چاپ

ایران پرسمان - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
نرگس اکبرپورروشن، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است و انتقادهای تندی به این مصوبه دارد. او معتقد است که لایحه افزایش سن بازنشستگی بسیار غیرشفاف و مبهم است: «برای یک کارگر ساده، توضیحات داده‌شده واضح نیست. سن بازنشستگی ذی‌نفعان زیای دارد و باید قابل فهم باشد.» او ایرادهای دیگری هم می‌گیرد و می‌گوید: «چرا فردی که 20 سال سابقه کار دارد، میزان کمتری به سابقه‌اش اضافه می‌شود تا فردی که 10 سال سابقه کار دارد. ازآن‌طرف فردی که تازه می‌خواهد بیمه شود، باید 42 سال سابقه کار داشته باشد. همه اینها در شرایطی است که قرار نیست به افراد بابت کار بیشتر، تشویقی داده شود. طرف باید بداند که در مقابل این تعداد سال کارکردن، چه اتفاقی در مستمری‌اش می‌افتد. این تبعیض را در سطح تحصیلات هم می‌توان دید. کسی که تحصیلات عالی دارد، با سن بالاتری وارد بازار کار می‌شود، نهایتاً هم قرار است در 62 سالگی بازنشسته شود، اما کارگری که از 18 سالگی کار کرده، در سن پایین‌تری بازنشسته می‌شود.»
در کنار اینکه گفته می‌شود این اقدام در راستای کاهش ناترازی صندوق‌های بازنشستگی و تقویت توان صندوق‌ها گرفته شده، اما ماجرای افزایش سن امید به زندگی در ایران هم مطرح می‌شود. قبلاً مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرده بود که سن امید به زندگی در ایران از سال 1330 تا به‌امروز از 46 سال به 76 سال افزایش پیدا کرده، درحالی‌که طی همین سال‌ها متوسط سن بازنشستگی از 57 سال به 51 سال کاهش یافته است.
او معتقد است که در شرایط عادی، سن بازنشستگی باید متناسب با امید به زندگی افزایش یابد و این مسئله هم ارتباطی با وضعیت صندوق‌ها و ناتزاری آنها ندارد: «معمولاً در کشورهای مختلف این اتفاق می‌افتد. دلیلش هم این است که وقتی فرد امید به زندگی بالاتری داشته باشد، عمر بالاتری می‌کند و توانایی کار کردنش هم بیشتر می‌شود. در کنار همه اینها هم بازنشستگی در سن پایین اثرات خوبی برایش ندارد و پس از بازنشستگی سال‌های زیادی بیکار می‌ماند. از نظر اقتصادی، کشورهایی که با موج سالمندی مواجه‌اند چون با کمبود نیروی کار مواجه می‌شوند، به‌طور طبیعی نمی‌توانند افراد را زودهنگام بازنشسته کنند و به‌همین‌دلیل سن بازنشستگی را بالا می‌برند.» به گفته او اما در ایران وضعیت دیگری رخ داده است: «ما هنوز در پنجره جمعیتی قرار داریم بدون اینکه سن بازنشستگی تغییری کرده باشد. در سال‌های گذشته قوانین بسیاری تصویب شده که بازنشستگی پیش از موعد را ترغیب کرده است، سن بازنشستگی رسمی برای مردان 60 سال و زنان 55 سال تعیین شده اما در عمل افراد به‌طور متوسط، زودتر بازنشسته می‌شوند. بنابراین در قدم اول باید معافیت‌ها در سن بازنشستگی و بازنشستگی پیش از موعد محدود می‌شد. حتی مواردی وجود دارد که افراد در سن بالاتر از 40 سال هم قصد بازنشستگی دارند. این افراد به‌این‌دلیل که همچنان توانایی کار کردن دارند، وارد بازار غیررسمی می‌شوند و کارشان ادامه پیدا می‌کند و ازآن‌طرف مستمری هم دریافت می‌کنند.» براساس اعلام او، در کشورها معمولاً هر 12 سال یک‌سال به سن امید به زندگی اضافه می‌شود اما در ایران 15 سال یک‌بار این اتفاق می‌افتد: «ما در این سال‌ها سن بازنشستگی را افزایش ندادیم، حتی کم هم شد و حالا به‌یکباره سن بازنشستگی را بالا بردیم.»
او درباره اینکه گفته می‌شود ناترازی در صندوق‌های بازنشستگی تامین اجتماعی منجر به این تصمیم‌گیری شده، توضیح می‌دهد: «وقتی ناترازی در صندوق‌ها ایجاد می‌شود، باید اصلاحاتی در نظر گرفته شود. قوانینی که وضع شده‌اند میزان پشتیبانی از سازمان تامین اجتماعی را کم کرده، مثلاً در بسته اصلاحات باید بازنشستگی پیش از موعد حذف شود یا معافیت‌های بی‌موردی که به تامین اجتماعی تحمیل می‌شود از بین‌ برود. ضمن اینکه اصلاحات پارامتریک نیاز به زمان دارد. این اصلاحات باید به‌تدریج انجام شود. بسیاری از مشکلاتی که در صندوق‌ها وجود دارد به‌دلیل عملکرد خود صندوق نیست، به‌دلیل شرایط کلان اقتصادی است، شرایط اقتصادی تیره و تار است و نمی‌تواند اشتغال رسمی ایجاد کند، جوانان بیکار هستند و نرخ مشارکت زنان درنهایت 14‌درصد است. بدیهی است که در چنین وضعیتی مشکل ایجاد می‌شود.»
به گفته اکبرپورروشن، صندوق‌های بازنشستگی زودتر از موعد دچار مشکل شده‌اند: «وضعیت تورمی که وجود دارد، ناترازی صندوق‌ها را بیشتر کرده درحالی‌که گفته می‌شود این ناترازی، تورم ایجاد کرده است. تورم به این صندوق‌ها فشار آورده است. چه کسی گفته که با این تصمیمات ناترازی صندوق‌ها حل می‌شود؟ مرکز پژوهش‌های مجلس هم پیش‌ازاین در بررسی‌ها اعلام کرده بود که ناترازی صندوق‌های تامین اجتماعی با این اقدامات درست نمی‌شود. مشکل اصلی، تصمیم‌گیری‌های نادرست است. واقعیت این است که بیمه‌پردازان، کارفرمایان و... در کجای این مشکلات صندوق قرار دارند؟ کجا آنها را در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت دادند. ازسوی‌دیگر ما نظام اجتماعی دیگری جز تامین اجتماعی نداریم که مطالبات کارمندان برای مستمری را پاسخ دهد. در این وضعیت صندوق‌ها تحت فشار قرار می‌گیرند، مستمری بالا می‌رود و صندوق‌ها دچار مشکل می‌شوند.»
شورای نگهبان، تصمیم‌گیرنده نهایی است و اگر آن را تایید کند، مصوبه از سال 1403 اجرایی می‌شود؛ یعنی برای افرادی که 29سال خدمت کرده‌اند، شرایط تغییری نمی‌کند.
بازار