ایران پرسمان - روزیاتو / آیا حیوانات می توانند وقوع زلزله را لحظاتی پیش از رخ دادن آن متوجه شوند؟ پرندگان بی هدف و با سروصدا بر فراز ساختمان های برف گرفته پرواز می کنند. سگ ها با صدای بلند واق واق می کنند. سپس یک زلزله ویرانگر در ترکیه و سوریه، ساختمان ها را با خاک یکسان کرده و بیش از 11,000 نفر را به کام مرگ می فرستد. کاربران شبکه های اجتماعی مدعی هستند که حیوانات درست پیش از وقوع زلزله مهیب 7.8 ریشتری و پیش لرزه ها، رفتارهای عجیب و غیرمعمولی از خود نشان می دادند. اگر چه نمی توان واقعیت ویدیوهایی که در این باره منتشر شده را تایید کرد اما این ایده که حیوانات زودتر از انسان می توانند زلزله های بزرگ را کشف کنند، تئوری است که از دوران باستان وجود داشته است.

دستکم یک تحقیق علمی وجود دارد که این موضوع را تایید می کند. به باور دانشمندان، درست همانطور که ماشین آلات و تجهیزات لرزه نگاری می توانند لرزه های غیرقابل شناسایی برای بدن انسان را شناسایی و ثبت نمایند، حیوانات نیز قدرت بیشتری در مقایسه با انسان برای حس کردن شوک های کوچک در زمین، ثانیه هایی قبل از وقوع زلزله های بزرگ دارند. حتی شاید حیوانات بتوانند پیش از پس لرزه ها نیز متوجه وقوع آن ها شوند.

زلزله چگونه به وجود می آید؟ چرا زلزله ها بیشتر در زمستان رخ می دهند؟
بر اساس تحقیقات صورت گرفته در ایالات متحده، رفتارهای غیرمعمول حیوانات در لحظاتی قبل از وقوع زلزله، با تفاوت بین دو موج ارتعاشی قابل توضیح است. لرزه ها و امواج P یا اولیه اولین امواج لرزه ای هستند که در نتیجه زلزله ایجاد شده و با سرعت چندین کیلومتر در ثانیه از مرکز زلزله به سمت اطراف منتقل می شوند. این امواج بسیار برای حیوانات قابل تشخیص هستند. بعد از موج های لرزشی اولیه نوبت به امواج ثانویه یا امواج S می رسد که زمین را در شکلی چرخنده می لرزانند. انسان های بسیار اندکی متوجه امواج کوچکتر اولیه می شوند که با سرعت بیشتری از مرکز زلزله منتشر می شوند و پیش از امواج لرزه ای بزرگترِ S از راه می رسند اما بسیاری از جانوران که حس های قوی تری دارند می توانند امواج P را ثانیه های زودتر از رسیدن امواج S متوجه شوند.

تکان های اولیه که توسط تجهیزات لرزه نگاری شناسایی و ارزیابی می شوند، توسط سیستم های هشدار زودهنگام برای پیش بینی زلزله ها نیز به کار می روند و تقریباً یک دقیقه بعد از امواج اولیه است که نوبت به امواج ثانویه با قدرت بالاتر و ویرانگرتر می رسد. اما آیا حیوانات می توانند زلزله ها را حتی زودتر از وقوع امواج لرزه ای اولیه متوجه شوند و توانایی آن ها در این زمینه بهتر از تجهیزات مدرن لرزه نگاری است؟ در حالی که انسان ها هزاران سال مشاهده گر رفتارهای حیوانات برای شناسایی زلزله ها دقایقی پیش از وقوع بوده اند، علم دیدگاه پیچیده ای به این موضوع دارد.
چرا بیشتر زلزله‌ ها در شب اتفاق می‌ افتند؟
مارتین ویکلسکی، رییس موسسه رفتارشناسی حیوانات مکس پلانک در این باره می گوید: «ما نشانه های خوبی داریم که حیوانات واقعاً پیش درآمدهای زلزله را حس می کنند و این مربوط به فعالیت های لرزه ای نیست». در مطالعه ای که نتایج آن در سال 2020 منتشر شد، محققان تگ هایی الکترونیکی را به گاوها، سگ ها و گوسفندها در یک مزرعه ایتالیایی وصل کردند تا حرکات آن ها طی چند ماه را بعد از مشاهده زمین لرزه در مناطق مجاور بررسی کنند. آن ها دریافتند که این حیوانات در آن دوره بسیار «بیش فعال» بودند و به مدت بیش از 45 دقیقه به سرعت حرتکت می کردند، پیش از اینکه هفت مورد از هشت زلزله در مناطق مجاور کشف شد.
این تحقیق که با تجهیزاتی که شبیه تلفن های همراه کوچک برای حیوانات هستند انجام شده بود نشان داد که حیواناتمی توانند امواج زلزله را شاید تا 12 ساعت پیش تر از انسان شناسایی کنند، مدت ها قبل از پیش لرزه ها. دلیل اینکه حیوانات پیش از وقوع زلزله رفتارهای عجیبی داشتند هنوز مشخص نیست اما نشانه هایی وجود دارد که حیوانات می توانند چیزهایی در این مورد به ما انسان های بگویند اما اینکه چطور این کار را می کنند هنوز نمی دانیم. شاید دلیل توانایی حیوانات در حس کردن خطر به توانایی شان در ارتباط برقرار کردن با هم نهفته باشد. در مطالعات انجام شده، گاوها در ابتدا فقط به حالت بهت زده سرجایشان میخکوب شدند، اصلاً تکان نمی خوردند.
بزرگ ترین زلزله تاریخ در کجا رخ داده و بزرگی آن چقدر بوده است؟
سپس سگ ها به شدت عصبی شدند و شروع به پارس کردن و رفتارهای بدون کنترل کردند. سپس نوبت از کوره در رفتن گوسفندها رسید و بعد از آن بود که گاوها واقعاً از کنترل خارج شدند. در مطالعه ویکلسکی، حیوانات می توانستند زلزله را قبل تر و تا فاصله 12 مایلی از مرکز زلزله متوجه شوند. اما اینکه حیوانات می توانند متوجه وقوع زلزله شوند و لحظاتی پیش از وقوع آن دست به رفتارهای عجیب می زنند چیز تازه ای نیست و اولین داستان در این باب به دوران روم باستان و نوشته ای از آلیان باز می گردد که به تفصیل می نویسد که چطور موش ها، هزارپاها و سوسک ها از شهر هلیک فرار کردند، پیش از اینکه زلزله ای بزرگ در این شهر رخ داده و سپس یک سونامی ویرانگر باعث نابودی این کشور در سال 373 پیش از میلادی مسیح شود.

در سال 2016 نیز 15 دقیقه پیش از وقوع زلزله در اوکلاهاما، پرندگان در تعداد فراوان به پرواز درآمدند به طوری که تکنولوژی راداری پرواز غیرمعمول و دسته جمعی آن ها در تعداد هزاران پرنده را شناسایی کرد.