ایران پرسمان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
احسان لطیفی|
ده‌ها خانواده اسراییلی هفته شادی را تجربه کرده و برخی نیز هنوز منتظر بازگشت نزدیکان خود هستند. در همین حال، بنیامین نتانیاهو احساس متفاوتی دارد. نخست‌وزیر اسراییل می‌خواهد اعتبار آزادی 50 اسیر اسراییلی را به نام خودش بزند؛ اما شانس زیادی ندارد، زیرا این توافق نزد برخی رای‌دهندگان راست‌گرای او محبوبیت ندارد. صحنه‌های شادی اسراییلی‌ها از آزادی اسرای‌شان، یادآور شکست عظیم امنیتی ماه گذشته کابینه نتانیاهو است.
دو چیز در طول دوره طولانی حکومت نتانیاهو ثابت مانده است؛ «بی بی» خصوصا در مورد مسائل نظامی و امنیتی به‌طور بدنامی، بلاتکلیف بوده و در مورد بقای سیاسی خود وسواس دارد. این ویژگی‌ها رویکرد او به دیپلماسی آزادی اسرا و جنگ گسترده غزه را شکل داده است. او شاید سرنوشت‌سازترین لحظه تاریخ اسراییل در نیم‌قرن گذشته را رهبری می‌کند، وضعیتی بی‌سابقه که نیازمند تفکری روشن و قاطع است. او در زمانی زمام اسراییل را به دست دارد که هم محبوبیتش به‌شدت کاهش یافته و هم درگیر کیفرخواست کیفری است.
بندبازی «بی بی»
توافق بین اسراییل و حماس از صبح جمعه با آتش‌بسی که به مدت چهار روز ادامه داشت و دو روز دیگر نیز تمدید شد، آغاز گردید. هر روز بعدازظهر، حماس ده‌ها اسیر را آزاد می‌کند. به ازای هر یک اسراییلی، سه فلسطینی نیز از زندان‌های اسراییل آزاد می‌شوند. پس از توافق اولیه چهار روزه، حماس این اختیار را دارد که اسرای بیشتری را آزاد کند. هر 10 نفری که آزاد شوند، آتش‌بس برای 24 ساعت دیگر ادامه می‌یابد. اگر تمایل دوطرفه وجود داشته باشد، آرامش میدان نبرد می‌تواند برای هفته‌ها تمدید شود.
مذاکرات چند هفته به این توافق منجر شد. در ابتدا رهبران حماس خواستار تبادل «همه برای همه» بودند: تمام اسرای اسراییلی در ازای تمام فلسطینی‌های زندانی در اسراییل که قبل از جنگ به حدود 5200 نفر می‌رسیدند) . در 20 اکتبر دو اسیر، یک مادر و دختر با تابعیت دوگانه امریکایی‌اسراییلی آزاد شدند. این نتیجه فشار امریکا بر قطر بود که میزبان برخی از رهبران حماس است. سه روز بعد، دو زن مسن اسراییلی نیز آزاد شدند که ظاهرا به عنوان ژست انسان‌دوستانه و به احتمال زیاد، به عنوان یک حرکت تبلیغاتی و راهی برای فشار بر اسراییل بود.
سپس اسراییل حمله زمینی خود را در غزه آغاز کرد و باعث شد مذاکرات مسیر دیگری را پیش بگیرد. حماس تصمیم گرفت به جای توافق «همه در برابر همه»، اسرای اسراییلی را در مقابل برقراری آتش‌بس آزاد کند. اسراییل پذیرای این ایده بود؛ اما به شرطی که تعداد اسرا قابل‌توجه باشد: حداقل 100 اسیر. یحیی سنوار، رهبر حماس در غزه خواهان تعداد کمتری بود و از حرف خود کوتاه نمی‌آمد که منجر به اختلافات در داخل کابینه اسراییل شد.
بنی گانتز و گادی آیزنکوت، اعضای میانه‌روی کابینه جنگ نتانیاهو که هر دو روسای سابق ارتش هستند، می‌خواستند به مذاکره برای یک توافق کوچک‌تر ادامه دهند. دیوید بارنیا، مدیر موساد که نماینده اسراییل در مذاکرات قطر بود نیز چنین نظری داشت. در طرف دیگر، یوآو گالانت، وزیر دفاع اسراییل و روسای ارتش و سرویس امنیتی شین بت قرار داشتند. آنها می‌خواستند به جنگ ادامه داده و استدلال می‌کردند که پیشرفت در کارزار نظامی به موقعیت آنها در میز مذاکره کمک می‌کند.
انفعال آقای نخست‌وزیر!
نتانیاهو، طبق عادتش تصمیم گرفت که تصمیم نگیرد. توافق مشابهی هفته گذشته روی میز بود، اما نخست‌وزیر آن را در کابینه به رای نگذاشت و چند روز بعد، نظر خود را تغییر داد. آنچه در این فاصله زمانی تغییر کرد، فشارها خصوصا از جانب امریکا و از سوی خانواده‌های اسرا در اسراییل بود.
از همان ابتدا، این خانواده‌ها از بی‌توجهی کابینه نتانیاهو به آزادی اسرا شکایت داشتند. مکان‌هایی که در 7 اکتبر مورد حمله قرار گرفته و بسیاری از اسرا از آنجا گرفته شدند، محل زندگی رای‌دهندگان نتانیاهو نبودند. اگرچه این جوامع لزوما سوسیالیست سرسخت نیستند، اما آنها همچنان به جریان چپ گرایش دارند.
دیدار نخست‌وزیر با آنها بیش از یک هفته طول کشید. هنگامی که جو بایدن در ماه گذشته از سرزمین‌های اشغالی دیدن کرد، برخی اسراییلی‌ها از این صحنه شگفت‌زده شدند: یک رییس‌جمهور سالخورده امریکا نصف جهان را پرواز کرده و نسبت به خانواده‌های اسرای اسراییلی، از نخست‌وزیر اسراییل دلسوزی بیشتری نشان می‌دهد.
موضع او در تضاد کامل با هماهنگ‌کننده نتانیاهو که برای نظارت بر موضوع اسرا منصوب شده بود، قرار داشت. گال هیرش، ژنرال ارتش در سال 2006 به دلیل ناکامی‌هایش در طول جنگ با حزب‌الله مجبور به استعفا شد. شایستگی اصلی او برای این شغل این است که از دوستان نتانیاهو و فعال حزب لیکود است. در دیدار با دیپلمات‌های خارجی در ماه گذشته، او آنها را به دلیل حمایت از توافقنامه اسلو مورد سرزنش قرار داد و گفت که آنها در اقدامات حماس شریک هستند.
هم‌صدایی مخالفان!
و به این ترتیب خانواده‌ها به حال خود رها شده و برای لابی‌کردن مقامات اسراییلی و رهبران خارجی به یکدیگر ملحق شدند. آنها دیوید میدان، افسر سابق موساد که در سال 2011 با حماس درباره یک تبادل اسرا مذاکره کرد را برای خدمت به عنوان مشاور غیررسمی استخدام کردند. علاوه بر این، خانواده‌ها راهپیمایی اعتراضی از تل‌آویو تا بیت‌المقدس ترتیب دادند تا کابینه را تحت فشار قرار دهند.
آنها حمایت عمومی را به دست آوردند، اما در جلب نظر تشکیلات سیاسی ناکام ماندند. برخی قانون‌گذاران جناح راست از این توافق خشمگین هستند. آنها نمی‌خواهند اسراییل امتیازات بدهد؛ خصوصا امتیازی که شامل آتش‌بس (که می‌تواند به شبه‌نظامیان حماس فرصت سازمان‌دهی مجدد را بدهد) یا آزادی اسرای فلسطینی. هفته‌ها فشار شدید خانواده‌ها، نتانیاهو را متقاعد کرد تا خواست آنها را در اولویت قرار دهد.
جنگ تبلیغاتی بی‌بی علیه ژنرال‌ها
این سیاست‌زدگی در طول جنگ ثابت بوده است. در روزهای پس از 7 اکتبر، متحدان سیاسی و رسانه‌ای نتانیاهو در جریانی تبلیغاتی سعی کردند ارتش و سرویس‌های امنیتی را مقصر این حادثه معرفی کنند. پس از آن همین گروه درباره تایید حمله زمینی به غزه از خود تعلل نشان داد. ارتش با فراخواندن 360 نیروی ذخیره و اعزام آنها به مرز غزه، بخش‌هایی از اقتصاد را به بن‌بست کشاند. سربازان آنجا روزها منتظر ماندند. افسران غر می‌زدند که نمی‌توانند سربازان را برای مدتی طولانی در آمادگی بالا نگه دارند. سپس تبلیغات هولناک دیگری از اردوگاه نتانیاهو آغاز شد: قبل از اینکه نیروی هوایی فرصت کند تا شمال غزه را بکوبد، ارتش می‌خواهد نیروهای زمینی را به چرخ‌گوشت جنگ شهری بیندازد. پیام جریان‌سازی‌ها این بود که نتانیاهو به جان سربازان اهمیت می‌دهد؛ اما ژنرال‌ها نه.
چالش نتانیاهو
اما اسراییلی‌ها خام این تبلیغات نشدند. یک نظرسنجی در ماه اکتبر از اسراییلی‌ها پرسید که برای اداره جنگ به چه کسی اعتماد بیشتری دارند: نتانیاهو یا روسای ارتش؟ 55درصد از یهودیان اسراییل، ارتش را انتخاب کردند، درحالی که فقط 7درصد گفتند نخست‌وزیر (بقیه بین «هر دو» یا «هیچ‌کدام» اختلاف داشتند). حتی در میان یهودیان جناح راست، ارتش 31 درصد برتری داشت.
این عدم محبوبیت باعث ایجاد حس ناامنی در نتانیاهو شد. ترس از دست دادن حامیانش همچنان بر هر تصمیمی که نخست‌وزیر می‌گیرد سایه افکنده است. اعضای ائتلافش در مورد بازسازی شهرک‌های اسراییلی در غزه که در سال 2005 تخلیه شدند، اخراج جمعیت منطقه به شهرهای چادری در شبه‌جزیره سینای مصر و انداختن بمب اتمی روی غزه، سخن گفته‌اند. یک نخست‌وزیر عاقل باید چنین صحبت‌هایی را که باعث خشم متحدان اسراییل شده و به روایت جهانی مبنی بر اینکه اسراییل در غزه نسل‌کشی می‌کند، پایان دهد. اما نتانیاهو این کار را نکرده است. او حاضر بوده جایگاه اسراییل در جهان را به خطر انداخته تا جایگاهش در جناح راست را حفظ کند. نظرسنجی اخیر نشان داد که 63درصد از اسراییلی‌ها (از جمله 52درصد یهودیان راست‌گرا) فکر می‌کنند که کابینه هیچ برنامه‌ای برای اتفاقات پس از جنگ ندارد. آنها احتمالا به درستی چنین باوری دارند. امریکا و برخی از کشورهای عربی مایلند که پس از جنگ، تشکیلات خودگردان فلسطین در غزه به قدرت بازگردد. این ایده احتمالا دور از ذهن است. در حال حاضر، تشکیلات خودگردان کنترل خود را بر بخش‌هایی از کرانه باختری اشغالی از دست داده است. این گروه ضعیف و نامحبوب است و نمی‌تواند غزه را به‌طور موثر اداره کند. اما واگذاری اداره این منطقه به تشکیلات، تنها جایگزین (هر چند بعید) برای اشغال طولانی‌مدت توسط اسراییل است.
با این حال، نتانیاهو در بیانیه‌های عمومی متعدد اشغال مجدد غزه را رد کرده است. رای‌دهندگان جریان راست علاقه‌ای به تشکیلات خودگردان ندارند.
قدرت گرفتن رادیکال‌ها
با این حال، با وجود تمام حساسیت‌هایی که نتانیاهو نسبت به پایگاه خود دارد، به سختی می‌توان دید که چگونه در انتخابات بعدی دوام خواهد آورد. چشم‌انداز سیاسی او حتی قبل از 7 اکتبر و پس از یک سال آشفتگی سیاسی ناشی از تلاش جنجالی او برای تضعیف دادگاه عالی، متزلزل بود. نظرسنجی منتشرشده توسط معاریو در روز جمعه نشان داد که لیکود تنها 18 کرسی به دست خواهد آورد که نسبت به 32 کرسی در انتخابات سال گذشته کاهش چشمگیری خواهد یافت. از سوی دیگر، سهم حزب راست میانه گانتز از 12 کرسی به 43 کرسی خواهد رسید.
ممکن است نتیجه نهایی متفاوت به نظر برسد. برخی از اسراییلی‌هایی که اکنون از گانتز حمایت می‌کنند، ممکن است در نهایت به نامزدهای دیگری مانند نفتالی بنت، نخست‌وزیر سابق که اکنون در فکر بازگشت به سیاست است، رای دهند. هیچ‌کس نمی‌تواند حال و هوای آینده رای‌دهندگان را پیش‌بینی کند، اگرچه همه فکر می‌کنند که شرایط به نفع خودشان خواهد بود. ماه گذشته، یک قانون‌گذار برجسته میانه‌روی اسراییلی گفت که جنگ اسراییلی‌ها را به مرکز طیف سوق خواهد داد، درحالی که یکی از اعضای راست افراطی ائتلاف نتانیاهو گفت که این جنگ باعث تقویت جریان راست می‌شود.
با این حال، روند روشن است: نظرسنجی‌های پیاپی نیز نشان می‌دهند که حمایت از شخص نتانیاهو سقوط کرده است. حتی رای‌دهندگان جناح راست می‌گویند که ائتلاف او را رها خواهند کرد و به جریان دیگری رای خواهند داد. در حال حاضر، اسراییلی‌ها فعلا ایام نسبتا خوبی را سپری می‌کنند، اما وقتی آتش‌بس به پایان برسد، تعداد زیادی اسیر همچنان در غزه خواهند ماند، جنگی بی‌رحمانه بازمی‌گردد و اختلافات سیاسی اسراییل مانند گذشته شدید خواهد شد.
بازار
![]()