ایران پرسمان - فرهیختگان / یکی از موضوعات مهمِ این روزها،در مذاکرات ایران و آمریکا، آزادسازی منابع بلوکه‌شده ایران در خارج است که به عنوان یک اقدام اعتمادساز از جانب آمریکا روی میز است.
10، 30 یا 100 میلیارد دلار؟
◽️تاکنون آمار رسمی از حجم منابع بلوکه‌شده ایران در خارج وجود ندارد و تخمین‌ها از 20 تا 180 میلیارد دلار متغیر است. با این‌جال فرهیختگان با استناد به نظرات مسئولان و کارشناسان این موضوع را بررسی کرده‌است.
از زمان توافق برجام در سال 1394، اظهارات متناقضی در مورد حجم دارایی‌های ایران منتشر شده. در تاریخ 4 مرداد 1394، ولی‌الله سیف، رئیس بانک مرکزی وقت، رقم دارایی‌های توقیف‌شده ایران را 29 میلیارد دلار عنوان کرد.
بازار
![]()
پس از آن، غلامعلی کامیاب، مسئول وقت بانک مرکزی، اعلام کرد که منابع بانک مرکزی که با برجام آزاد می‌شود، حدود 23 میلیارد دلار است و مجموع دارایی‌های بلوکه‌شده ایران در بانک‌های خارجی به 90 تا 100 میلیارد دلار می‌رسد. پس از امضای برجام تا خروج ترامپ، حدود 40 میلیارد دلار از منابع بلوکه‌شده ایران آزاد شده است. گزارش بانک جهانی نیز تأیید می‌کند که ایران در هشت ماه اول برجام به 30 میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود شده‌اش دست یافته است.
با برجام چقدر از اموال ایران برگشت؟
◽️پیش از برجام، اعداد مختلفی برای پول‌های بلوکه‌شده ایران اعلام شد. طبق گزارش‌ها پس از برجام، تا زمان خروج ترامپ، حدود 40 میلیارد دلار از این منابع آزاد شد. گزارش بانک جهانی در مرداد 1395 تأیید می‌کند که ایران در هشت ماه اول برجام به 30 میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود شده‌اش دست یافته. طبق اعلام رسانه‌ها، مجموع منابع آزاد شده ایران در پسابرجام حدود 40 میلیارد دلار است.
از تکذیب ایران تا تأیید آمریکا؟
◽️در شهریور 1402، وزیر خارجه و سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اعلام کردند که کشور دیگر دارایی بلوکه‌شده‌ای در خارج ندارد. اما در سال 2021، سرویس تحقیقات کنگره آمریکا این رقم را بین 100 تا 120 میلیارد دلار تخمین زد. همچنین، الن دوهان، گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر در سال 2022 از بلوکه شدن 100 تا 130 میلیارد دلار از اموال ایران خبر داد. صندوق بین‌المللی پول نیز در گزارشی در سال 1401، ارزش اموال مسدود شده ایران را تا پایان آوریل 2020 حدود 115 میلیارد دلار برآورد کرد.
از چاله کره به چاه قطر
◽️این اعداد در حالی اعلام شده که برخی از آن‌ها از سوی دولت سیزدهم رد شده و تنها عدد قابل استناد، همان 6 میلیارد دلار ایران در قطر است. با این حال، تا زمانی که مسئولان وزارت خارجه و بانک مرکزی اظهارنظر قطعی نکنند، نمی‌توان به عدد واقعی اموال بلوکه‌شده ایران اشاره کرد. اما واضح است که این اموال بیشتر از رقم بلوکه‌شده در قطر بوده و احتمالاً تیم فنی ایران در مذاکرات درباره آن صحبت خواهد کرد.