سبک زندگی شماست که نقش مهم‌تر را ایفا می‌کند.
3. توانایی تمرکز (مادر)

اگر سطوح سروتونین (ماده شیمیایی مغزی مرتبط با خلق و خو) مادر شما پایین‌تر باشد، احتمال ابتلای شما به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی بیشتر خواهد شد. این یافته حاصل مطالعه‌ایست که در مجله‌ی JAMA Psychiatry منتشر شد. ژن‌های منتقل‌شده از مادر به فرزند که بر تولید سروتونین اثر می‌گذارند به نظر روی توانایی تمرکز نیز اثرگذارند.
4. بلوغ زودرس (پدر)
بلوغ و تمام تجربیات عجیبی که به همراه دارد نظیر آکنه، دورگه شدن صدا یا نخستین پریود راهی‌ست که همه‌ی ما در مسیر بزرگسال شدن طی می‌کنیم. ژنتیک پدر و مادر در زمان دقیق شروع بلوغ نقش دارد، اما اگر بلوغ شما زودرس باشد (قبل از 8 سالگی در دختران و 9 سالگی در پسران)، دلیل آن شاید ژنی باشد که از پدر به شما منتقل شده است. این یافته‌ایست که در مجله‌ی New England Journal of Medicine منتشر شد. محققان این پژوهش به طور خاص دریافتند یک جهش ژنتیکی منجر به نوعی از بلوغ زودرس می‌شود به این معنا که اگر شما این ژن را داشته باشید، زودتر از همه‌ی دوستان‌تان بلوغ و مصائب آن را تجربه می‌کنید.
5. خطوط خنده (مادر)
کیفیت بالا رفتن سن شما و میزان نمود آن در چهره‌ی شما در یک سطح سلولی توسط انباشتگیِ آسیب‌های وارده در طول زندگی شما به دی‌ان‌ای میتوکندری (ژن‌هایی که فقط از مادر به شما میرسد) تعیین می‌شود. عوامل محیطی نظیر قرار گرفتن در معرض نور خورشید، سیگار کشیدن و رژیم غذایی ناسالم می‌تواند سبب آسیب‌دیدگی دی‌ان‌ای میتوکندری شود، اما مقداری از این آسیب می‌تواند از مادر به ارث رسیده باشد. هرقدر میزان دی‌ان‌ای میتوکندری را با جهش بیشتری از مادرتان به ارث برده باشید، سریع‌تر پیر می‌شوید و نشانه‌های پیری (چین و چروک و سفیدی مو) بیشتر در چهره‌ی شما نمایان می‌شود.
6. خلق و خو (مادر)

مادران می‌توانند به روش‌های مختلفی بر خلق و خوی شما اثر بگذارند و این کار را فقط با تنبیه شما یا سه وعده در هفته بروکلی انجام نمی‌دهند. ساختار بخشی از مغز معروف به سیستم کورتیکولیمبیک که کنترل‌کننده‌ی احساسی است و در اختلالات خلقی نظیر افسردگی نقش دارد، به احتمال زیاد از مادران به دختران منتقل می‌شود (نه از مادران به پسران یا از پدران به فرزندان دختر یا پسر). شاید معنایش این باشد که دختران حداقل تاحدی خلق و خویشان را از مادرشان به ارث می‌برند.
7. جنسیت فرزندان شما (پدر)
روشن است که ژن‌های شما و همسرتان تعیین‌کننده‌ی جنسیت فرزندان‌تان است. اما آیا می‌دانستید ژن جنسیتی را که شما به فرزندتان منتقل می‌کنید از پدرتان به ارث برده‌اید؟ مردی که برادران زیادی دارد به احتمال زیاد صاحب فرزند پسر خواهد شد و مردی که خواهران زیادی دارد به احتمال زیاد صاحب فرزند دختر خواهد شد.
8. حافظه‌ی شما (مادر)
مدتی‌ست این را می‌دانیم که سابقه‌ی خانوادگیِ آلزایمر بطور قابل‌توجهی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد، اما بر اساس مطالعه‌ی جدیدی که نتایج آن در مجله‌ی Biological Psychiatry منتشر شده است، خطر ژنتیکی ابتلا به این بیماری اساساً از مادر به فرزند منتقل می‌شود. بیماری آلزایمر رایج‌ترین دلیل زوال عقل در پیری‌ست که حدود 6 میلیون نفر فقط در آمریکا به آن مبتلا هستند؛ بنابراین دانستن اینکه چه عواملی خطر را افزایش می‌دهند (ازجمله سابقه‌ی پزشکی مادر) مهم است تا شما از همین حالا از سلامت مغزتان محافظت کنید. سابقه‌ی پزشکی تنها یکی از پرسش‌هایی‌ست که تا دیر نشده باید از والدین‌تان بپرسید.
9. باروری شما (پدر)
باروری یک زن ممکن است متاثر از یک ژن منتقل‌شده از پدر او باشد. در یک سلول تخمک عادی، بخشی از سلول به نام سِنتریول به عنوان بخشی از فرایند طبیعی رشد حذف می‌شود. محققان در توضیح این یافته می‌گویند اگر سنتریول حذف نشود (معمولاً به دلیل اختلال ژنتیکیِ منتقل شده از پدر) زن عقیم است.
10. مرز موی بالای پیشانی (پدر)
شاید شنیده باشید که زمان و چگونگی ریزش موی یک مرد نتیجه‌ی خصیصه‌ایست که از مادرش به ارث برده است. با این حال، مطالعه‌ای (منتشر شده د مجله PLoS Genetics) که روی بیش از 55000 مرد انجام شد ثابت کرد این گفته حقیقت ندارد. محققان 287 سیگنال ژنتیک مستقل را یافتند که با ریزش موی مردانه مرتبط بود در حالی که 40 مورد فقط در کروموزوم X یافت شد، به این معنا که از طرف مادری به ارث رسیده‌اند و باقی در سراسر دی‌ان‌ای پخش شدند که هم از پدر و هم از مادر منتقل شده‌اند.
جالب اینجاست که برخی ژن‌های مرتبط با ریزش مو به نظر با خطر افزایش‌یافته‌ی ابتلا به بیماری قلبی در مردان نیز مرتبط باشد. در حالی که برخی خصیصه‌ها به ارث برده می‌شوند، برخی دیگر اکتسابی هستند. سعی کنید حتماً از خصیصه‌های بدی که از والدین‌تان به ارث برده‌اید و ممکن است از آن‌ها بی‌خبر باشید، آگاه شوید.