چاپ

ایران پرسمان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
برای ماه‌ها نظرسنجی‌های موسسات معتبر آماری در برزیل، ژاییر بولسانارو رییس‌جمهور این کشور را محکوم به یک دوره‌ای شدن و شکست در انتخابات ریاست‌جمهوری می‌دانستند، اما درست در آخرین لحظات و در شرایطی که آخرین نظرسنجی‌ها، فاصله او با رقیبش لولا ایناسیو داسیلوا را در حدود 14درصد تخمین می‌زدند، بولسانارو موفق شد ورق را برگرداند و با اختلاف 5درصدی نسبت به لولا در جایگاه دوم قرار گیرد. این دو رقیب قرار است روز 30 اکتبر یک‌بار دیگر روبه‌روی یکدیگر قرار گیرند.
براساس آرای اعلام شده در پی شمارش بیش از 99درصد آرا در برزیل، لولا ایناسیو داسیلوا رییس‌جمهور پیشین و چپگرای این کشور موفق شد با 57 میلیون و 258 هزار رای (48.4درصد) در جایگاه نخست قرار گیرد و ژاییر بولسانارو رییس‌جمهور مستقر و راستگرای افراطی نیز با کسب آرای 51 میلیون و 70 هزار نفر از مردم برزیل (43.2درصد) در جایگاه دوم قرار گرفت. پس از این دو نفر، سیمونه تِبِت از جنبش دموکراتیک برزیل که یک حزب راست میانه محسوب می‌شود با 4 میلیون و 915 هزار رای سوم شد و سیرو گومز از حزب دموکراتیک کارگران برزیل با 3 میلیون 599 هزار رای جایگاه چهارم را از آن خود کرد. هفت کاندیدای باقیمانده مجموعا کمتر از یک میلیون و 400 هزار رای را از آن خود کردند و 5 میلیون و 450 هزار رای نیز به صورت باطله به درون صندوق‌ها انداخته شده بود.
پیروزی لولا داسیلوای چپگرا می‌توانست چهره امریکای لاتین را به کلی تغییر دهد. پیش از لولا، پدرو کاستیلو در پرو، گابریل بوریچ در شیلی و گوستاوو پترو در کلمبیا توانسته بودند به عنوان چهره‌های مطرح جریان چپ در امریکای لاتین در انتخابات‌ ملی پیروز شوند و با پیروزی لولا داسیلوا و بازگشت چپ‌ها به برزیل که 4 سال است زیر‌نظر یک رییس‌جمهور راست افراطی اداره می‌شود، می‌توانست تحول بزرگی در منطقه ایجاد کند.
نشریه گاردین چاپ انگلیس، نتایج دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری در برزیل را «یک ناامیدی» برای چپ‌های برزیل توصیف می‌کند. گاردین نوشته است: «چپگرایان در برزیل انتظار داشتند که لولا داسیلوا یا در دور اول بتواند کار را تمام کند یا اختلاف رای قابل‌توجهی با ژاییر بولسانارو داشته باشد که پیروزی در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری کار سخت و طاقت‌فرسایی به نظر نیاید. بسیاری از ترقی‌خواهان در جهان نیز فعالانه این انتخابات را دنبال می‌کردند تا شکست بولسانارو را به عنوان پس‌زده شدن افراط‌گرایی از سوی مردم جشن بگیرند. با این حال اوضاع آن‌طور که آنها می‌خواستند، پیش نرفت.»
در دور اول انتخابات چه اتفاقی افتاد؟
برای بسیاری از تحلیلگران جای تعجب نداشت که لولا داسیلوا اول شود یا اینکه با اختلاف اندکی از پیروزی نهایی در دور اول باز بماند. عجیب‌ترین قسمت از ماجرا در دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری برزیل به آرای ژاییر بولسانارو بازمی‌گشت. تام فیلیپس، تحلیلگر مسائل برزیل در این باره می‌گوید: «پیروزی قاطعی که هواداران لولا منتظر آن بودند محقق نشد، مساله هم در آرای لولا هویدا نبود که مطابق با پیش‌بینی‌ها بود. مساله به آرای بولسانارو بازمی‌گشت که بسیار بیشتر از پیش‌بینی‌ها بود و باید گفت نظرسنجی‌ها در پیش‌بینی واقعیت شکست خوردند.» او می‌افزاید: «بعد از اعلام نتایج من به ستاد انتخاباتی لولا رفتم. مردم بهت‌زده بودند؛ یا گریه می‌کردند یا چهره‌های تعجب‌زده آنها نظر شما را جلب می‌کرد.»
نتایج انتخابات سنا و مجلس نمایندگان برزیل نیز چپ‌ها را بیش از پیش متعجب ساخت. از مجموع کرسی‌های سنا که به رای گذاشته شده بود (27 کرسی از 81 کرسی)، 19 کرسی به محافظه‌کاران و راستگرایان رسید و در مجلس نمایندگان نیز راستگرایان توانستند دست برتر را پیدا کنند.
لولا همچنان شانس اول پیروزی
تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که رای بیشتر کاندیداهای حذف شده در دور اول در دور دوم در حمایت از لولا داسیلوا به صندوق ریخته شود و او همچنان شانس اصلی پیروزی باقی بماند، اما پیروزی چپگرایان در 30 اکتبر از آنچه تا پیش از برگزاری دور اول به نظر می‌آمد، سخت‌تر خواهد بود.
لولا داسیلوا که کشیده‌‌ شدن انتخابات به دور دوم را به این ترتیب باید یک «نتیجه منفی» برای او محسوب کرد، در واکنش به این موضوع با وام‌گیری از یک اصطلاح رایج فوتبالی خطاب به هوادارانش گفت: «می‌توانم به شما اطمینان دهم که پیروزی از آن ماست و رقابت فقط به وقت ‌اضافی کشیده شده است.» ژاییر بولسانارو نیز که بر‌خلاف پیش‌بینی‌های قبلی آرای به ‌مراتب بیشتری کسب کرده (8درصد بیشتر از نظرسنجی آخر)، با ابراز خوش‌بینی نسبت به «نیمه‌دوم» باقیمانده این انتخابات، خطاب به هوادارانش گفت که ما بر «دروغ» پیروز شدیم.
چرا این انتخابات برای برزیل و جهان مهم است؟
برزیلی‌ها طی چهار سال گذشته روزهای سختی را ازسر گذراندند. بیش از 600 هزار نفر از مردم این کشور در پی مدیریت ناصحیح همه‌گیری کووید 19 و اصرار دولت بر جلوگیری از به‌ کارگیری روش‌های علمی از جمله عدم همراهی رییس‌جمهور با برنامه تزریق واکسن، جان خود را از دست دادند. همزمان، طی دوره ریاست‌جمهوری بولسانارو نرخ جنگل‌زدایی از آمازون به بالاترین حد خود طی 15 سال گذشته رسید که نشانگر یک فاجعه زیست محیطی برای برزیل و برای جهانی است که می‌خواهد با تغییرات اقلیمی مقابله کند.
حمایت بولسانارو از سیاستمداران افراط‌گرای دیگر نظیر دونالد ترامپ، رییس‌جمهور پیشین ایالات‌متحده و ویکتور اوربان نخست‌وزیر مجارستان و حمایت متقابل آنها از او بازنمای خطر دیگری برای جهان است. پیروزی بولسانارو می‌تواند تقویت‌کننده گفتمان راست افراطی در جهان باشد و تبعات بدی برای بسیاری از مردم دنیا در پی داشته باشد. در برزیل، پهناورترین کشور حوزه امریکای لاتین، بیش از 30 میلیون نفر زیر خط فقر زندگی می‌کنند.
نگرانی از خطرات استفاده از استراتژی «دروغ بزرگ»
یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌ها در برزیل این است که استفاده مکرر بولسانارو از استراتژی «دروغ بزرگ» و تاکید مداوم او بر آسیب‌پذیری سیستم انتخاباتی می‌تواند به بروز اعتراضات خیابانی پس از شکست احتمالی او در دور دوم منجر شود. بولسانارو می‌گوید اگر نتیجه پاک و شفاف باشد، آن را خواهد پذیرفت؛ البته سیستم رای‌‌گیری الکترونیکی برزیل به خوبی اداره می‌شود و دستکاری در آن سخت است. اما نکته اینجاست که تاکید چندباره بولسانارو این است که نظرسنجی‌‌ها اشتباه است و او به‌طور قطع در مسیر پیروزی قرار دارد. او همچنین در تلاش است تا در اذهان عمومی چنین القا کند که ممکن است در انتخابات علیه او تقلب‌‌هایی صورت گیرد. هرچند تا به این روز هیچ مدرک معتبری برای ادعاهای مطرح‌ شده توسط بولسانارو وجود ندارد، اما بسیاری از حامیانش سخنان او را پذیرفته‌‌اند. به نظر می‌‌رسد که او در حال تدارک پیش‌‌زمینه‌‌ای برای نظریه تقلب در آرا و انکار نظر رای‌‌دهندگان است. برزیلی‌‌ها از اینکه چنین سخنانی موجب برافروخته شدن شعله‌های شورشی شود، ابراز نگرانی می‌کنند. آنها نگرانند دچار مشکلاتی مشابه آنچه امریکا در انتخابات پیشین تجربه کرد، شوند که در آن گروهی از حامیان دونالد ترامپ در 6 ژانویه2021 به ساختمان کنگره حمله کردند.
به نوشته اکونومیست، بولسانارو انتقاد را تحت عنوان اخبار جعلی رد می‌کند و غرایز او به اندازه رفتارهای ترامپ اقتدارگرایانه است؛ به‌طوری‌‌ که نسبت به روزهای حکومت نظامی در برزیل مشتاق است. یکی از پسران او که از نزدیک‌ترین مشاوران او نیز هست، آشکارا شورشیان کنگره امریکا را تشویق کرده بود. نمی‌توان از این گذشت که بولسانارو، یکی از آخرین رهبران جهان بود که پذیرفت که بایدن در انتخابات پیروز شده است. بولسانارو که قبلا یکی از اعضای کنگره برزیل نیز بوده است، در 2018 همراه موج خشمگین از نظام حاکم به عنوان رییس‌جمهور انتخاب شد. گفته می‌شد او در کارهای خود از یک الگوی آشنا کمک می‌گرفته است؛ مهم‌ترین آنها سوءاستفاده ماهرانه از رسانه‌های اجتماعی به نفع خود بود. بولسانارو با مهارت، طرفدارانش را از آینده شوم برزیل در صورت شکست خود مطمئن کرده است. اول آنکه اگر ببازد، دلیل بر ناعادلانه بودن رای است و دوم، اینکه برد حریف اصلی او، لوئیس ایناسیو لولا داسیلوا، برزیل را به جهنم تبدیل خواهد کرد.
داسیلوا یک چپگرای عمل‌‌گراست و بین سال‌های 2003 و 2010 رییس‌جمهور نسبتا موفقی بود. دولت او که با دوران رونق تجارت همزمان شده بود، توانست به واسطه افزایش درآمد عمومی و توسعه دولت رفاه وظایف خود را به خوبی انجام دهد. رونق اقتصادی پس از اتمام دولت او سقوط کرد و دیلما روسف، جانشین و هم‌‌حزبی مورد حمایت او، طی افشای رسوایی فساد گسترده که مربوط به سال‌ها قبل بود، استیضاح شد. داسیلوا نیز به جرم دریافت رشوه مجرم شناخته شد؛ گرچه محکومیتش بعدها نادیده گرفته شد و او نیز ارتکاب تخلف را انکار کرد. از منظر اکونومیست داسیلوا هرچند کاندیدای ایده‌‌آلی نیست، اما از طرفداران دموکراسی است. این درحالی است که بولسانارو چنین نیست؛ او ممکن است زیر پرچم سیستم دموکراتیک عمل کند، اما دایما به دنبال راه‌هایی برای فرار از سخت‌گیری‌‌های موجود در آن است. سیستمی که مسوول محدود کردن بولسانارو است، ضعیف‌‌تر از سیستمی است که ترامپ را محدود می‌کرد. در حالی که حمایت ارتش امریکا از کودتای ترامپ غیرقابل تصور بود، دولت نظامی برزیل در 1985 پایان یافته است. در چنین شرایطی صحبت درباره کودتای احتمالی چندان بیراه نیست.