چاپ

ایران پرسمان - آفتاب یزد / « آثار اقتصادی ریسک ژئوپلیتیک انرژی آلمان » عنوان سرمقاله روزنامه آرمان به قلم فرشید فرحناکیان است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
آلمان‭ ‬به‭ ‬کانونی‭ ‬برای‭ ‬کل‭ ‬اتحادیه‭ ‬اروپا‭ ‬تبدیل‌شده‭ ‬است‭. ‬آلمان‭ ‬بزرگ‌ترین‭ ‬جمعیت‭ ‬اروپا،‭ ‬بزرگ‌ترین‭ ‬اقتصاد،‭ ‬بزرگ‌ترین‭ ‬مصرف‌کننده‭ ‬گاز،‭ ‬بزرگ‌ترین‭ ‬واردکننده‭ ‬گاز‭ ‬روسیه‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬9‭ ‬مرز‭ ‬زمینی‭ ‬دارد؛‭ ‬بنابراین،‭ ‬ هر‭ ‬آنچه‭ ‬در‭ ‬آلمان‭ ‬اتفاق‭ ‬می‌افتد‭ ‬به‭ ‬بقیه‭ ‬اروپا‭ ‬سرایت‭ ‬می‌کند‭.
با‭ ‬چنین‭ ‬اوصافی‭ ‬به‭ ‬ساکنان‭ ‬برلین‭ ‬گفته‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬احتمالا‭ ‬در‭ ‬زمستان‭ ‬هزینه‭ ‬گرمایش‭ ‬خانه‌های‭ ‬آن‌ها‭ ‬دوبرابر‭ ‬خواهد‭ ‬شد‭. ‬باآنکه‭ ‬آلمان‭ ‬تنها‭ ‬کشوری‭ ‬نیست‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬کاهش‭ ‬صادرات‭ ‬گاز‭ ‬روسیه‭ ‬به‭ ‬اروپا‭ ‬لطمه‭ ‬می‌بیند؛‭ ‬اما‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬دلایل‭ ‬آسیب‌پذیری‭ ‬بالای‭ ‬این‭ ‬کشور،‭ ‬این‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬آلمان‭ ‬منابع‭ ‬گازی‭ ‬ندارد‭ ‬و‭ ‬نتوانسته‭ ‬است‭ ‬منابع‭ ‬جایگزینی‭ ‬برای‭ ‬کاهش‭ ‬عرضه‭ ‬گاز‭ ‬روسیه‭ ‬بیابد‭. ‬آلمان‭ ‬در‭ ‬سال‌های‭ ‬اخیر‭ ‬برای‭ ‬کاستن‭ ‬از‭ ‬مصرف‭ ‬سوخت‌های‭ ‬فسیلی‭ ‬و‭ ‬افزایش‭ ‬سهم‭ ‬سوخت‌های‭ ‬پاک،‭ ‬از‭ ‬مصرف‭ ‬زغال‌سنگ‭ ‬کاسته‭ ‬است‭. ‬برلین‭ ‬همچنین‭ ‬قصد‭ ‬دارد‭ ‬تا‭ ‬سال‭ ‬2030‭ ‬مصرف‭ ‬این‭ ‬حامل‭ ‬انرژی‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬صفر‭ ‬برساند‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬پایان‭ ‬سال‭ ‬جاری‭ ‬نیروگاه‌های‭ ‬هسته‌ای‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬تعطیل‭ ‬خواهد‭ ‬کرد‭. ‬تغییر‭ ‬شرایط‭ ‬سبب‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬تا‭ ‬رهبران‭ ‬آلمان‭ ‬تصمیم‌های‭ ‬جدید‭ ‬اتخاذ‭ ‬کنند‭. ‬برای‭ ‬مثال،‭ ‬آن‌ها‭ ‬مجوز‭ ‬بازگشایی‭ ‬نیروگاه‌های‭ ‬با‭ ‬سوخت‭ ‬زغال‌سنگ‭ ‬از‭ ‬ماه‭ ‬اکتبر‭ ‬را‭ ‬صادر‭ ‬کرده‌اند‭ ‬و‭ ‬برخی‭ ‬مقامات‭ ‬آلمان‭ ‬معتقدند،‭ ‬نیروگاه‌های‭ ‬اتمی‭ ‬باید‭ ‬سال‭ ‬آینده‭ ‬نیز‭ ‬به‭ ‬فعالیت‭ ‬خود‭ ‬ادامه‭ ‬دهند‭. ‬از‭ ‬سوی‭ ‬دیگر،‭ ‬برنامه‭ ‬جدید‭ ‬دولت‭ ‬آلمان‭ ‬این‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬ذخایر‭ ‬استراتژیک‭ ‬گاز‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬تا‭ ‬اول‭ ‬سپتامبر‭ ‬2022‭ ‬تا‭ ‬75‭ ‬درصد‭ ‬ظرفیت‭ ‬پر‭ ‬شود‭. ‬در‭ ‬اول‭ ‬اکتبر‭ ‬و‭ ‬اول‭ ‬نوامبر‭ ‬میزان‭ ‬پر‭ ‬شدن‭ ‬این‭ ‬ذخایر‭ ‬به‭ ‬ترتیب‭ ‬85‭ ‬درصد‭ ‬و‭ ‬95‭ ‬درصد‭ ‬خواهد‭ ‬بود‭. ‬در‭ ‬حال‭ ‬حاضر،‭ ‬این‭ ‬ذخایر‭ ‬67‭ ‬درصد‭ ‬پر‭ ‬است؛‭ ‬اما‭ ‬واقعیت‭ ‬نگران‌کننده‭ ‬این‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬حتی‭ ‬اگر‭ ‬ذخایر‭ ‬یادشده‭ ‬صد‭ ‬درصد‭ ‬پر‭ ‬شود،‭ ‬برای‭ ‬عبور‭ ‬آلمان‭ ‬از‭ ‬زمستان‭ ‬امسال‭ ‬کافی‭ ‬نیست‭. ‬طبق‭ ‬تخمین‭ ‬دولت‭ ‬آلمان،‭ ‬اگر‭ ‬مصرف‭ ‬تغییر‭ ‬نکند،‭ ‬گاز‭ ‬ذخیره‌شده‭ ‬برای‭ ‬دو‭ ‬تا‭ ‬سه‭ ‬ماه‭ ‬مصرف‭ ‬انرژی‭ ‬کشور‭ ‬کافی‭ ‬است‭. ‬
1‭) ‬ریسک‭ ‬ژئوپلیتیک‭ ‬انرژی‭ ‬آلمان
بزرگ‌ترین‭ ‬اقتصاد‭ ‬اروپا‭ ‬با‭ ‬کناره‌گیری‭ ‬از‭ ‬تولید‭ ‬زغال‌سنگ‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2018،‭ ‬بیش‌ازپیش‭ ‬به‭ ‬واردات‭ ‬گاز‭ ‬و‭ ‬نفت‭ ‬به‌خصوص‭ ‬از‭ ‬روسیه‭ ‬وابسته‭ ‬شد‭ ‬و‭ ‬حالا‭ ‬که‭ ‬غرب‭ ‬درصدد‭ ‬تنبیه‭ ‬کرملین‭ ‬به‭ ‬دلیل‭ ‬تهاجم‭ ‬نظامی‭ ‬به‭ ‬اوکراین‭ ‬است،‭ ‬‮«‬ریسک‭ ‬ژئوپلیتیک‭ ‬انرژی‭ ‬آلمان‮»‬‭ ‬بالا‭ ‬رفته‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬تحلیل‭ ‬نگارنده‭ ‬نشان‭ ‬می‌دهد‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬تا‭ ‬سال‌ها‭ ‬باید‭ ‬به‭ ‬دلیل‭ ‬کمبود‭ ‬انرژی‭ ‬ارزان‭ ‬با‭ ‬این‭ ‬ریسک‭ ‬دست‌وپنجه‭ ‬نرم‭ ‬کند‭. ‬بزرگ‌ترین‭ ‬اقتصاد‭ ‬اروپا‭ ‬با‭ ‬کناره‌گیری‭ ‬از‭ ‬تولید‭ ‬زغال‌سنگ‭ ‬در‭ ‬سال‭ ‬2018،‭ ‬بیش‌ازپیش‭ ‬به‭ ‬واردات‭ ‬گاز‭ ‬و‭ ‬نفت‭ ‬به‌خصوص‭ ‬از‭ ‬روسیه‭ ‬وابسته‭ ‬شد‭ ‬و‭ ‬حالا‭ ‬که‭ ‬غرب‭ ‬درصدد‭ ‬تنبیه‭ ‬کرملین‭ ‬به‭ ‬دلیل‭ ‬تهاجم‭ ‬نظامی‭ ‬به‭ ‬اوکراین‭ ‬است،‭ ‬ریسک‭ ‬ژئوپلیتیک‭ ‬انرژی‭ ‬آلمان‭ ‬بالا‭ ‬رفته‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬تا‭ ‬سال‌ها‭ ‬باید‭ ‬به‭ ‬دلیل‭ ‬کمبود‭ ‬انرژی‭ ‬ارزان‭ ‬با‭ ‬این‭ ‬ریسک‭ ‬دست‌وپنجه‭ ‬نرم‭ ‬کند؛‭ ‬اما‭ ‬روسیه‭ ‬هم‭ ‬از‭ ‬سوی‭ ‬دیگر‭ ‬با‭ ‬ریسک‭ ‬اقتصادی‭ ‬روبه‌روست‭ ‬چراکه‭ ‬قطع‭ ‬صادرات‭ ‬گاز‭ ‬به‭ ‬آلمان‭ ‬منجر‭ ‬به‭ ‬کاهش‭ ‬شدید‭ ‬درآمدهای‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬خواهد‭ ‬شد‭. ‬آلمان‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬صادرات‭ ‬800‭ ‬میلیارد‭ ‬دلاری‭ ‬خود‭ ‬به‭ ‬قهرمان‭ ‬صادرات‭ ‬اروپا‭ ‬مشهور‭ ‬است،‭ ‬برای‭ ‬حذف‭ ‬کامل‭ ‬ریسک‭ ‬ژئوپلیتیک‭ ‬انرژی‭ ‬از‭ ‬سر‭ ‬اقتصادش‭ ‬نیازمند‭ ‬پیشبرد‭ ‬طرح‭ ‬انرژی‭ ‬خود‭ ‬و‭ ‬سرمایه‌گذاری‭ ‬گسترده‭ ‬در‭ ‬کنار‭ ‬یافتن‭ ‬منابع‭ ‬جایگزین‭ ‬امن‭ ‬و‭ ‬ارزان‭ ‬است‭. ‬
جمهوری‭ ‬فدرال‭ ‬آلمان‭ ‬با‭ ‬83‭ ‬میلیون‭ ‬نفر‭ ‬جمعیت‭ ‬و‭ ‬تولید‭ ‬ناخالص‭ ‬داخلی‭ ‬اسمی‭ ‬4250‭ ‬میلیارد‭ ‬دلار‭ ‬جایگاه‭ ‬پرجمعیت‌ترین‭ ‬و‭ ‬قدرتمندترین‭ ‬اقتصاد‭ ‬اتحادیه‭ ‬اروپا‭ ‬و‭ ‬رتبه‭ ‬چهارم‭ ‬اقتصاد‭ ‬جهانی‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬خود‭ ‬اختصاص‭ ‬داده‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬کشور‭ ‬با‭ ‬سرانه‭ ‬اسمی‭ ‬54653‭ ‬دلار‭ ‬و‭ ‬سرانه‭ ‬قدرت‭ ‬خرید‭ ‬62403‭ ‬دلار‭ ‬به‭ ‬ترتیب‭ ‬در‭ ‬رتبه‌های‭ ‬22‭ ‬و‭ ‬26‭ ‬مرفه‌ترین‭ ‬کشورهای‭ ‬جهان‭ ‬قرار‭ ‬گرفته‭ ‬است‭. ‬صادرات،‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬3‭.‬47‭ ‬درصد‭ ‬اقتصاد‭ ‬کشور‭ ‬آلمان‭ ‬را‭ ‬تشکیل‭ ‬داده‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬هم‌زمان‭ ‬واردات‭ ‬7‭.‬38‭ ‬درصد‭ ‬اقتصاد‭ ‬آلمان‭ ‬را‭ ‬
در‭ ‬برگرفته‭ ‬است‭. ‬همین‭ ‬موضوع‭ ‬باعث‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬کشور‭ ‬آلمان‭ ‬به‭ ‬سبب‭ ‬موازنه‭ ‬مثبت‭ ‬اقتصادی‭ ‬شگفت‌انگیزی‭ ‬که‭ ‬رقم‭ ‬آن‭ ‬به‭ ‬بیش‌از‭ ‬800‭ ‬میلیارد‭ ‬دلار‭ ‬می‌رسد‭ ‬به‌عنوان‭ ‬قهرمان‭ ‬صادرات‭ ‬اروپا‭ ‬معرفی‭ ‬شود‭ ‬و‭ ‬جایگاه‭ ‬مهمی‭ ‬در‭ ‬تجارت‭ ‬جهانی‭ ‬به‭ ‬دست‭ ‬آورد‭. ‬
این‭ ‬موفقیت‌های‭ ‬اقتصادی‭ ‬و‭ ‬ایجاد‭ ‬رفاه‭ ‬فراگیر‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬آلمان‭ ‬به‌صورت‭ ‬گسترده‌ای‭ ‬وابسته‭ ‬به‭ ‬انرژی‭ ‬و‭ ‬به‌خصوص‭ ‬واردات‭ ‬آن‭ ‬است‭. ‬کشور‭ ‬آلمان‭ ‬تا‭ ‬سال‭ ‬2018‭ ‬میلادی‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬مهم‌ترین‭ ‬استخراج‌کنندگان‭ ‬زغال‌سنگ‭ ‬در‭ ‬اتحادیه‭ ‬اروپا‭ ‬بود؛‭ ‬اما‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬سال‭ ‬با‭ ‬هدف‭ ‬حفظ‭ ‬ذخایر‭ ‬زیست‌محیطی‭ ‬و‭ ‬برنامه‭ ‬بلندمدت‭ ‬انرژی‌بر،‭ ‬استخراج‭ ‬زغال‌سنگ‭ ‬متوقف‭ ‬شد‭ ‬و‭ ‬کشور‭ ‬آلمان‭ ‬به‌صورت‭ ‬عمده‌ای‭ ‬به‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬بزرگ‌ترین‭ ‬واردکنندگان‭ ‬منابع‭ ‬انرژی‭ ‬جهان‭ ‬تبدیل‭ ‬شد‭. ‬همین‭ ‬مسئله‭ ‬باعث‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬اقتصاد‭ ‬آلمان‭ ‬به‌صورت‭ ‬فزاینده‌ای‭ ‬در‭ ‬حوزه‭ ‬ریسک‌های‭ ‬ژئوپلیتیک‭ ‬انرژی‭ ‬آسیب‌پذیر‭ ‬باشد‭. ‬
از‭ ‬مجموعه‭ ‬کل‭ ‬انرژی‭ ‬مصرف‌شده‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬آلمان،‭ ‬75‭ ‬درصد‭ ‬انرژی‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬واردات‭ ‬نفت،‭ ‬گاز‭ ‬و‭ ‬زغال‌سنگ‭ ‬از‭ ‬کشورهای‭ ‬دیگر‭ ‬تامین‭ ‬می‌شود‭. ‬در‭ ‬این‭ ‬میان‭ ‬روسیه‭ ‬در‭ ‬مقایسه‭ ‬با‭ ‬سایر‭ ‬کشورهای‭ ‬جهان‭ ‬بزرگ‌ترین‭ ‬سهم‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬بازار‭ ‬انرژی‭ ‬آلمان‭ ‬به‭ ‬خود‭ ‬اختصاص‭ ‬داده‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬حوزه‭ ‬نفت‭ ‬روسیه‭ ‬به‌تنهایی‭ ‬1‭.‬34‭ ‬درصد‭ ‬از‭ ‬کل‭ ‬نیاز‭ ‬نفت‭ ‬آلمان‭ ‬را‭ ‬تامین‭ ‬می‌کند،‭ ‬درحالی‌که‭ ‬سه‭ ‬صادرکننده‭ ‬عمده‭ ‬دیگر،‭ ‬یعنی‭ ‬ایالات‌متحده‭ ‬آمریکا،‭ ‬قزاقستان‭ ‬و‭ ‬نروژ‭ ‬روی‌هم‌رفته‭ ‬تنها‭ ‬9‭.‬31‭ ‬درصد‭ ‬از‭ ‬نفت‭ ‬موردنیاز‭ ‬آلمان‭ ‬را‭ ‬تامین‭ ‬می‌کنند‭. ‬در‭ ‬حوزه‭ ‬گاز‭ ‬طبیعی‭ ‬نیز‭ ‬آلمان‭ ‬ازنظر‭ ‬وابستگی‭ ‬به‭ ‬منابع‭ ‬فسیلی‭ ‬روسیه‭ ‬با‭ ‬مشکل‭ ‬مشابهی‭ ‬روبه‌روست‭. ‬در‭ ‬سال‭ ‬2021‭ ‬میلادی‭ ‬آلمان‭ ‬تنها‭ ‬تولیدکننده‭ ‬2‭ ‬درصد‭ ‬از‭ ‬گاز‭ ‬موردنیاز‭ ‬خود‭ ‬بوده‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬روسیه‭ ‬به‌تنهایی‭ ‬55‭ ‬درصد‭ ‬از‭ ‬گاز‭ ‬موردنیاز‭ ‬آلمان‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬صادر‭ ‬کرده‭ ‬است‭. ‬
در‭ ‬این‭ ‬سال،‭ ‬دو‭ ‬کشور‭ ‬نروژ‭ ‬و‭ ‬هلند‭ ‬به‭ ‬ترتیب‭ ‬30‭ ‬و‭ ‬13‭ ‬درصد‭ ‬گاز‭ ‬مصرف‌شده‭ ‬در‭ ‬آلمان‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬صادر‭ ‬کرده‌اند‭. ‬آلمان‭ ‬هفتمین‭ ‬کشور‭ ‬مصرف‌کننده‭ ‬زغال‌سنگ‭ ‬در‭ ‬جهان‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬باوجود‭ ‬برخورداری‭ ‬از‭ ‬ذخایر‭ ‬عظیم‭ ‬زغال‌سنگ،‭ ‬
از‭ ‬سال‭ ‬2018‭ ‬میلادی‭ ‬استخراج‭ ‬این‭ ‬ماده‭ ‬استراتژیک‭ ‬را‭ ‬متوقف‭ ‬کرده‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬به‌این‌ترتیب‭ ‬به‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬بازارهای‭ ‬بزرگ‭ ‬و‭ ‬مصرف‌کنندگان‭ ‬عمده‭ ‬زغال‌سنگ‭ ‬جهان‭ ‬تبدیل‌شده‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬سال‭ ‬2021‭ ‬میلادی،‭ ‬از‭ ‬مجموع‭ ‬1‭.‬38‭ ‬میلیون‭ ‬تن‭ ‬زغال‌سنگ‭ ‬مصرف‌شده‭ ‬در‭ ‬صنایع‭ ‬آلمان،‭ ‬کشور‭ ‬روسیه‭ ‬4‭.‬45‭ ‬درصد،‭ ‬ایالات‌متحده‭ ‬آمریکا‭ ‬3‭.‬18‭ ‬درصد،‭ ‬استرالیا‭ ‬3‭.‬12‭ ‬درصد‭ ‬و‭ ‬سایر‭ ‬کشورهای‭ ‬جهان‭ ‬24‭ ‬درصد‭ ‬از‭ ‬بازار‭ ‬زغال‌سنگ‭ ‬آلمان‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬خود‭ ‬اختصاص‭ ‬داده‌اند‭. ‬برآوردهایی‭ ‬که‭ ‬درزمینه‭ ‬انرژی‭ ‬مصرفی‭ ‬آلمان‭ ‬انجام‌شده‭ ‬است‭ ‬نشان‌دهنده‭ ‬آن‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬حداقل‭ ‬8‭.‬44‭ ‬درصد‭ ‬کل‭ ‬انرژی‭ ‬مصرفی‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬منابع‭ ‬انرژی‭ ‬فسیلی‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬مبدا‭ ‬روسیه‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬صادره‭ ‬شده‌اند‭ ‬تامین‭ ‬کرده‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬نظر‭ ‬بیش‌ترین‭ ‬میزان‭ ‬وابستگی‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬میان‭ ‬کشورهای‭ ‬عضو‭ ‬اتحادیه‭ ‬اروپا‭ ‬به‭ ‬منابع‭ ‬نفت‭ ‬خام،‭ ‬گاز‭ ‬و‭ ‬زغال‌سنگ‭ ‬روسیه‭ ‬را‭ ‬داراست‭ (‬فرشاد‭ ‬بهابادی،‭ ‬ریسک‭ ‬گازی‭ ‬قهرمان‭ ‬صادرات‭ ‬اروپا‭). ‬
خطوط‭ ‬انتقال‭ ‬گازی‭ ‬متعددی،‭ ‬گاز‭ ‬طبیعی‭ ‬موردنیاز‭ ‬آلمان‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬مسیرهای‭ ‬متعدد‭ ‬تامین‭ ‬می‌کند‭: (‬1‭) ‬یورو‭ ‬پایپ‭ ‬1‭ (‬Europipe‭ ‬1‭)‬
به‭ ‬طول‭ ‬670‭ ‬کیلومتر‭ ‬که‭ ‬گاز‭ ‬موردنیاز‭ ‬آلمان‭ ‬و‭ ‬اروپای‭ ‬قاره‌ای‭ ‬را
از‭ ‬میادین‭ ‬نفتی‭ ‬دریای‭ ‬شمال‭ ‬تامین‭ ‬می‌کند‭. (‬2‭) ‬خط‭ ‬لوله‭ ‬یورو‭ ‬پایپ‭ ‬2‭ (‬Europipe‭ ‬2‭) ‬که‭ ‬به‭ ‬طول‭ ‬655‭ ‬کیلومتر‭ ‬از‭ ‬کارستوی‭ ‬نروژ‭ ‬به‭ ‬پایانه‭ ‬گازی‭ ‬دورنوم‭ ‬در‭ ‬آلمان‭ ‬ختم‭ ‬می‌شود‭. (‬3‭) ‬خط‭ ‬لوله‭ ‬جاگال‭ (‬JAGAL‭: ‬Jamal‭-‬Gas‭-‬Anbindungsleitung‭)‬
که‭ ‬بخش‭ ‬آلمانی‭ ‬خط‭ ‬لوله‭ ‬گازی‭ ‬یامال‭-‬خط‭ ‬لوله‭ ‬گاز‭ ‬طبیعی‭ ‬اروپاست‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬مجموع‭ ‬4107‭ ‬کیلومتر‭ ‬طول‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬بخشی‭ ‬از‭ ‬گاز‭ ‬طبیعی‭ ‬موردنیاز‭ ‬آلمان‭ ‬و‭ ‬اروپای‭ ‬مرکزی‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬مبدا‭ ‬میدان‌های‭ ‬گازی‭ ‬تورژوک‭ ‬و‭ ‬نادیم‭ ‬در‭ ‬شبه‌جزیره‭ ‬یامال‭ ‬در‭ ‬سیبری‭ ‬غربی،‭ ‬در‭ ‬شمال‭ ‬غرب‭ ‬روسیه،‭ ‬آغاز‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬عبور‭ ‬از‭ ‬کشورهای‭ ‬بلاروس‭ ‬و‭ ‬لهستان‭ ‬به‭ ‬دو‭ ‬کشور‭ ‬آلمان‭ ‬و‭ ‬اتریش‭ ‬ختم‭ ‬می‌شود‭. (‬4‭) ‬خط‭ ‬لوله‭ ‬گاز‭ ‬طبیعی‭ ‬ترنس‭ ‬یوروپ‭ (‬TENP‭: ‬Trans‭ ‬Europa‭ ‬Naturgas‭ ‬Pipeline‭) ‬به‭ ‬طول‭ ‬968‭ ‬کیلومتر‭ ‬که‭ ‬گاز‭ ‬طبیعی‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬مبدا‭ ‬هلند‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬عبور‭ ‬از‭ ‬خاک‭ ‬آلمان‭ ‬به‭ ‬دو‭ ‬کشور‭ ‬ایتالیا‭ ‬و‭ ‬سوئیس‭ ‬منتقل‭ ‬می‌کند‭. (‬5‭) ‬خط‭ ‬لوله‭ ‬نورد‭ ‬استریم‭ ‬1‭ (‬Nord‭ ‬Stream‭ ‬1‭) ‬به‭ ‬طول‭ ‬1230‭ ‬کیلومتر‭ ‬که‭ ‬ظرفیت‭ ‬انتقال‭ ‬سالانه‭ ‬گاز‭ ‬به‭ ‬میزان‭ ‬9‭.‬1‭ ‬هزار‭ ‬میلیارد‭ ‬مترمکعب‭ ‬گاز‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬مبدا‭ ‬وایبورگ‭ ‬در‭ ‬نزدیکی‭ ‬لنینگراد‭ ‬در‭ ‬ساحل‭ ‬شمال‭ ‬شرقی‭ ‬دریای‭ ‬بالتیک‭ ‬به‭ ‬مقصد‭ ‬پایانه‭ ‬گازی‭ ‬لوبمین‭ ‬در‭ ‬نزدیکی‭ ‬ساحل‭ ‬جنوبی‭ ‬دریای‭ ‬بالتیک‭ ‬منتقل‭ ‬می‌کند‭. (‬6‭) ‬خط‭ ‬لوله‭ ‬گاز‭ ‬نورد‭ ‬استریم‭ ‬2‭ (‬Nord‭ ‬Stream‭ ‬2‭) ‬که‭ ‬از‭ ‬مبدا‭ ‬اسلاویانسکایا‭ ‬در‭ ‬شمال‭ ‬غرب‭ ‬دریای‭ ‬بالتیک،‭ ‬در‭ ‬روسیه،‭ ‬شروع‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬پایانه‭ ‬گازی‭ ‬لوبمین‭ ‬در‭ ‬آلمان‭ ‬ختم‭ ‬می‌شود‭. ‬این‭ ‬خط‭ ‬لوله‭ ‬ظرفیتی‭ ‬مشابه‭ ‬با‭ ‬خط‭ ‬لوله‭ ‬نورد‭ ‬استریم‭ ‬1‭ ‬دارد‭ ‬و‭ ‬حجم‭ ‬گاز‭ ‬صادراتی‭ ‬روسیه‭ ‬به‭ ‬آلمان‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬سه‭ ‬برابر‭ ‬می‌رساند‭. ‬
در‭ ‬میان‭ ‬خطوط‭ ‬لوله‭ ‬گاز‭ ‬بالا‭ ‬خط‭ ‬نورد‭ ‬استریم‭ ‬1‭ ‬از‭ ‬اهمیت‭ ‬استراتژیکی‭ ‬برای‭ ‬هر‭ ‬دو‭ ‬کشور‭ ‬روسیه‭ ‬و‭ ‬آلمان‭ ‬برخوردار‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬خط‭ ‬لوله‭ ‬بزرگ‌ترین‭ ‬صادرکننده‭ ‬گاز‭ ‬طبیعی‭ ‬به‭ ‬اروپا‭ ‬و‭ ‬بزرگ‌ترین‭ ‬مصرف‌کننده‭ ‬گاز‭ ‬طبیعی‭ ‬جهان‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬یکدیگر‭ ‬متصل‭ ‬می‌کند‭ ‬و‭ ‬زمینه‌ساز‭ ‬ایجاد‭ ‬درآمد‭ ‬ارزی‭ ‬قابل‌توجه‭ ‬برای‭ ‬اقتصاد‭ ‬هر‭ ‬دو‭ ‬کشور‭ ‬روسیه‭ ‬و‭ ‬آلمان‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬با‭ ‬وقوع‭ ‬جنگ‭ ‬اوکراین،‭ ‬ایالات‌متحده‭ ‬آمریکا‭ ‬و‭ ‬اتحادیه‭ ‬اروپا‭ ‬به‭ ‬دنبال‭ ‬آن‭ ‬بودند‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬تحریم‭ ‬واردات‭ ‬گاز‭ ‬از‭ ‬روسیه،‭ ‬رژیم‭ ‬روسیه‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬درآمد‭ ‬حاصل‭ ‬از‭ ‬فروش‭ ‬روزانه‭ ‬گاز‭ ‬به‭ ‬اروپا‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬100‭ ‬میلیون‭ ‬دلار‭ ‬در‭ ‬روز‭ ‬می‌رسد،‭ ‬محروم‭ ‬کنند‭. ‬تقریباً‭ ‬بخش‭ ‬عمده‭ ‬این‭ ‬درآمد‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬فروش‭ ‬گاز‭ ‬طبیعی‭ ‬روسیه‭ ‬به‭ ‬آلمان‭ ‬تامین‭ ‬می‌شود‭ ‬و‭ ‬همین‭ ‬گاز‭ ‬سهم‭ ‬حدوداً‭ ‬50‭ ‬درصدی‭ ‬در‭ ‬تامین‭ ‬انرژی‭ ‬آلمان‭ ‬را‭ ‬بر‭ ‬عهده‭ ‬دارد‭. ‬همچنین‭ ‬برآورد‭ ‬می‌شود‭ ‬خط‭ ‬لوله‭ ‬گازی‭ ‬نورد‭ ‬استریم‭ ‬سالیانه‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬35‭ ‬میلیارد‭ ‬دلار‭ ‬درآمد‭ ‬برای‭ ‬اقتصاد‭ ‬روسیه‭ ‬ایجاد‭ ‬می‌کند‭. ‬
خط‭ ‬لوله‭ ‬نورد‭ ‬استریم‭ ‬1‭ ‬بزرگ‌ترین‭ ‬زیرساخت‭ ‬واردات‭ ‬گاز‭ ‬اروپا‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬سالانه‭ ‬حدود‭ ‬55‭ ‬میلیارد‭ ‬مترمکعب‭ ‬گاز‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬روسیه‭ ‬به‭ ‬آلمان‭ ‬منتقل‭ ‬می‌کند‭. ‬در‭ ‬سال‌های‭ ‬اخیر،‭ ‬کمبود‭ ‬منابع‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬تعمیر‭ ‬و‭ ‬نگهداری‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬نورد‭ ‬استریم‭ ‬با‭ ‬افزایش‭ ‬جریان‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬اوکراین‭ ‬یا‭ ‬لهستان‭ ‬جبران‭ ‬شد‭. ‬این‭ ‬امکان‭ ‬اکنون‭ ‬دیگر‭ ‬وجود‭ ‬ندارد‭. ‬
این‭ ‬مسئله‭ ‬نشان‭ ‬می‌دهد‭ ‬هر‭ ‬دو‭ ‬کشور‭ ‬آلمان‭ ‬و‭ ‬روسیه‭ ‬درزمینه‭ ‬قطع‭ ‬فعالیت‭ ‬خط‭ ‬لوله‭ ‬گاز‭ ‬نورد‭ ‬استریم‭ ‬در‭ ‬یک‭ ‬موقعیت‭ ‬شکننده‭ ‬قرار‭ ‬دارند‭ ‬و‭ ‬همین‭ ‬مسئله‭ ‬باعث‭ ‬می‌شود‭ ‬آن‌ها‭ ‬در‭ ‬معرض‭ ‬ریسک‌های‭ ‬ژئوپلیتیک‭ ‬بزرگی‭ ‬قرار‭ ‬گیرند؛‭ ‬چراکه‭ ‬بخش‭ ‬عمده‭ ‬عملیات‭ ‬اکتشاف‭ ‬و‭ ‬استخراج‭ ‬گاز‭ ‬روسیه‭ ‬در‭ ‬سیبری‭ ‬غربی‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬انجام‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬دومین‭ ‬بازار‭ ‬بزرگ‭ ‬گاز‭ ‬جهان‭ ‬که‭ ‬چین‭ ‬است‭ ‬تقریباً‭ ‬فاصله‭ ‬10‭ ‬هزار‭ ‬کیلومتری‭ ‬با‭ ‬این‭ ‬منابع‭ ‬دارد‭. ‬
از‭ ‬طرف‭ ‬دیگر،‭ ‬روسیه‭ ‬تقریباً‭ ‬همه‭ ‬گاز‭ ‬صادراتی‭ ‬خود‭ ‬به‭ ‬چین‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬میادین‭ ‬گازی‭ ‬سیبری‭ ‬شرقی‭ ‬تامین‭ ‬می‌کند‭ ‬و‭ ‬هیچ‭ ‬ضرورت‭ ‬استراتژیکی‭ ‬برای‭ ‬انتقال‭ ‬گاز‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬فاصله‭ ‬زیاد‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬اقتصادی‭ ‬پرهزینه‭ ‬خواهد‭ ‬بود‭ ‬برای‭ ‬کشور‭ ‬وجود‭ ‬ندارد‭. ‬علاوه‭ ‬بر‭ ‬این،‭ ‬درآمد‭ ‬گازی‭ ‬روسیه‭ ‬از‭ ‬فروش‭ ‬گاز‭ ‬به‭ ‬اروپا‭ ‬از‭ ‬طریق‭ ‬خط‭ ‬لوله‭ ‬نورد‭ ‬استریم‭ ‬تقریباً‭ ‬7‭ ‬درصد‭ ‬از‭ ‬مجموع‭ ‬صادرات‭ ‬551‭ ‬میلیارد‭ ‬دلاری‭ ‬روسیه‭ ‬پیش‭ ‬از‭ ‬تحریم‌های‭ ‬آمریکا‭ ‬را‭ ‬شامل‭ ‬می‌شود‭ (‬فرشاد‭ ‬بهابادی،‭ ‬ریسک‭ ‬گازی‭ ‬قهرمان‭ ‬صادرات‭ ‬اروپا‭). ‬
2‭) ‬آثار‭ ‬اقتصادی‭ ‬ریسک‭ ‬ژئوپلیتیک‭ ‬انرژی‭ ‬آلمان
بزرگ‌ترین‭ ‬اقتصاد‭ ‬اروپا‭ ‬از‭ ‬سال‭ ‬1990‭ ‬بیشترین‭ ‬سود‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬جهانی‌سازی‭ ‬برد؛‭ ‬چراکه‭ ‬مدل‭ ‬اقتصاد‭ ‬آلمان‭ ‬بر‭ ‬پایه‭ ‬صادرات‭ ‬تولیداتش‭ ‬است‭. ‬بااین‌حال،‭ ‬پاندمی‭ ‬کرونا‭ ‬و‭ ‬جنگ‭ ‬در‭ ‬شرق‭ ‬اروپا‭ ‬در‭ ‬کنار‭ ‬تضعیف‭ ‬جهانی‌سازی،‭ ‬صنایع‭ ‬وابسته‭ ‬به‭ ‬گاز‭ ‬روسی‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬را‭ ‬بر‭ ‬لبه‭ ‬سقوط‭ ‬قرار‭ ‬داده‭ ‬است‭. ‬آندریاس‭ ‬نولکه،‭ ‬استاد‭ ‬علوم‭ ‬سیاسی‭ ‬دانشگاه‭ ‬گوته‭ ‬معتقد‭ ‬است‭ ‬آلمان‭ ‬نیازمند‭ ‬تغییر‭ ‬مدل‭ ‬اقتصادی‭ ‬خود‭ ‬است‭. ‬
بحران‭ ‬گازی‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬نتیجه‭ ‬جنگ‭ ‬اوکراین‭ ‬و‭ ‬جبهه‌بندی‭ ‬بین‭ ‬غرب‭ ‬و‭ ‬روسیه،‭ ‬گریبان‭ ‬اروپا‭ ‬را‭ ‬گرفته‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬تهدیدی‭ ‬برای‭ ‬سیل‭ ‬کالاهای‭ ‬صادراتی‭ ‬‮«‬ساخت‭ ‬آلمان‮»‬‭ ‬در‭ ‬جهان‭ ‬تبدیل‌شده‭ ‬است‭. ‬دویچه‌وله‭ ‬در‭ ‬گفت‌وگو‭ ‬با‭ ‬آندریاس‭ ‬نولکه؛‭ ‬استاد‭ ‬علوم‭ ‬سیاسی‭ ‬دانشگاه‭ ‬گوته‭ ‬فرانکفورت‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬نوشته‌هایش‭ ‬بر‭ ‬بحث‭ ‬اعتیاد‭ ‬آلمان‭ ‬به‭ ‬صادرات‭ ‬متکی‭ ‬است،‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬نتیجه‭ ‬رسیده‭ ‬که‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬با‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬تضعیف‭ ‬فرایند‭ ‬جهانی‌سازی،‭ ‬با‭ ‬مشکل‭ ‬مواجه‭ ‬شده‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬تغییر‭ ‬مدل‭ ‬اقتصادی‭ ‬نیاز‭ ‬دارد‭. ‬این‭ ‬در‭ ‬شرایطی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬بحران‭ ‬انرژی‭ ‬ناشی‭ ‬از‭ ‬جنگ‭ ‬اوکراین‭ ‬و‭ ‬کاهش‭ ‬شدید‭ ‬عرضه‭ ‬گاز‭ ‬روسیه‭ ‬به‭ ‬آلمان،‭ ‬باعث‭ ‬شده‭ ‬بخش‭ ‬قابل‌توجهی‭ ‬از‭ ‬صنایع‭ ‬آلمان‭ ‬با‭ ‬توقف‭ ‬موقت‭ ‬یا‭ ‬دائمی‭ ‬در‭ ‬تولید‭ ‬خود‭ ‬مواجه‭ ‬شوند‭. ‬در‭ ‬میان‭ ‬این‭ ‬صنایع،‭ ‬صنعت‭ ‬شیمیایی‭ ‬آلمان‭ ‬شدیدترین‭ ‬آسیب‭ ‬را‭ ‬دیده‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬حتی‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬غول‌های‭ ‬صنعت‭ ‬شیمیایی‭ ‬آلمان‭ ‬پیش‌بینی‭ ‬کرده‭ ‬با‭ ‬کاهش‭ ‬عرضه‭ ‬گاز‭ ‬روسیه،‭ ‬ممکن‭ ‬است‭ ‬تمامی‭ ‬زنجیره‭ ‬تامین‭ ‬و‭ ‬تولید‭ ‬در‭ ‬آلمان‭ ‬دچار‭ ‬فروپاشی‭ ‬شود‭. ‬این‭ ‬در‭ ‬حالی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬صنایع‭ ‬شیمیایی‭ ‬و‭ ‬صنایع‭ ‬تولید‭ ‬فلزات‭ ‬بیشترین‭ ‬انرژی‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬میان‭ ‬صنایع‭ ‬آلمانی‭ ‬مصرف‭ ‬می‌کنند‭ ‬و‭ ‬محرک‭ ‬اصلی‭ ‬اقتصاد‭ ‬صادراتی‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬محسوب‭ ‬می‌شوند؛‭ ‬اما‭ ‬به‭ ‬نظر‭ ‬می‌رسد‭ ‬که‭ ‬این‭ ‬بخش‌های‭ ‬کلیدی‭ ‬اقتصاد‭ ‬ژرمن‌ها،‭ ‬با‭ ‬ادامه‭ ‬بحران‭ ‬گازی‭ ‬روسیه‭ ‬در‭ ‬لبه‭ ‬بدترین‭ ‬بحران‭ ‬وجودی‭ ‬خود‭ ‬قرارگرفته‌اند‭. ‬
آلمان‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬غول‌های‭ ‬صادراتی‭ ‬بین‌المللی‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬پس‭ ‬از
چین‭ ‬و‭ ‬ایالات‌متحده،‭ ‬سومین‭ ‬صادرکننده‭ ‬بزرگ‭ ‬جهان‭ ‬محسوب‭ ‬می‌شود‭. ‬بااین‌حال،‭ ‬نگرانی‭ ‬فزاینده‌ای‭ ‬درباره‭ ‬اثرات‭ ‬مجموعه‭ ‬رویدادهای‭ ‬جهانی‭ ‬سال‌های‭ ‬اخیر‭ ‬بر‭ ‬اقتصاد‭ ‬متکی‭ ‬به‭ ‬صادرات‭ ‬آلمان‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭. ‬جنگ‌های‭ ‬تجاری‭ ‬و‭ ‬تنش‭ ‬فزاینده‭ ‬میان‭ ‬غرب‭ ‬و‭ ‬چین،‭ ‬شوک‌های‭ ‬عرضه‭ ‬ناشی‭ ‬از‭ ‬همه‌گیری‭ ‬کووید‭ ‬و‭ ‬اخیراً‭ ‬نیز‭ ‬جنگ‭ ‬در‭ ‬اوکراین‭ ‬و‭ ‬پیامدهای‭ ‬آن،‭ ‬همگی‭ ‬به‌نوبه‭ ‬خود‭ ‬نظمی‭ ‬را‭ ‬که‭ ‬رونق‭ ‬اخیر‭ ‬اقتصاد‭ ‬آلمان‭ ‬بر‭ ‬آن‭ ‬بناشده‭ ‬تغییر‭ ‬داده‌اند‭. ‬
آندریاس‭ ‬نولکه‭ ‬معتقد‭ ‬است‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬حاضر‭ ‬هیچ‭ ‬اقتصادی‭ ‬در‭ ‬جهان‭ ‬وجود‭ ‬ندارد‭ ‬که‭ ‬بیش‌تر‭ ‬از‭ ‬آلمان‭ ‬در‭ ‬معرض‭ ‬تغییرات‭ ‬مربوط‭ ‬به‭ ‬جهانی‌سازی‭ ‬باشد‭. ‬نولکه‭ ‬کتابی‭ ‬تحت‌عنوان‭ ‬‮«‬صادرات‌گرایی‭: ‬افیون‭ ‬آلمانی‮»‬‭ (‬Exportism‭: ‬The‭ ‬German‭ ‬Drug‭)‬
نوشته‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬استدلال‭ ‬می‌کند‭ ‬که‭ ‬آلمان‭ ‬به‭ ‬پایگاه‭ ‬قدرتمند‭ ‬صادراتی‭ ‬خود‭ ‬معتاد‭ ‬شده‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬یک‭ ‬مدل‭ ‬اقتصادی‭ ‬جدید‭ ‬برای‭ ‬پاسخگویی‭ ‬به‭ ‬خواسته‌های‭ ‬جهان‭ ‬تغییریافته‭ ‬و‭ ‬جدید‭ ‬نیاز‭ ‬دارد‭. ‬نولکه‭ ‬همچنین‭ ‬گفت‭: ‬‮«‬آلمان‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬کشورهایی‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬بیشترین‭ ‬سود‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬دوره‭ ‬جهانی‌سازی‭ ‬از‭ ‬سال‭ ‬1990‭ ‬تا‭ ‬پس‭ ‬از‭ ‬بحران‭ ‬مالی‭ ‬جهان‭ ‬2008‭ ‬به‭ ‬دست‭ ‬آورد؛‭ ‬اما‭ ‬اکنون‭ ‬می‌توان‭ ‬دید‭ ‬که‭ ‬داده‌های‭ ‬پیرامون‭ ‬جهانی‌سازی‭ ‬به‌آرامی‭ ‬و‭ ‬به‌طور‭ ‬پیوسته‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬کاهش‭ ‬است‭. ‬من‭ ‬فکر‭ ‬می‌کنم‭ ‬آلمان‭ ‬با‭ ‬مشکل‭ ‬مواجه‭ ‬شده‭ ‬است‭.‬‮»‬‭ ‬
داده‌های‭ ‬تجاری‭ ‬آلمان‭ ‬در‭ ‬ماه‭ ‬می2022،‭ ‬نخستین‭ ‬کسری‭ ‬تجاری‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬در‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬30‭ ‬سال‭ ‬گذشته‭ ‬را‭ ‬نشان‭ ‬داد‭ ‬و‭ ‬این‭ ‬بدان‭ ‬معناست‭ ‬که‭ ‬آلمان‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬صادرات‭ ‬خود،‭ ‬واردات‭ ‬داشته‭ ‬است‭. ‬کارستن‭ ‬برزسکی؛‭ ‬اقتصاددان‭ ‬ارشد‭ ‬بانک‭ ‬ING‭ ‬و‭ ‬تحلیلگر‭ ‬قدیمی‭ ‬و‭ ‬معروف‭ ‬اقتصاد‭ ‬آلمان،‭ ‬در‭ ‬واکنش‭ ‬به‭ ‬خبر‭ ‬کسری‭ ‬تجاری‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬گفت‭: ‬‮«‬جنگ‭ ‬در‭ ‬اوکراین‭ ‬به‭ ‬مدل‭ ‬کسب‌وکار‭ ‬اقتصادی‭ ‬آلمان‭ ‬که‭ ‬ما‭ ‬می‌شناختیم‭ ‬پایان‭ ‬می‌دهد‭. ‬مدلی‭ ‬که‭ ‬عمدتاً‭ ‬مبتنی‭ ‬بر‭ ‬واردات‭ ‬ارزان‭ ‬انرژی‭ ‬و‭ ‬صادرات‭ ‬صنعتی‭ ‬به‭ ‬دنیایی‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬به‌طور‭ ‬فزاینده‌ای‭ ‬جهانی‭ ‬شده‭ ‬بود‮»‬‭. ‬
انرژی‭ ‬ارزان‭ ‬روسی‭ ‬به‭ ‬مدت‭ ‬دهه‌ها‭ ‬موتور‭ ‬محرک‭ ‬بزرگ‌ترین‭ ‬اقتصاد‭ ‬آلمان‭ ‬بوده‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬حالا‭ ‬رویکرد‭ ‬تخاصمی‭ ‬آلمان‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬روسیه‭ ‬و‭ ‬تحریم‭ ‬این‭ ‬کشور،‭ ‬مسکو‭ ‬را‭ ‬وارد‭ ‬جنگ‭ ‬گازی‭ ‬با‭ ‬آلمان‭ ‬کرده‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬شاید‭ ‬روسیه‭ ‬نتواند‭ ‬برنده‭ ‬آن‭ ‬باشد؛‭ ‬اما‭ ‬بی‌تردید‭ ‬اقتصاد،‭ ‬صنایع‭ ‬و‭ ‬مردم‭ ‬آلمان‭ ‬بازنده‭ ‬اصلی‭ ‬آن‭ ‬خواهند‭ ‬بود‭. ‬درحالی‌که‭ ‬بیشتر‭ ‬تمرکز‭ ‬بر‭ ‬تاثیر‭ ‬بحران‭ ‬انرژی‭ ‬بر‭ ‬خانوارهاست،‭ ‬صنعت‭ ‬آلمان‭ ‬به‌طور‭ ‬بالقوه‭ ‬می‌تواند‭ ‬بزرگ‌ترین‭ ‬قربانی‭ ‬بحران‭ ‬انرژی‭ ‬باشد‭. ‬
داده‌های‭ ‬Destatis‭ ‬برای‭ ‬سال‭ ‬2022‭ ‬نشان‭ ‬می‌دهد‭ ‬که‭ ‬صنایع‭ ‬شیمیایی،‭ ‬پرمصرف‌ترین‭ ‬صنایع‭ ‬آلمان‭ ‬هستند‭ ‬و‭ ‬3‭.‬29‭ ‬درصد‭ ‬از‭ ‬مصرف‭ ‬انرژی‭ ‬صنعتی‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬خود‭ ‬اختصاص‭ ‬داده‭ ‬است‭. ‬صنایع‭ ‬تولید‭ ‬فلزات‭ ‬نیز‭ ‬با‭ ‬سهمی‭ ‬9‭.‬21‭ ‬درصدی‭ ‬در‭ ‬رتبه‭ ‬دوم‭ ‬قرار‭ ‬دارند‭. ‬در‭ ‬واقع،‭ ‬این‭ ‬دو‭ ‬بخش‭ ‬صنعتی‭ ‬به‌تنهایی‭ ‬بیش‌از‭ ‬نیمی‭ ‬از‭ ‬مصرف‭ ‬انرژی‭ ‬صنعتی‭ ‬بزرگ‌ترین‭ ‬اقتصاد‭ ‬اروپا‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬خود‭ ‬اختصاص‭ ‬داده‌اند‭ ‬و‭ ‬محرک‭ ‬اصلی‭ ‬صادرات‭ ‬آلمان‭ ‬محسوب‭ ‬می‌شوند‭ ‬و‭ ‬بدون‭ ‬شک،‭ ‬آسیب‌پذیرترین‭ ‬بخش‌های‭ ‬صادراتی‭ ‬صنعت‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬هستند‭. ‬
آندریاس‭ ‬نولکه‭ ‬همچنین‭ ‬سایر‭ ‬بخش‌ها‭ ‬و‭ ‬صادرکنندگان‭ ‬حساس‭ ‬به‭ ‬قیمت‭ ‬انرژی،‭ ‬به‌ویژه‭ ‬در‭ ‬حوزه‌های‭ ‬مرتبط‭ ‬با‭ ‬قطعات‭ ‬فولادی‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬معرض‭ ‬خطر‭ ‬از‭ ‬بین‭ ‬رفتن‭ ‬فعالیت‌های‭ ‬تجاری‭ ‬می‌داند‭. ‬این‭ ‬استاد‭ ‬دانشگاه‭ ‬آلمانی‭ ‬به‭ ‬دویچه‌وله‭ ‬گفت‭: ‬‮«‬به‭ ‬نظر‭ ‬من‭ ‬بهترین‭ ‬نمونه‭ ‬صنعت‭ ‬قطعه‌سازی‭ ‬خودرو‭ ‬و‭ ‬شرکت‌هایی‭ ‬هستند‭ ‬که‭ ‬برای‭ ‬غول‌های‭ ‬بزرگ‭ ‬خودروسازی‭ ‬قطعه‭ ‬تولید‭ ‬می‌کنند‭. ‬این‌یکی‭ ‬از‭ ‬بخش‌های‭ ‬صنعتی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬حاضر‭ ‬در‭ ‬اوج‭ ‬بحران‭ ‬به‭ ‬سر‭ ‬می‌برد‭.‬‮»‬‭ ‬
نشریه‭ ‬اکونومیست‭ ‬در‭ ‬مقاله‭ ‬منتشره‭ ‬در‭ ‬11‭ ‬اوت‭ ‬2020‭ ‬
‭(‬20‭ ‬مرداد‭ ‬1401‭) ‬به‭ ‬آلمان‭ ‬جدید‭ (‬The‭ ‬new‭ ‬Germany‭) ‬اشاره‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬پوتین‭ ‬برای‭ ‬بیدار‭ ‬کردن‭ ‬آلمان،‭ ‬تشکر‭ ‬
‭(‬Thanks‭ ‬to‭ ‬Vladimir‭ ‬Putin‭, ‬Germany‭ ‬has‭ ‬woken‭ ‬up‭)‬
و‭ ‬تصریح‭ ‬می‌کند‭ ‬که‭ ‬جنگ‭ ‬اوکراین‭ ‬تلنگری‭ ‬به‭ ‬غول‭ ‬خفته‭ (‬Sleepy‭ ‬Giant‭) ‬آلمان‭ ‬زد‭ ‬و‭ ‬کشوری‭ ‬را‭ ‬بیدار‭ ‬کرد‭ ‬که‭ ‬بهترین‭ ‬شریک‭ ‬و‭ ‬بدترین‭ ‬دشمن‭ ‬روسیه‭ ‬بود‭. ‬این‭ ‬جنگ‭ ‬همانند‭ ‬کاتالیزوری‭ ‬عمل‭ ‬کرد‭ ‬که‭ ‬آلمان‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬کابوس‭ ‬بزرگ‭ ‬خودش‭ ‬یعنی‭ ‬رهبر‭ ‬قدرتمندتر،‭ ‬جسورتر‭ ‬و‭ ‬بااراده‌تر‭ ‬یک‭ ‬اروپای‭ ‬متحد‭ ‬تبدیل‭ ‬کرد‭. ‬آلمان‭ ‬به‌شدت‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬تلنگر‭ ‬نیاز‭ ‬داشت‭. ‬این‭ ‬کشور‭ ‬مغرور‭ ‬و‭ ‬تا‭ ‬حدی‭ ‬ازخودراضی‭ ‬خیلی‭ ‬دیر‭ ‬متوجه‭ ‬شد‭ ‬که‭ ‬جهان‭ ‬اطرافش‭ ‬به‌سرعت‭ ‬در‭ ‬حال‭ ‬تغییر‭ ‬است‭. ‬اکنون‭ ‬فرصت‭ ‬قابل‌توجهی‭ ‬پیشِ‌روی‭ ‬آن‭ ‬قرار‭ ‬دارد‭. ‬آلمانی‌ها‭ ‬تجربه‭ ‬نادری‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬دموکراسی‭ ‬به‭ ‬دست‭ ‬می‌آورند‭: ‬اجماع‭ ‬بر‭ ‬سرِ‭ ‬نیاز‭ ‬به‭ ‬تغییرات‭ ‬گسترده‭ ‬در‭ ‬حوزه‭ ‬اقتصاد‭ ‬و‭ ‬امنیت‭. ‬آلمان‭ ‬به‌عنوان‭ ‬قوی‌ترین‭ ‬اقتصاد‭ ‬اروپا،‭ ‬دارنده‭ ‬باثبات‌ترین‭ ‬سیاست‭ ‬و‭ ‬مسئولیت‌پذیرترین‭ ‬شهروندان‭ ‬سابقه‭ ‬حسادت‌برانگیزی‭ ‬دارد؛‭ ‬اما‭ ‬جنگ‭ ‬اوکراین‭ ‬وابستگی‭ ‬آلمان‭ ‬به‭ ‬سوخت‌های‭ ‬ارزان‌قیمت‭ ‬روسیه‭ ‬را‭ ‬برملا‭ ‬کرد‭. ‬روسیه‭ ‬این‭ ‬وابستگی‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬دقت‭ ‬و‭ ‬به‌تدریج‭ ‬ایجاد‭ ‬کرده‭ ‬بود‭. ‬آلمان‌ها‭ ‬نه‌تنها‭ ‬در‭ ‬برابر‭ ‬باج‌خواهی‭ ‬انرژی‭ ‬کرملین‭ (‬Kremlin’s‭ ‬Energy‭ ‬Blackmail‭) ‬آسیب‌پذیرند؛‭ ‬بلکه‭ ‬هزینه‌های‭ ‬مالی‭ ‬جنگ‭ ‬آقای‭ ‬پوتین‭ ‬را‭ ‬تامین‭ ‬می‌کنند‭. ‬این‭ ‬وضعیت‭ ‬اسفناک‭ ‬محصول‭ ‬یکی‭ ‬دیگر‭ ‬از‭ ‬غفلت‌های‭ ‬آلمان؛‭ ‬یعنی‌عدم‭ ‬تمایل‭ ‬به‭ ‬زیر‭ ‬سوال‭ ‬بردن‭ ‬فرضیه‌های‭ ‬پُرطمطراقی‭ (‬Rosy‭ ‬Assumptions‭) ‬است‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬تاریخچه‭ ‬درخشان‭ ‬اخیر‭ ‬آن‭ ‬ناشی‭ ‬می‌شوند‭. ‬اندیشه‌های‭ ‬آرامش‌بخش‭ (‬Comforting‭ ‬Notions‭) ‬ازجمله‭ ‬این‭ ‬باور‭ ‬که‭ ‬تجارت‭ ‬با‭ ‬روسیه‭ ‬جنگ‌طلبی‭ (‬Belligerence‭) ‬آن‭ ‬را‭ ‬مهار‭ ‬می‌کند‭ ‬به‭ ‬آلمان‭ ‬امکان‭ ‬داد‭ ‬تا‭ ‬مدت‌های‭ ‬طولانی‭ ‬به‭ ‬درخواست‌های‭ ‬متحدانش‭ ‬برای‭ ‬سرمایه‌گذاری‭ ‬مستحکم‌تر‭ ‬در‭ ‬امور‭ ‬دفاعی‭ ‬خود‭ ‬و‭ ‬اروپا‭ ‬بی‌توجهی‭ ‬کند‭. ‬آلمان‭ ‬از‭ ‬چالش‌های‭ ‬دیگر‭ ‬نیز‭ ‬گریزان‭ ‬بود‭. ‬اقتصاد‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬بیش‌ازحد‭ ‬به‭ ‬صادرات‭ ‬محصولات‭ ‬مهندسی‭ ‬سنتی‭ (‬Traditional‭ ‬Engineering‭ ‬Products‭) ‬وابسته‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬جای‭ ‬زیادی‭ ‬برای‭ ‬رشد‭ ‬ندارند‭ ‬و‭ ‬برای‭ ‬تامین‭ ‬نهاده‌ها‭ ‬و‭ ‬بازار‭ ‬کالاهایش‭ ‬به‭ ‬یک‭ ‬کشور‭ ‬یعنی‭ ‬چین‭ ‬اتکا‭ ‬می‌کند‭. ‬آلمان‭ ‬به‭ ‬دلیل‭ ‬مقررات‭ ‬سخت‌گیرانه‭ ‬در‭ ‬هزینه‌کرد‭ ‬عمومی‭ (‬Public‭ ‬Spending‭) ‬به‌اندازه‭ ‬کافی‭ ‬در‭ ‬زیرساختارها‭ ‬سرمایه‌گذاری‭ ‬نمی‌کند‭. ‬قطارها‭ ‬اغلب‭ ‬تاخیر‭ ‬دارند‭. ‬بخش‌های‭ ‬دولتی‭ ‬و‭ ‬خصوصی‭ ‬از‭ ‬کندی‭ ‬فرآیند‭ ‬دیجیتال‌سازی‭ ‬خدمات‭ (‬Digitisation‭ ‬of‭ ‬Services‭) ‬و‭ ‬کمبود‭ ‬کارگران‭ ‬ماهر‭ (‬Shortage‭ ‬of‭ ‬Skilled‭ ‬Workers‭) ‬رنج‭ ‬می‌برند‭ ‬که‭ ‬مقدمه‌ای‭ ‬
برای‭ ‬یک‭ ‬خطر‭ ‬جمعیتی‭ (‬Harbinger‭ ‬of‭ ‬a‭ ‬Demographic‭ ‬Danger‭)‬
است؛‭ ‬چراکه‭ ‬در‭ ‬دهه‭ ‬آینده‭ ‬تعداد‭ ‬آلمانی‌هایی‭ ‬که‭ ‬بازنشسته‭ ‬می‌شوند‭ ‬از‭ ‬تعداد‭ ‬ورودی‌ها‭ ‬به‭ ‬بازار‭ ‬کار‭ ‬بیشتر‭ ‬خواهد‭ ‬بود‭. ‬هم‌اکنون‭ ‬آلمان‭ ‬نیروگاه‌هایِ‭ ‬زنگار‭ ‬گرفته‭ ‬زغال‌سنگی‭ ‬را‭ ‬دوباره‭ ‬راه‌اندازی‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬انرژی‌های‭ ‬تجدیدپذیر‭ ‬سرمایه‌گذاری‭ ‬می‌کند‭. ‬سه‭ ‬نیروگاه‭ ‬هسته‌ای‭ ‬که‭ ‬باعجله‭ ‬برای‭ ‬تعطیلی‭ ‬آن‌ها‭ ‬برنامه‌ریزی‌شده‭ ‬بود‭ ‬همچنان‭ ‬به‭ ‬کار‭ ‬ادامه‭ ‬می‌دهند‭. ‬همچنین‭ ‬لازم‭ ‬است‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬ممنوعیت‭ ‬فرکینگ‭ (‬استخراج‭ ‬از‭ ‬منابع‭ ‬سنگی‭) ‬را‭ ‬بردارد؛‭ ‬ممنوعیتی‭ ‬که‭ ‬ذخایر‭ ‬عظیم‭ ‬گاز‭ ‬شیل‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬دسترس‭ ‬دور‭ ‬نگه‭ ‬می‌دارد‭. ‬
ختم‭ ‬کلام
برای‭ ‬اولین‭ ‬بار‭ ‬در‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬سه‭ ‬دهه،‭ ‬آلمان‭ ‬کسری‭ ‬تجاری‭ ‬ماهانه‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬ثبت‭ ‬کرده‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬بزرگ‌ترین‭ ‬اقتصاد‭ ‬اروپا‭ ‬به‭ ‬دلیل‭ ‬قطع‭ ‬زنجیره‭ ‬تامین‭ ‬و‭ ‬قیمت‌های‭ ‬بی‌سابقه‭ ‬انرژی‭ ‬در‭ ‬پیامد‭ ‬جنگ‭ ‬اوکراین‭ ‬با‭ ‬دشواری‌های‭ ‬فزاینده‌ای‭ ‬مواجه‭ ‬شده‭ ‬است‭. ‬صادرات‭ ‬برای‭ ‬سال‌ها‭ ‬موتور‭ ‬اقتصادی‭ ‬آلمان‭ ‬بوده‭ ‬است،‭ ‬اما‭ ‬افزایش‭ ‬شدید‭ ‬قیمت‭ ‬انرژی‭ ‬ناشی‭ ‬از‭ ‬اقدامات‭ ‬روسیه‭ ‬برای‭ ‬محدود‭ ‬کردن‭ ‬میزان‭ ‬گاز‭ ‬طبیعی‭ ‬صادراتی‭ ‬به‭ ‬اروپا،‭ ‬قیمت‭ ‬محصولات‭ ‬تولیدشده‭ ‬در‭ ‬آلمان‭ ‬را‭ ‬افزایش‭ ‬داده‭ ‬است‭. ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬آمار‭ ‬منتشرشده‭ ‬توسط‭ ‬اداره‭ ‬آمار‭ ‬فدرال،‭ ‬صادرات‭ ‬در‭ ‬ماه‭ ‬می2022‭ ‬نیم‭ ‬درصد‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬آوریل‭ ‬کاهش‭ ‬یافت،‭ ‬درحالی‌که‭ ‬واردات‭ ‬7‭.‬2‭ ‬درصد‭ ‬افزایش‭ ‬یافت‭ ‬و‭ ‬شکافی‭ ‬
1‭ ‬میلیارد‭ ‬دلاری‭ ‬ایجاد‭ ‬کرد‭. ‬از‭ ‬سال‭ ‬1991،‭ ‬این‭ ‬اولین‭ ‬بار‭ ‬است‭ ‬
که‭ ‬واردات‭ ‬از‭ ‬صادرات‭ ‬پیشی‭ ‬می‌گیرد‭. ‬این‭ ‬تغییر‭ ‬ناگهانی‭ ‬می‌تواند‭ ‬نشان‌دهنده‭ ‬چالش‌های‭ ‬جدی‭ ‬در‭ ‬بخش‌هایی‭ ‬از‭ ‬اقتصاد‭ ‬آلمان‭ ‬باشد،‭ ‬جایی‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬هر‭ ‬چهار‭ ‬شغل،‭ ‬یک‭ ‬شغل‭ ‬به‭ ‬صادرات‭ ‬متکی‭ ‬است‭. ‬اتکا‭ ‬به‭ ‬انرژی‭ ‬وارداتی؛‭ ‬قبل‭ ‬از‭ ‬شروع‭ ‬جنگ،‭ ‬روسیه‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬نیمی‭ ‬از‭ ‬گاز‭ ‬طبیعی‭ ‬کشور‭ ‬را‭ ‬تامین‭ ‬می‌کرد،‭ ‬فشار‭ ‬هزینه‌ها‭ ‬بر‭ ‬شرکت‌های‭ ‬آلمانی‭ ‬را‭ ‬افزایش‭ ‬داده‭ ‬است‭. ‬کاهش‭ ‬فروش‭ ‬کالاهای‭ ‬آلمانی‭ ‬در‭ ‬روسیه‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬دلایل‭ ‬کاهش‭ ‬صادرات‭ ‬بوده‭ ‬است‭. ‬روسیه‭ ‬برای‭ ‬سال‌ها‭ ‬بازار‭ ‬قدرتمندی‭ ‬برای‭ ‬تولیدکنندگان‭ ‬آلمانی‭ ‬بود؛‭ ‬اما‭ ‬از‭ ‬زمان‭ ‬تهاجم‭ ‬به‭ ‬اوکراین،‭ ‬روند‭ ‬صادرات‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬نزولی‭ ‬بود؛‭ ‬زیرا‭ ‬شرکت‌ها‭ ‬فعالیت‭ ‬تجاری‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬کشور‭ ‬متوقف‭ ‬کردند‭. ‬در‭ ‬مقایسه‭ ‬با‭ ‬یک‭ ‬سال‭ ‬گذشته،‭ ‬فروش‭ ‬به‭ ‬روسیه‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬50‭ ‬درصد‭ ‬کاهش‌یافته‭ ‬است‭. ‬اگر‭ ‬روسیه‭ ‬تصمیم‭ ‬بگیرد‭ ‬تحویل‭ ‬گاز‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬به‌طور‭ ‬کامل‭ ‬قطع‭ ‬کند،‭ ‬وضعیت‭ ‬اقتصادی‭ ‬آلمان‭ ‬می‌تواند‭ ‬حتی‭ ‬وخیم‌تر‭ ‬شود‭. ‬در‭ ‬واقع‭ ‬می‌توان‭ ‬گفت‭ ‬بحران‭ ‬انرژی‭ ‬آلمان‭ ‬به‭ ‬هر‭ ‬اندازه‭ ‬که‭ ‬شدید‭ ‬است،‭ ‬به‌طور‭ ‬هم‌زمان‭ ‬تهدید‭ ‬وجودی‭ ‬برای‭ ‬مدل‭ ‬اقتصادی‭ ‬مبتنی‭ ‬بر‭ ‬صادرات‭ ‬آلمان‭ ‬محسوب‭ ‬می‌شود‭.‬