چاپ

ایران پرسمان - علل خود فراموشی را ذکر کنید؟
سوال
علل خود فراموشی را ذکر کنید؟
پاسخ
این که چرا انسان دچار «خود فراموشی» می‏شود، می‏توان به دو علت اشاره کرد:
1ـ یکی از علت‏های خود فراموشی، زمینه‏های تربیتی و روان شناختی نوجوانان است؛ زیرا روان‏شناسان، سنین نوجوانی را زمان جستجوی هویت دانسته‏اند. نوجوان درصدد است تا در دنیای پر آشوب و درعین حال متغیری که او را احاطه کرده است، جایگاه واقعی خود را بیابد و هویتی از خویش به دست آورد. نوجوانان برآنند تا هویت مورد نظر خود را به‌گونه‏ای که مایل هستند ایجاد کنند و بدین سؤال همیشگی پاسخ دهند که «ما کیستیم؟ و برای چه زندگی می‏کنیم؟».[1]
به گفته روان‏شناسان، اگر دوران حساس نوجوانی با کمک اولیاء و مربّیان، به خوبی و سلامت طی نشود و نوجوان شخصیت واقعی خویش را در نیابد، پیامدهای ناگوار، زندگی او را متلاطم خواهند ساخت، و او در نهایت دچار خود فراموشی یا از خود بیگانگی خواهد شد.
2ـ علت اساسی خود فراموشی، خدا فراموشی است؛اولین مرحله سقوط انسان به پرتگاه فسق و ضلالت، در اثر فراموش کردن خود و بی‏توجهی به جایگاه و شرافت و مقامی است که به او داده شده است. گوش‏جان به کلام نورانی خداوند متعال در قرآن کریم می‏سپاریم که می‏فرماید:
«ولا تکونوا کالذین نسوا الله فانسیهم انفسهم اولئک هم الفاسقون».[2] و هم‌چون کسانی نباشید که خدا را فراموش کردند و خدا نیز آن‏ها را به خود فراموشی گرفتار کرده. آنان به حقیقت بدکاران عالمند.
آری، فراموش کردن خدا سبب «خودفراموشی» می‏شود. انسان در اثر غوطه‏ور شدن در لذّات مادّی و شهوات حیوانی هدف آفرینش خود را به دست فراموشی می‏سپارد؛ چرا که فراموش کردن خدا همواره با فراموش کردن صفات جمال و جلال او همراه است؛ از این رو انسانی که خدا را فراموش می‏کند، خود را مستقل و غنی و بی نیاز خواهد شمرد و بدین ترتیب، واقعیت و هویت انسانی خویش را از یاد خواهد برد.[3] چنین انسانی از فراهم آوردن توشه‏ای برای فردای قیامت خود غافل خواهد ماند.
حضرت علی‏علیه السلام در این باره می‏فرمایند:
«من نسی الله سبحانه انساه الله نفسه و اعمی قلبه».[4] کسی که خدا را فراموش کند، خدا هم او را فراموش می‏کند و چشم قلبش را نابینا می‏سازد.
منشأ تمام شرارت‏ها، غفلت از خداست. بر اساس توجه به خداست که انصاف، عدالت، رحم و مروت در انسان زنده می‏شود.
همان‏گونه که گیاه در تاریکی می‏خشکد و برگ‏هایش می‏ریزد و ثمراتش از بین می‏رود، انسان نیز با فراموش کردن خدا تمام صفات خویش را از بین می‏برد. شیطان وقتی می‏خواهد انسان را به گناه دعوت کند، اولین کاری که انجام می‏دهد این است که فکر انسان را از خدا بر می‏گرداند و به سمت مصالح و منافع و تعلقات سوق می‏دهد. وقتی انسان به خود توجه کرد، کوچک، حقیر و ضعیف می‏شود، همّتش پایین می‏آید، مسایل بزرگ را فراموش می‏کند و مسایل کوچک برای انسان تلخ می‏شود.
انسان به واسطه التفات به خود، یاد خدا را فراموش می‏کند و دقیقاً با چیزی که برای حفظ خود انجام می‏دهد صدمه می‏بیند.
چرا خداوند متعال مسأله حضرت آدم را در بهشت مکرر در قرآن ذکر می‏کند؟ برای این است که اول انسان فکر کند که من از حضرت آدم بالاتر نیستم و مواظب و مراقب باشد.[5] دل وقتی با خدا ارتباط برقرار کرد و به خداوند متعال مربوط شد، خود انسان متوجه است که چه کار باید بکند و چه نباید بکند. این دل به انسان امر به معروف و نهی از منکر می‏کند.
برخی از زمینه ها و علل دیگر عبارتند از:غفلت،بیماری های روانی، داشتن خانواده و دوستان عیاش و خوش گذران،گرفتارهای زندگی مدرن،نداشتن برنامه و مدیریت زمان،و…
پی نوشت ها:
[1] . شرفی، محمد رضا، دنیای نوجوان، تهران، انتشارات تربیت، چاپ دوم، 1372، ص 367.
[2] . حشر/19.
[3] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتاب الاسلامی، 1365، ج 23، ص 540.
[4] . آمدی، غررالحکم، فصل 77، حدیث 1214.
[5] . حائری شیرازی، محی الدین، تمثیلات، قم، انتشارات شفق، چاپ سوم، 1373، ج 1، ص 135.
علل خود فراموشی را ذکر کنید؟ / مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم