بزرگنمايي:

ایران پرسمان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
بر اساس آخرین گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، شاخص مدیران خرید برای کل اقتصاد در آبان‌ماه به رقم 47.39 واحد رسیده که 2.8 واحد کمتر از شامخ مهرماه است. با این میزان افت، شاخص آبان‌ماه به کمتر از 50 واحد نزول کرده و در واقع نشان از کاهش میزان فعالیت‌های کسب‌وکارها و افزایش رکود دارد. در این ماه به‌جز مولفه سرعت انجام و تحویل سفارش و موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده سایر مولفه‌های اصلی کمتر از 50 ثبت شده‌اند.
«شامخ» چیست؟
در طرح شاخص مدیران خرید (شامخ)، از پاسخ‌دهندگان خواسته می‌شود به 12پرسش پاسخ دهند. مقدار تولید محصولات، میزان سفارشات جدید، سرعت انجام و تحویل سفارش، موجودی مواد اولیه، میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی، قیمت خرید مواد اولیه، موجودی محصول نهایی در انبار، میزان صادرات کالا، قیمت محصولات تولیدشده، مصرف حامل‌های انرژی، میزان فروش محصولات، همچنین انتظارات تولید در ماه آینده محورهای سوالات 12گانه است.
هر سوال در این نظرسنجی جواب سه‌گزینه‌ای بسیار ساده‌ای دارد: نسبت به ماه قبل «بهتر شده است» یعنی عدد 100؛ نسبت به ماه قبل «تغییر نکرده است» عدد 50؛ نسبت به ماه قبل «کاهش یافته است» عدد صفر. بنابراین، شامخ بالای 50 یا زیر آن می‌گوید که به‌طور متوسط اوضاع بهتر یا بدتر شده است، اما اینکه چقدر بهتر یا بدتر شده را نمی‌توان فهمید. به عبارت دیگر، عدد شامخ «میزان بهبود» را نشان نمی‌دهد و فقط و فقط روند بهبود یا تضعیف را نشان می‌دهد. نکته دیگر که در گزارش شامخ باید به آن توجه کرد، این است که شامخ فقط نسبت به ماه قبل بررسی می‌شود و در نتیجه اگر اتفاق خاصی در ماه قبلی افتاده باشد، می‌تواند سیگنال اشتباه دهد که در تحلیل گزارش باید به آن توجه داشت.
کف 15 ماهه
طبق نظرسنجی تازه از فعالان بخش تولیدی، شاخص میزان فعالیت‌های کسب‌وکار در آبان ماه به‌واسطه رکود فعالیت در بخش‌های ساختمان و خدمات و کشاورزی به کمترین میزان 15 ماه اخیر (به‌غیراز فروردین‌ماه) رسیده و شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان نیز برای دومین ماه پیاپی و با شیب بیشتری افت کرده است.
همچنین در آبان‌ماه شاخص میزان صادرات کالا یا خدمات برای پنجمین ماه پیاپی کاهشی بوده و شاخص میزان فروش کالاها و خدمات نیز برای دومین ماه پیاپی افت کرده است.
در آبان‌ماه، شرایط بخش صنعت باوجود اثرپذیری فعالیت‌های این بخش از تحولات اقتصاد کلان، اندکی مساعدتر بوده و فعالیت‌های صنعتی با رشد بسیار اندک روبرو بوده‌اند؛ هرچند در این بخش نیز شاخص موجودی مواد اولیه خریداری‌شده برای چهارمین ماه پیاپی کاهشی بوده و هم‌زمان شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان نیز برای دومین ماه پیاپی کاهشی و البته با شدتی کمتر، افت کرده است. ضمن اینکه در آبان‌ماه، شاخص میزان فروش محصولات بخش صنعت نیز برای پنجمین ماه پیاپی همچنان زیر 50 ثبت شده؛ اما در مقایسه با مهرماه با شدت کمتری کاهشی است.
شامخ کل اقتصاد
طبق نظرسنجی انجام شده از بنگاه‌های اقتصادی کشور، شاخص مدیران خرید (تعدیل فصلی نشده) برای کل اقتصاد ایران در آبان ماه 47.39 محاسبه شده است و در مقایسه با ماه قبل کاهش در میزان فعالیت‌های کسب‌وکارها و رکود را نشان می‌دهد. در این ماه به‌جز مولفه سرعت انجام و تحویل سفارش و موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده سایر مولفه‌های اصلی کمتر از 50 بوده‌اند.
به‌طورکلی در آبان ماه شرکت‌ها همچنان با کاهش شدید تقاضا به‌ویژه در بخش خدمات و کشاورزی و کاهش در میزان فروش روبرو هستند. همانند ماه قبل کمبود نقدینگی و اتفاقات اخیر کشور در این روند کاهشی تاثیرگذار بوده است. از سوی دیگر روند صعود نرخ ارز با توجه به کمبود قدرت خرید مشتریان شرایط را برای فعالان اقتصادی مشکل می‌کند. 
شاخص میزان فعالیت‌های کسب‌وکار در آبان ماه (46.24) کاهش داشته و از شهریورماه 1400 به کمترین میزان 15 ماه اخیر (به‌غیراز فروردین‌ماه) رسیده است. کاهش میزان فعالیت‌ها ناشی از رکود در بخش ساختمان و خدمات و کشاورزی بوده است.
شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان در آبان ماه (43.91) برای دومین ماه پیاپی و با شیب بیشتری کاهش داشته است. این شاخص در هر سه بخش کاهش داشته اما بیشترین کاهش را در بخش خدمات و کشاورزی ثبت کرده است.
شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی در آبان (48.88) کاهش داشته و به کمترین میزان 8 ماه اخیر از فروردین‌ماه رسیده است. این کاهش بیشتر در بخش خدمات و کشاورزی و ساختمان بوده است.
شاخص قیمت خرید مواد اولیه و لوازم موردنیاز (78.49) با شیب بیشتری نسبت به ماه قبل افزایش داشته و به بالاترین مقدار 5 ماهه خود از خردادماه رسیده است و بیشترین افزایش شاخص در بخش خدمات و کشاورزی بوده است. این در حالی است که شاخص قیمت فروش محصولات (55.47) با شیب کمتری نسبت به ماه قبل افزایش داشته است. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران از شاخص قیمت مصرف‌کننده در آبان نرخ تورم نقطه‌ای آبان ماه 1401 در مقایسه با ماه قبل 0.5 واحد درصد کاهش یافته است. نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» با کاهش 3 واحد درصدی به 67.7 درصد و گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» با افزایش 0.8 واحد درصدی به 36.9 درصد رسیده است.
شاخص میزان صادرات کالا یا خدمات در آبان ماه (45.69) همچنان برای پنجمین ماه پیاپی کاهشی است و در آبان با شدت بیشتری نسبت به ماه قبل کاهش داشته است.
شاخص انتظارات در ارتباط با میزان فعالیت اقتصادی در ماه آینده (52.62) در مقایسه با ماه قبل با شدت بسیار کمتری افزایش داشته است. علی‌رغم انتظارات خوش‌بینانه به بهبود فعالیت‌ها در بخش صنعت، فعالان اقتصادی در بخش ساختمان، انتظار کاهش شدید فعالیت‌ها را در آذرماه دارند.
شاخص مدیران خرید در بخش صنعت
بر اساس داده‌های به دست آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شاخص مدیران خرید صنعت (تعدیل فصلی نشده) در آبان ماه عدد 52.49 به دست آمده است، که نشان می‌دهد فعالیت‌های بخش صنعت با رشد بسیار اندکی روبرو بودند که شیب آن نسبت به مهرماه اندکی افزایش داشته است.
به‌طورکلی در آبان ماه، در بخش صنعت همچنان شرکت‌ها با کمبود تقاضای ناشی از کاهش قدرت خرید و اتفاقات اخیر کشور روبرو هستند و میزان فروش شرکت‌ها با کاهش روبرو است که منجر به افزایش موجودی انبار شده است. از سوی دیگر، افزایش نرخ ارز و کمبود نقدینگی باعث شده تا شرکت‌ها در تامین مواد اولیه با مشکل روبرو باشند.
شاخص مقدار تولید محصولات بخش صنعت در آبان ماه (54.10) تقریبا مشابه ماه قبل است و عدد شاخص بسیار جزیی نسبت به مهرماه (54.86) کمتر است. هرچند با توجه به کاهش شدید تقاضا مانند ماه قبل افزایش تولید منجر به افزایش موجودی انبار شده است.
شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان در آبان ماه (49.86) برای دومین ماه پیاپی کاهشی است اما شدت آن نسبت به مهرماه کمتر است. به عقیده فعالان اقتصادی علاوه بر کمبود نقدینگی و کاهش قدرت خرید، صعود نرخ ارز و اتفاقات اخیر کشور و همچنین در برخی از فعالیت‌ها قطعی اینترنت نیز در کاهش تقاضا موثر بوده است.
شاخص موجودی مواد اولیه خریداری‌شده در آبان ماه (48.81) برای چهارمین ماه پیاپی کاهشی است و نسبت به مهرماه با شدت بیشتری کاهش داشته که همچنان نشان‌دهنده کمبود مواد اولیه است. به عقیده فعالان اقتصادی کمبود نقدینگی و افزایش نرخ ارز باعث شده تا بنگاه‌ها در تامین مواد اولیه با مشکل روبرو باشند.
شاخص قیمت خرید مواد اولیه در آبان ماه (74.99) به بیشترین میزان 5 ماهه اخیر رسیده است. افزایش شدید نرخ ارز در افزایش قیمت خرید مواد اولیه تاثیر داشته است.
شاخص موجودی محصول نهایی در انبار در آبان ماه (53.27) همچنان افزایشی است اگرچه شدت افزایش آن نسبت به مهرماه کمتر است. همچنان به دلیل پیشی گرفتن رشد تولید از رشد تقاضا و فروش، میزان موجودی انبار در این ماه نیز افزایش داشته است.
شاخص میزان صادرات کالا در آبان ماه (48.73) برای پنجمین ماه پیاپی همچنان روند کاهشی دارد و عدد آن تقریبا مشابه ماه قبل است.
شاخص قیمت محصولات تولیدشده در آبان ماه (53.05) افزایش داشته و به بیشترین مقدار 5 ماهه اخیر از تیرماه رسیده است. به عقیده فعالان اقتصادی به دلیل کاهش میزان تقاضا، علی‌رغم هزینه زیاد نهاده‌های تولید، همچنان محصولات خود را با سود کمتر به‌فروش می‌رسانند.
شاخص میزان فروش محصولات در آبان (49.96) برای پنجمین ماه پیاپی همچنان زیر 50 ثبت شده است اما در مقایسه با مهرماه با شدت کمتری کاهشی است. کاهش تقاضا و اتفاقات اخیر کشور باعث کاهش میزان فروش شرکت‌ها شده است.
شاخص انتظارات تولید در ماه آینده (59.96) تقریبا مشابه ماه قبل است به کمترین مقدار 5 ماهه اخیر رسیده است. اگرچه همچنان نشان‌دهنده خوش‌بینی فعالان بخش صنعت برای آذرماه است.
مهم‌ترین مشکلات فعالان اقتصادی
در این نظرسنجی فعالان مواد شیمیایی بیش از همه از افزایش قیمت مواد اولیه، قطعات یدکی و لوازم مورد نیاز و قیمت انرژی که باعث افزایش هزینه‌های تولید شده، گلایه داشتند. این موضوع در صنایع فرآورده‌های نفت و گاز نیز گزارش شده است. اختلال در اینترنت، مسائل اجتماعی و نارضایتی‌ها در جامعه بر فروش شرکت‌ها تاثیر منفی گذاشته است و بسیاری از مشتریان برای خرید دست نگه داشته‌اند. از سوی دیگر، روند صعودی نرخ ارز بر قیمت مواد اولیه تاثیر داشته است و صنایع شیمیایی، صنایع فلزی و... بیش از سایر صنایع از این موضوع متاثر شده‌اند. فعالان صنایع فلزی همچنین نسبت به تاخیر وصول مطالبات از شرکت نیروی برق به دلیل عدم ثبات نرخ ارز نیز گلایه داشته‌اند. کمبود نقدینگی جهت تامین مواد اولیه در اکثر صنایع وجود دارد؛ اما در صنایع کانی غیرفلزی، صنایع فلزی بیش از سایر صنایع این موضوع به معضل تبدیل شده است.
واردات محصولات مشابه از چین باعث کاهش فروش در بعضی از شرکت‌ها از جمله فعالان صنایع کانی غیرفلزی شده است. فعالان صنایع وسایل نقلیه و قطعات وابسته نیز از فشار خودروسازان برای افزایش تولید بر قطعه‌سازان خبر داده‌اند. اما قطعه‌سازان از طرفی با کمبو د نیروی کار و از طرف دیگر با کمبود نقدینگی و منابع مالی مواجه هستند و فرآیند دریافت مطالبات به‌ویژه از زمانی که خودروساز از طریق سیستم بانکی و در قالب اعتبار اسنادی و تفاهم‌نامه، پول را به قطعه‌ساز می‌دهند که با توجه به عدم همکاری بانک‌ها در این مطالبه‌گری، تامین نقدینگی زمان‌بر شده است.