چاپ

ایران پرسمان - جام جم /متن پیش رو در جام منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
کار و بار آدم‌پران‌ها این روزها سکه است. آنها به افراد ساده‌لوح، رویای سفر به اروپا می‌فروشند اما تنها چیزی که دست مهاجران غیر‌قانونی را می‌گیرد مرگی غم‌انگیز در کانال مانش است. انگلستان به‌تازگی اعلام کرده‌است 70‌درصد از 12 هزار و 195 مهاجر غیرقانونی که در 16 ماه گذشته از طریق کانال مانش پایشان به انگلستان رسیده‌‌است از شهروندان کشورهای ایران، سوریه، عراق، سودان و ویتنام هستند. آمار اما وقتی نگران‌کننده‎تر ‌‌می‎شود‌ که بدانیم از هر چهار مهاجر غیرقانونی که با قایق‏های کوچک و سبک به دل آب می‌زنند تا به انگلیس برسند یک نفرشان ایرانی‌ است. ماجرای مرگبار مهاجرت غیرقانونی به کشورهای اروپایی داستان جدیدی نیست. فقط کافی است نام قاچاق‎بر را در شبکه‏های مجازی جست‌وجو کنید تا با کاربرانی آشنا شوید که ادعا می‌کنند آدم‌پران حرفه‌ای هستند. آنها شما را تشویق می‌کنند که از طریق برنامه‌ واتس‌اپ یا ایمو با آنها تماس بگیرید. یک تماس کوتاه اما کافی است که آنها بذر رویای سفری بی‌خطر به اروپا را در ذهن‌تان بکارند. رویایی که در خوشبینانه‌ترین حالت به دستگیری طعمه‌های این افراد یا زندگی مشقت‌بار آنها در کمپ‌های پناهندگی منجر می‌شود. البته بسیاری از این طعمه‌های ساده‌لوح نیز جان خود را به دلیل رسیدن به این رویا بر باد می‌دهند. برای این‌که از چند و چون فعالیت آدم‌پران‌ها بیشتر بدانیم در پوشش زنی که قصد دارد با دختر سه ساله‌اش به‌صورت غیرقانونی از کشور خارج شود، با آنها ارتباط برقرار می‌کنیم‌. آنها ادعا می‌کنند که می‌توانند خیلی راحت ما را به مقصد برسانند فقط کافی است به قول معروف سر کیسه را شل کنیم چراکه آنها برای رسیدن به کشورهای اروپایی 7500 تا 10هزار یور از مسافران‌شان طلب می‌کنند. جالب این‌که برخی از این آدم‌پران‌ها نسبت به سال‌های گذشته پول کمتری طلب می‌کنند چراکه می‌دانند مسافران‌شان قرار نیست هرگز به مقصد برسند. اگر هم از پلیس فتا درباره فعالیت این فرصت‌طلبان در فضای مجازی بپرسید آنها می‌گویند این پلیس امنیت است که وظیفه برخورد با آدم‌پران‌ها را به‌عهده دارد.
اولین قدم به‌سوی مرگ
اغلب آدم‌پران‌ها مسافران‌شان را با هیچ هواپیمایی مستقیم از ایران به کشورهای غربی نمی‌برند. یکی از آنها توضیح می‎دهد که تا دو سال پیش این امکان برایش وجود داشت و مسافرینش را مستقیم از ایران به بریتانیا و آلمان می‌فرستاد اما حالا رابط او، موبایلش را خاموش کرده و در دسترس نیست به همین دلیل چنین گزینه‌ای برای مسافران ندارد.
بنابراین پیشنهاد می‌کند که ما باید ‌در گام نخست‌‌ مرزهای شمال غربی کشور را پشت‌سر بگذاریم و وارد ترکیه شویم. البته احمد، مسعود، رضا، علی و ‌رحمان، هر پنج آدم‌پران گزارش ما برای ما که خانم هستیم و بچه کوچک همراه‌مان است راه‎های ویژه‏ای دارند. علی ما را با تاکسی به لب مرز می‎برد تا آنجا به قول خودش با «چرب‌کردن سبیل ماموران» هر دو طرف مرز وارد ترکیه شویم. احمد قول می‎دهد که هیچ پیاده‏ روی‌ای نداشته باشیم بنابراین با کانتینرهای بزرگ باری مسافرانش را که عمدتا خانواده هستند جابه‏ جا می‏کند. مسعود پیشنهاد می‎دهد که خودمان را با اتوبوس یا تاکسی به لب مرز برسانیم تا قبل از خروج با او دیدار کنیم. رضا اما پیشنهاد می‎دهد با یکی از خانواده‎هایی که مانند ما قصد خروج غیرقانونی دارند، همراه شویم و خود را به مرز برسانیم.
‌رحمان هم که لفظ «خواهر» از زبانش نمی‎افتد با خودروی شخصی، مسافران خانمش را به لب مرز می‎برد و از آنجا عبور می‎دهد.
هر پنج آدم‌پران گزارش ما توضیح می‎‌‌دهند در موارد عادی برای آقایان مجرد مسیر پیاده ‏روی چند روزه، گزینه اصلی است.
سفر با ویزای جعلی
درست است از سه سال پیش تا به‌حال ایرانی‎ها سه برابر بیشتر به ترکیه سفر کرده‎اند اما کشور ترکیه مقصد نهایی خیلی از ایرانیان نیست و آنها پس از رسیدن به همسایه شمال غربی، عزم سفر به کشورهای اروپایی را ‌کنند.
آدم‌پران‌های گزارش ما از کار و بار سکه‌شان در این روزها می‎گویند. از این که هر روز حدود 40-30نفر را از ایران به ترکیه می‏برند و تعداد زیادی از آنها هم در ترکیه، عزم مسافرت به کشورهای اروپایی را می‎کنند. افزون بر این آنها ادعا می‌کنند هر کدام‌شان در هفته دو تا سه گروه 12-10نفره را به کشورهای انگلیس و آلمان می‎فرستند.
در ترکیه اما تنها دو روش برای رسیدن به کشورهای اروپایی به‌خصوص انگلیس وجود دارد؛ انتخاب‎ها به دو مسیر هوایی و دریایی ختم می‏شوند. برای رسیدن به انگلیس از راه هوایی باید پاسپورت و ویزای مناسب داشت.
آدم‌پران‌ها ادعا می‌کنند می‌توانند پاسپورت و ویزای جعلی برای مسافران‌شان تهیه کنند، فقط کافی است یک عکس پرسنلی به آنها تحویل دهید تا 15روز دیگر پاسپورت و ویزا با کدهای معتبر بین‎المللی تحویل داده شود.
محمود، عکس‎های ویزا و پاسپورت‌های تولیدیش را برایمان می‎فرستد و توضیح می‎دهد پاسپورت‎ها و ویزاها هنر دست کسانی است که در ادارات گمرک و اخذ ویزا کار کرده‌اند. او برای مسافرانش پاسپورت و ویزاهایی را با نام‎های ترکی ولی با عکس مسافران ‌درست می‎کند.
مسعود و علی هم به همین شکل کار می‎کنند. دو قطعه عکس دریافت می‎کنند و بعد از مدت زمان کوتاه، دو هفته‎ای پاسپورت و ویزا را تحویل می‎دهند.
مسافران غیرقانونی طبق ادعای آدم‌پران‌ها با پاسپورت و ویزای جعلی در ترکیه سوار هواپیما می‏شوند و خیلی زود به انگلیس می‏رسند. مدت زمان سفر غیرقانونی از ایران به ترکیه و بعد انگلستان یا آلمان حدود دو تا سه روز است.
جان‌باختن در آب سرد
این روزها نام کانال مانش یا انگلیس را زیاد شنیده می‎شود. این کانال، شمال فرانسه را به جنوب انگلیس می‏رساند، اقیانوس اطلس را به دریای شمال پیوند می‎دهد و طول 560 کیلومتری و عرضی برابر با 240 کیلومتر دارد و میانگین عمق آن هم 63 متر است. کانال مانش یکی از آبراه‏های پر رفت‏وآمد جهان است اما عبور از این کانال با قایق‎ها یا شناورهای کوچک به‌خصوص در فصل زمستان بسیار خطرناک است. در این میان برخی آدم‌پران‌ها از راه دریایی، مسافران خودشان را به صورت غیرقانونی به منطقه دوور در جنوب غربی انگلستان می‏رسانند. در 16ماه گذشته بیش از 12هزار و 195مهاجر غیرقانونی از این کانال وارد انگلستان شده‎اند. 70درصد از مهاجران اما اهل کشورهای ایران، سوریه، عراق، سودان یا ویتنام بوده‌اند. نگران‌کننده‌تر این‌که از هر چهار مهاجری که به صورت غیرقانونی به انگلیس مهاجرت می‎کنند یک نفرشان ایرانی‎ است. افرادی که جان‌شان را کف دست‌شان می‌گیرند و سوار قایق‎های کوچکی می‌شوند که آنها را به استقبال مرگ می‌برد.
دمای هوای این کانال اغلب پایین است و بین 10تا 5درجه زیر صفر است. اینها اطلاعاتی است که با یک جست‌وجوی ساده در فضای مجازی به دست می‎آید؛ هرچند آدم‌پرانی که نامش علی است به ما اطمینان می‎دهد هیچ تهدیدی وجود ندارد. او توضیح می‎دهد خودش با ایرانی‌ها راهی می‎شود و تلاش می‌کند ایرانی‎ها را سالم به مقصد برساند. رحمان، عکس‎ها و فیلم‎هایی از کشتی غول‏پیکری نشان می‎دهد و تاکید می‎کند به هیچ عنوان مسافرانش را با قایق بادی از کانال مانش عبور نمی‌دهد.
رضا اما مدام از لفظ «ول» کردن استفاده می‎کند. او مسافرانش را در دریا ول و در هر جایی که بتواند رها می‎کند. حتی آب پاکی را می‎ریزد روی دست‌مان و می‏گوید: «ممکن است پلیس هم شما را بگیرد. من مسؤولیتی در قبال این موضوع ندارم.» با وجود توضیحاتی که آدم‌پران‏ها می‌دهند اما سفر از ترکیه از منطقه‌ای به نام ازمیر شروع می‎شود. افراد سوار قایق‎های ماهیگیری یا بادی می‏شوند و حدود دو روز زمان می‎برد تا به آب‌‎های یونان برسند. از یونان اما از طریق دریا خود را به فرانسه می‌رسانند و از شمال این کشور و از بندر کاله برای رسیدن به انگلستان تلاش می‌کنند.
آدم‌پران‌ها اما تاکید می‌کنند برخی مواقع، بسته به شرایط جوی، ورود به انگلستان از منطقه دیگری انجام می‌شود. برخی قاچاق‌برها اما ادعا می‌کنند مسافران خود را ‌از طریق بندر دوور به مقصد می‏رسانند. به گفته آنها مسیر پرپیچ و خم دریایی دست‌کم حدود هشت روز زمان می‎برد.
آدم‌پران‌ها درحالی ادعا می‌کنند از کانال مانش با استفاده از کشتی عبور می‌کنند که شواهد از این حکایت دارد که به‌جای کشتی، این قایق‌های بادی کوچک هستند که انتظار مسافران غیر‌قانونی را می‌کشند، قایق‌هایی که با موج‌های کوچک هم واژگون می‌شوند.
ادعا‌های بدون مرز
اغلب مسافران غیر‌قانونی‌ تمایل دارند از طریق کانال مانش خود را به هر قیمتی به انگلستان برسانند اما تقاضا برای مهاجرت غیرقانونی به آلمان هم بالاست.هر روز تعداد زیادی ایرانی به‌صورت غیرقانونی از ترکیه به یونان و سپس راهی آلمان می‎شوند و اتفاقا زمانی که از قاچاق‌برها می‌پرسیم برای ما آلمان بهتر است یا انگلیس؟ جواب روشنی می‎دهند و تشویق می‎کنند به آلمان مهاجرت کنیم. رسیدن به آلمان از طریق دریا حدود پنج‌تاشش روز زمان می‎برد. اغلب قاچاق‌برها ازجمله رضا، ما را همان طور که در کانال مانش رها می‏‎کنند، در آلمان هم رها می‎کنند.
در این بین این ادعاهای بدون مرز آدم‌پران‌هاست که سبب خام شدن برخی مسافران غیر‌قانونی می‌شود، این افراد چرب زبان ادعاهای عجیب و غریبی مطرح می‌کنند که زمینه را برای فریب افراد ساده لوح خیلی زود فراهم می‌کند.
مثلا علی ادعا می‌کند در آلمان آشنا دارد و می‎تواند ما را به آنها معرفی کند تا در مدت شش ماه اقامت این کشور را بگیریم. رحمان اما پا را فراتر می‎گذارد و حتی می‎گوید آلمان برای او مثل تهران است و در آنجا آشنایان زیادی دارد. آشنایانی حتی در اداره مهاجرت که می‌توانند در کمترین زمان ممکن کارهای پناهندگی را انجام دهند، فقط کافی است که سرکیسه را شل کنید تا به هر آنچه می‌خواهید، برسید. جالب این که آدم‌پران‌ها برای حل هر مشکلی چاره‌ای تضمین شده دارند که با پرداخت هزینه قابل حل است. در واقع آنها فقط به پول طعمه‌هایشان فکر می‌کنند و رسیدن به مقصد برایشان اصلا مهم نیست.
با این حال برخی آدم‌پران‌ها گوشه‌ای از خطرات سفر به کانال مانش را روایت می‌کنند. مثلا پیشنهاد یکی دیگر از قاچاق‌برها به نام فتاح نه انگلیس و آلمان که سفر غیر‌قانونی به ایتالیاست. او توضیح می‌دهد هیچ‌کدام از کشورهای انگلیس و آلمان برای پناهندگی مناسب نیست و این ایتالیاست که گزینه مناسب است. او ادعا می‌کند هر هفته حدود 50 تا 60 ایرانی را به ایتالیا می‎برد. بعد اما زمانی که اصرار ما را می‎بیند به انگلیس در رسیدن توضیح می‌دهد مسیر خطرناک و بدون بازگشتی در انتظارمان است. هم عبور از کانال مانش و هم پلیس انگلستان سدهای بزرگی برای ورود به این کشورند و اگر هم زنده از این کانال عبور کنیم، به ترکیه برگشت داده می‎شویم که مقصد قبل از سفر غیرقانونی‏مان بوده است.
نصف پول، اول می‌پرد
حرف از هزینه ‏های ورود غیرقانونی که می‎شود، سوال اول همه یک چیز است: «ایرانی هستی یا افغان؟» بعد توضیح می‎دهند که هم روش و هم هزینه‌های انتقال شهروندان ایران و افغان با هم متفاوت است. واحد پول پرداختی اما نه به تومان که به یورو محاسبه می‌شود، آدم‌پران‌ها فقط با یورو کار می‎کنند. هرچند رضا از مشتری‌های ایرانی خود310میلیون تومان برای سفر دریایی به انگلستان دریافت می‏کند اما آدم‌پران‌ها برای اتباع افغانستانی هزینه کمتری می‌گیرند. آ‏نها بین 3000 تا 5000یورو طلب می‌کنند. انتقال ایرانی‌ها اما گران‎تر است. هزینه ‎های انتقال با دو روش هوایی و دریایی هم فرق می‎کند. برای سفر با هواپیما باید 10هزار یورو پرداخت کرد. همه قاچاق‌برها اما با هواپیما کار نمی‎کنند. آدم‌پران‌هایی که طعمه‌هایشان را از مسیر کانال مانش قاچاق می‌کنند از ایرانیان 6000 تا 7500 یورو طلب می‌کنند. هزینه این سفر غیر‌قانونی از طریق دریا برای کودکان 3500 یورو و از راه هوایی 5000یورو است.‌‌ هزینه ‎های ورود غیرقانونی به کشورهای آلمان و ایتالیا هم تقریبا مانند سفر غیرقانونی به انگلستان است. آدم‌پران‌ها برای این سفرها نیز 5000 تا 7000‌ یورو می‌گیرند.
همه قاچاق‌برها حداقل 2000 تا 5000 یورو را قبل از سفر دریافت می‏کنند. آنها توضیح می‎دهند برای انجام کارهای اداری و پاسپورت لازم است قبل از سفر پول دست شان باشد. این درست مرحله‌ای است که بسیاری از آدم‌پران‌ها با گرفتن پول طعمه‌های ساده لوح خود از دسترس خارج می‌شوند.
در این بین اما برخی آدم‌پران‌ها نیز عجیب بازار گرمی می‌کنند و می‌گویند همه پول را زمانی می‌گیرند که به مقصد برسیم. مثلا علی تاکید می‎کند تا زمانی که به مقصد نرسیم 10هزار یورویش را نمی‎گیرد؛ 10هزار یورویی که البته باید به‌صورت نقدی به او پرداخت شود. همه دار و ندار ما که در طول سفر همراه‌مان است و مشخص نیست که چه تضمینی برای ماندن پول در جیب‌مان وجود دارد.
سفر با پوشک
مریم هنوز هم سرمای زمستانی یونان در تنش است با این که دو سال از آن زمان می‏‎گذرد و حالا در یکی از کمپ های پناهندگی آلمان زندگی می‎کند. سه سال پیش او تک‌وتنها برای رسیدن به آلمان با یک آدم‌پران تماس گرفت و از او درخواست کمک کرد. قاچاق‌بر هم قبل از سفر نیمی از پول را حدود هزار یورو از او گرفت. قرار بود که 3000 یوروی دیگر زمانی که پای این دختر 35ساله به آلمان رسید پرداخت شود. رسیدن به آلمان اما یک‌سال زمان برد. سفر دور و دراز او از ایران با یک کانتینر شروع شد. او در کنار 50 مسافر دیگر 48 ساعت بدون آب‌وغذا را پشت‌سر گذاشت.
او تعریف می‌کند برای حدود دو روز از پوشک استفاده می‌کردند تا این‌که از مرز عبور و به ترکیه رسیدند. داستان او اما از ترکیه شروع شد، زمانی که قاچاق‌برها مریم و 30 فرد دیگر را در یک قایق بادی مخصوص ماهیگیری سوار کردند. دو روز زمان برد تا او و قایق‎های دیگری که در مجموع 150 مسافر را جابه ‏جا می‏کرد به آب‎های یونان رسیدند. در یونان اما پلیس اجازه ورود به این دختر 35 ساله را نداد و همین باعث شد تا سفر طولانی‏ اش با دردسر بیشتری همراه شود. به این شکل مریم در یکی از جزیره‌های کوچک اطراف یونان آواره شد و قاچاق‌بری که باید او را به مقصد می‏رساند رهایش کرد و رفت. در مدت زمان یک‌سال او و دیگر مسافران از راه‎های یونان، بوسنی و صربستان تلاش کردند تا غیرقانونی وارد آلمان شوند. مریم هنوز به یاد دارد زمانی را که پسر چهارساله یک خانواده در راه پرپیچ‌وخم جان خود را از دست داد و در جنگل‏ به خاک سپرده شد. حالا اما مریم دو سال است به آلمان رسیده اما هنوز در کمپ زندگی می‏کند و منتظر است تا کارهای اقامتش درست شود؛ اقامتی که البته به نظرش پنج یا شش سال دیگر شاید درست شود.
زندان و پاسپورت جعلی
داستان علی هم به اندازه داستان مریم عجیب‏ است. او با یک آدم‌پران به‌نام خسرو آشنا شد که ادعا کرده بود می‌تواند از طریق هوایی او را روانه انگلستان کند. قرار بر این شد هزینه سفر پیش یک صرافی معتمد بماند و زمانی که علی بدون مشکل به انگلستان رسید اجازه برداشت پول صادر شود.
به این شکل خسرو برای علی یک پاسپورت تهیه کرد که به قول خودش اصل بود اما وقتی علی به فرودگاه انگلستان رسید به دلیل استفاده از پاسپورت جعلی دستگیر شد و برای حدود دو ماه به زندان افتاد.
علی می‌گوید پس از این‌که به زندان افتادم متوجه شدم خسرو همه پول را از صرافی گرفته چراکه صرافی از دوستانش بوده است.‌ علی می‌گوید به دلیل استفاده از پاسپورت جعلی امکان این‌که او بتواند اجازه اقامت در انگلستان را بگیرد خیلی کم است.