بزرگنمايي:

ایران پرسمان - فارس /متن پیش رو در فارس منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
الحاق رسمی چهار منطقه از اوکراین به خاک روسیه باعث شد تا زلنسکی از ناتو درخواست کند تا این کشور به ناتو ملحق شوند که با واکنش‌ منفی مقامات ناتو همراه شد. روسیه مناطق ملحق شده را به لحاظ تاریخی برای خود می‌داند.
 به دنبال الحاق چهار منطقه جدایی‌طلب دونتسک، لوهانسک، خرسون و زاپورژیا به فدراسیون روسیه تعداد اعضای فدرال‌های این کشور به 89 عضو افزایش یافت. این مناطق تا هفته گذشته استان‌هایی بودند که در جنوب و شرق اوکراین قرار داشتن، اما در یک همه‌پرسی از این کشور جدا و به فدراسیون روسیه پیوستند. پیش‌تر نیز شبه‌جزیره کریمه از طریق همه‌پرسی از خاک اوکراین جدا شده بود.
زمانی که غربگرایان با به‌راه انداختن انقلاب مخملی باعث سرنگونی «ویکتور یانووکویچ»، رییس‌جمهوری اسبق اوکراین شدند که مخالف پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) بود، هرگز فکر نمی‌کردند که روزی روسیه برای دفاع از تمامیت ارضی خود به اوکراین حمله کند و برخی از شهروندان اوکراین در اعتراض به این موضوع واکنش نشان داده و از طریق همه‌پرسی اعتراضات خود را نسبت به دخالت غربی‌ها در اوکراین نشان دهند.
شعیب بهمن، کارشناس مسائل روسیه و قفقاز در باره جدا شدن منطقه‌هایی از اوکراین از شروع بحران در این کشور تا کنون عنوان کرد: «از شروع جنگ در اوکراین پیش‌بینی می‌شد که روسیه به سمت سناریوی کریمه‌سازی مناطق دیگر در داخل اوکراین برود. روند جنگ و ترکیب جمعیتی این مناطق که اکثرا از روس‌تباران هستند، در عمل دست مسکو را برای الحاق این مناطق به خاک خود باز گذاشته است. به نظر می‌رسد که روس‌ها طبق برنامه‌ای که از پیش داشتند، پس از پیش‌روی‌هایی که در مناطق شرقی و جنوبی اوکراین پشت سر گذاشتند، برای ثثبیت این پیش‌روی‌ها دست به چنین اقدامی زدند و این مناطق را از خاک اوکراین به قلمرو روسیه ملحق کردند.»
اعلام جدایی دو منطقه شرقی و جنوب شرقی لوهانسک و دونتسک که به منطقه تجاری و فرهنگی دونباس معروف هستند و از طریق خشکی و دریا با روسیه هم‌مرز و دو منطقه جنوب و جنوب شرقی زاپورژیا و خرسون که از طریق دریا با روسیه هم‌مرز هستند، بعد از آن صورت گرفت که روسیه اعلام بسیج عمومی نزدیک به 300 هزار سرباز ذخیره را ابلاغ کرد.
پوتین در مراسم الحاق این مناطق به خاک روسیه مردم این مناطق را برای همیشه شهروند روسیه خواند و گفت: «مردم انتخاب خود را انجام داده‌اند. دونتسک، لوهانسک، خرسون و زاپروژویه سرنوشت مشترکی با روسیه دارند. روسیه تمدنی بزرگ است که یک هزار سال دوام آورده است.» پوتین در حالی از تمدن تاریخی سخن گفت که به باور کارشناسان مناطق الحاق شده به خاک روسیه از نظر تاریخی مشترکاتی با روسیه دارد.
 بهمن درباره اهمیت منطقه دونباس برای روسیه عنوان کرد: «دونباس؛ یک منطقه تاریخی برای روسیه به حساب می‌آید و برای روس‌ها از چند جنبه دارای اهمیت است. روس‌ها معتقد هستند که این مناطق در زمان اتحاد جماهیر شوروی جزئی از خاک روسیه بود که بعد از تقسیمات جغرافیایی در اثر فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی از خاک روسیه جدا شدند. بر اساس این نوع نگاه، روس‌ها این مناطق را جزئی از قلمرو تاریخی خود به حساب می‌آورند. از نظر جمعیتی همانطور که اشاره شد اکثر ساکنان این مناطق روس‌تبار هستند و دفاع از روس‌تبارها یکی از اصول قانون اساسی و سیاست خارجی روسیه به شمار می‌آید. همچنین مناطق شرقی و جنوبی به لحاظ اقتصادی نیز برای روسیه اهمیت بسیار زیادی دارند.»
وی در ادامه افزود: «بخش مهمی از صنایعی که در داخل اوکراین هستند و بخش مهمی از کشاورزی این کشور که نقش مهمی در تامین غلات جهان دارد در همین مناطق جای گرفته‌اند. بر همین اساس، این مناطق به لحاظ تاریخی، جمعیت‌شناختی و اقتصادی برای روسیه اهمیت بسیار زیادی دارد. از سوی دیگر، روسیه قصد دارد تا اوکراین را به لحاظ ژئوپلتیکی به یک کشور بی‌ارزش تبدیل کند. سناریویی که روس‌ها از ابتدای جنگ تاکنون دنبال کرده‌اند این بود که بتوانند مناطقی که از اوکراین که اهمیت استراتژیک دارند و از نظر ژئوپلتیکی می‌توانند بر وزن جغرافیایی این کشور تاثیر گذار باشند، تحت تسلط خود درآورند. در این مسیر مناطقی که در حاشیه دریای سیاه قرار دارند برای روس‌ها از اولویت برخوردار هستند و بر همین اساس نقاط شرقی اوکراین نوار خط ساحلی اوکراین در دریای سیاه مورد توجه روس‌ها قرار گرفته است. اگر روس‌ها بتوانند در روزها، هفته‌ها یا ماه‌های آینده اودسا را نیز تحت تسلط خود در بیاورند در عمل ارتباط اوکراین با دریای سیاه را قطع کنند و در چنین شرایطی می‌توان گفت که ظرفیت‌های ژئوپلتیکی اوکراین تخلیه خواهد شد و سایر مناطق در اوکراین بی‌اهمیت و بی‌ارزش تبدیل می‌شود.»
ابلاغ بسیج عمومی از سوی روسیه بعد از آن صورت گرفت که اوکراین توانسته بود برخی از مناطق خود را که بعد از جنگ در کنترل روسیه قرار گرفته بود، بازپس گیرد. در واقع اعلام بسیج عمومی تا حدودی شرایط جدیدی را برای این جنگ ایجاد کرد. قبل از آنکه پوتین علت اعلام بسیج عمومی را تضعیف و تجزیه و نابودی روسیه توسط کشورهای غربی بداند، اوکراین توانسته بود با حمایت کشورهای عضو ناتو و آمریکا در یک ضد حمله حدود 300 شهرک را از منطقه خارکوف آزاد کند. به طوریکه توانسته بود 15 درصد از 30 درصد منطقه‌ای که در کنترل روس‌ها قرار داشت، مجدد تحت کنترل گیرد. جنگ میان روسیه و اوکراین به سختی ادامه دارد و ناتو تا کنون کمک‌های نظامی زیادی را به اوکراین انجام داده است.
پوتین درباره علت اعلام بسیج عمومی در روسیه گفت که «فرمان بسیج تدابیر بیشتری برای دفاع از کشور در نظر گرفته است. به دولت دستور داده شد تا حمایت‌ها از ارتش را بیشتر کرده و بودجه نظامی را افزایش دهد» پوتین به همین دلیل ابلاغ بسیج عمومی را برای حفاظت و یکپارچگی از روسیه ضروری می‌داند.
بهمن با اشاره به فرمان بسیج عمومی در روسیه، عنوان کرد: «پیش از اینکه روس‌ها فرمان مهم بسیج عمومی را اعلام کنند، قصد داشتند که توان و آمادگی نظامی خود را افزایش دهند تا به کشورهای غربی این پیام را برسانند که توان رزمی-دفاعی و نیروی انسانی موجود در ارتش روسیه، نیروی انسانی محدود نیست و روسیه این امکان را دارد که در صورت نیاز دست به بسیج عمومی نیز برنند. با توجه به اینکه این احتمال وجود داشت که دربرابر این اقدام روسیه کشورهای غربی بخواهند تحریکی انجام دهند، روسیه یکبار دیگر با اقدامات پیش‌دستانه مانند؛ فرمان بسیج عمومی و تکرار مواضع گذشته درباره به‌کارگیری سلاح‌های اتمی این هشدار را به کشورهای غربی داد که اگر کشورهای غربی بخواهند دربرابر این اقدام روسیه، اقدام نظامی انجام دهند، آنگاه با پاسخ محکمی از طرف روس‌ها روبرو خواهند شد. فرمان بسیج عمومی توسط پوتین، بیشتر از اینکه به دلیل کمبود نیرو در ارتش روسیه و ضعف نظامی در این کشور باشد برای ارسال پیام به طرف‌های غربی بود و در حقیقت روس‌ها برای مدیریت شرایط کنونی نیاز به نیروی بیشتری ندارند. در حال حاضر روسیه بخش اندکی از نیروی نظامی خود را برای جنگ در اوکراین به‌ کار گرفته است. روس‌ها همزمان با اعلام بسیج عمومی و الحاق مناطق به خاک خود نشان دادند نشان دادند که توان رزمی بالایی دارند.»
پوتین تاکید کرده است که «من از دولت خواستم که به داوطلبانی که در دونباس می‌جنگند، وضعیت قانونی بدهد. روسیه در معرض تهدید سلاح‌های اتمی است ولی ما هم سلاح‌های کشتار جمعی علیه تسلیحات غربی داریم.»
بعد از اینکه پوتین در مراسمی چهار منطقه جدا شده از خاک اوکراین را به خاک خود ضمیمه کرد، زلنسکی، رییس جمهوری اوکراین از ناتو در خواست کرد تا این کشور را به عضویت در پیمان آتلانتیک شمالی در آورد. در واکنش به این درخواست اوکراین کشورهای عضو ناتو تاکید کردند که برای عضویت اوکراین به ناتو باید همه 30 کشور عضو این ائتلاف نظامی را تایید کنند. مقامات چینی نیز تاکید کردند که در صورت عضویت اوکراین در ناتو همه کشورهای اروپایی زیرسایه یک جنگ اتمی احتمالی قرار خواهند گرفت.
بهمن درباره پیوستن اوکراین به ناتو، اظهار کرد: «احتمال پیوستن اوکراین به ناتو بسیار اندک است. به عبارت دیگر، احتمال پذیرش کشوری مانند اوکراین توسط ناتو بسیار کم است. ناتو، بر اساس اساسنامه خود موظف است که در صورت وقوع درگیری میان هر یک از اعضای آن با طرف دیگر همه کشورهای عضو ناتو وارد این درگیری شوند و این درگیری را به مثابه اقدام نظامی علیه خود تصور کنند. مشخص است که اوکراین، کشوری بدون درگیری و تنش نیست، همانطوری که در سال‌های گذشته نبوده است. تجربه تاریخی در سایر کشورها نشان داده است که کشورهایی که عملا دارای درجه‌ای از تنش و نزاع هستند را به عضویت خود نخواهد پذیرفت. همانطوری که گرجستان را نپذیرفت، اوکراین را هم نمی‌پذیرد. اوکراین در حال حاضر نزاع زنده دارد و این نزاع می‌تواند پای کشورهای ناتو را به یک جنگ باز کند. بر همین اساس نزاع میان کشورهای عضو ناتو در این شرایط مطلوب ناتو نیست.»
وی در ادامه افزود: «پذیرش اوکراین در شرایط کنونی در ناتو به معنای روبرویی نظامی کشورهای عضو ناتو با کشور قدرتمند روسیه است. کشورهای اروپایی به‌شدت از این رویارویی دوری می‌کنند و آمریکایی‌ها نیز تمایلی ندارند که وارد چنین عرصه‌ای شوند، به این سبب که احتمال درگیری هسته‌ای در این صورت تقویت می‌شود. در نتیجه ناتو به دنبال درگیری مستقیم با روسیه نیست. کاری که زلنسکی درباره عضویت در ناتو انجام داد به این خاطر بود که به طرفداران خود روحیه دهد که اگر بخش‌هایی از خاک اوکراین جدا شده‌ است، در عوض این کشور ممکن است به ناتو و اتحادیه اروپا ملحق شود.»
از ابتدای شروع جنگ در اوکراین و پیش‌روی‌های روسیه در خاک این کشور موضوع استفاده از سلاح‌های اتمی که نخستین و آخرین بار توسط آمریکا در خلال جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار گرفت، توسط مقامات روسی و طرف‌های غربی بارها مطرح شد. دو طرف یکدیگر را تهدید به استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی کردند. آنگلا مرکل، صدر اعظم سابق آلمان در ارتباط با هشدارهای روسیه به استفاده از سلاح‌هایی که در برابر سلاح‌های غربی ممکن است مورد استفاده قرار بگیرد، تاکید کرد که «حرف‌های پوتین را باید جدی گرفت.»
بهمن درباره احتمال استفاده از بمب‌های هسته‌ای، عنوان کرد: «در شرایط کنونی احتمال اینکه دنیا بخواهد وارد یک جنگ هسته‌ای شود، اندک است. به نظر می‌رسد که روس‌ها و طرف‌های غربی به رغم تهدیداتی که درباره استفاده از تسلیحات هسته‌ای انجام می‌دهند، تمایل جدی برای ورود به این جنگ را نداشته باشند و این تهدیدات بیشتر جنبه بازدارندگی دارد. به جز دو موردی که آمریکایی‌ها از بمب اتمی استفاده کردند، در تمام سال‌های پس از جنگ جهانی دوم، همواره ادبیات استفاده از سلاح هسته‌ای برای استفاده نکردن موثر عمل کرده است. به عبارت دیگر جنبه بازدارندگی تسلیحات هسته‌ای بسیار بیشتر از جنبه کاربردی این نوع سلاح‌ها بوده است. در شرایط کنونی استفاده از این نوع سلاح بسیار اندک است مگر آنکه اتفاق شگفت‌انگیزی رخ دهد تا یکی از طرفین را به سمت استفاده از این نوع سلاح سوق دهد.»
این کارشناس موضوعات روسیه و قفقاز با طرح سوالی عنوان کرد: «سوالی اساسی در ادبیات هسته‌ای باید در نظر گرفته شود این است که کشور یا بازیگری که بار نخست از تسلیحات هسته‌ای استفاده می‌کند، ممکن است که بتواند ضربه نخست را از طریق رها کردن بمب هسته‌ای به کشور مورد هدف شلیک کند، اما موضوع اساسی ضربه دوم است. سوال اساسی در اینجا مطرح می‌شود که آیا کشور که نخستین‌بار بمب هسته‌ای را شلیک کرده است، آیا توان شلیک دومین یا سومین بمب هسته‌ای را دارد، یا خیر؟ پاسخ این است که احتمال اینکه کشور نخست بخواهد دومین یا سومین بمب هسته‌ای را شلیک کند اندک است و با پاسخ روبرو می‌شود. در نتیجه در شرایط کنونی استفاده از ادبیات استفاده از بمب هسته‌ای حالت بازدارندگی دارد.»
بر اساس این گزارش، با توجه به هشدارهای مقام‌های مختلف چینی و روسی درباره پیوستن اوکراین به ناتو و همچنین مخالفت برخی از اعضای ناتو به نظر نمی‌رسد که اوکراین عضو ناتو شود. همچنین اگر اوکراین عضو ناتو نشود امکان استفاده از سلاح‌های هسته‌ای در حد بازدارندگی باقی خواهد ماند.