چاپ

ایران پرسمان - همشهری /متن پیش رو در همشهری منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
«یافتن سوخت و غذا به بازی مرگ و زندگی در افغانستان تبدیل شده و افغانستانی‌ها زمستان امسال برای حفظ جانشان تلاش خواهند کرد.» این بخشی از هشدار دیروز مارتین شوپ، مدیر عملیات در سازمان صلیب سرخ، درباره وضعیت وخیم مردم افغانستان در زمستان سال‌جاری است. پیشتر نیز دفتر هماهنگ‌کننده کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل (اوچا) اعلام کرده بود که 79درصد از جمعیت افغانستان در زمستان پیش‌رو در سرپناه‌های موقت و خانه‌های نیمه‌ویران زندگی می‌کنند. همچنین 56درصد مردم افغانستان توانایی تهیه لباس زمستانی برای کودکانشان را ندارند. این در حالی است که از جمع بودجه 4.44میلیارد دلاری که برای تامین نیازهای بشری در افغانستان ضروری است تنها 1.4میلیارد آن به‌دست آمده است. این سازمان در گزارش خود، مناطق افغانستان را به‌لحاظ وخامت اوضاع بشری، به 3رده تقسیم کرده است: 122منطقه در سراسر افغانستان در رده اول قرار دارند(یعنی به کمک فوری بیشترین نیاز را دارند)، درحالی‌که 247منطقه دیگر در رده متوسط و 32منطقه دیگر در رده پایین قرار دارند. گفته شده، 97درصد مردم افغانستان زیر خط فقر زندگی می‌کنند و از این میان 24.4میلیون نفر با گرسنگی روبه‌رو هستند و به کمک فوری نیاز دارند.
گزارش اوچا نشان می‌دهد، در یک سال گذشته به‌دلیل خشکسالی، سیلاب، زلزله‌ و دیگر بلایای طبیعی، صدها هزار کشاورز افغانستانی با گرسنگی و بی‌سرپناهی روبه‌رو شده‌اند. علاوه بر این، رکود شدید اقتصادی نیز میزان گرسنگی در این کشور را چندین برابر کرده است. در همین حال، آخرین گزارش بانک جهانی نیز از کوچک‌شدن 20درصدی اقتصاد افغانستان در نتیجه از بین رفتن مشاغل داخلی و محدودیت‌های ناشی از تحریم اقتصادی طالبان ازسوی جامعه جهانی، خبر داده است. عمران خالد روزنامه‌نگار و تحلیلگر مسائل افغانستان در وب‌سایت نیوایج می‌نویسد: «گزارش‌ها و آمارها از بحران وحشتناکی که در کمین افغانستان است خبر می‌دهند. از زمان روی کار آمدن دوباره طالبان افغانستان در حال فرو رفتن در باتلاق هرج‌ومرج اقتصادی ‌-‌ سیاسی است.»
آمریکا پس از حمله به افغانستان و صرف میلیاردها دلار در این جنگ و بازسازی‌های پس از آن نتوانست برای پایان مناقشه سیاسی در این کشور به راه‌حل سیاسی پایدار و فراگیری دست یابد. نتیجه این شد که هزینه‌های سنگین اقتصادی و انسانی واشنگتن را وادار کرد تا در نهایت از ماجراجویی در افغانستان دست بکشد. اکنون برخی از مقام‌های آمریکایی اذعان می‌کنند که دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور فعلی آمریکا، که دستور خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان را صادر کرد برای چگونگی پایان دادن به این جنگِ به‌ظاهر بی‌پایان هیچ ایده روشنی نداشت و شکاف عمیق در واشنگتن بر سر جنگ افغانستان درنهایت به عقب‌نشینی سراسیمه آمریکایی‌ها از کابل منجر شد.
عوامل کلیدی بحران انسانی - اقتصادی
به اعتقاد ناظران، دو عامل کلیدی به‌طور مستقیم مسئول بحران فعلی افغانستان است. نخست، محدودیت‌های بسیار سختگیرانه در زمینه ارتباطات بانکی با افغانستان و اعطای کمک‌های بشردوستانه بین‌المللی. دوم، تصمیم دولت آمریکا برای مسدود کردن 9.5میلیارد دلار از دارایی‌های متعلق به بانک مرکزی افغانستان. پس از تصمیم دولت بایدن برای مسدود کردن ذخائر ارزی دولت افغانستان در آمریکا بود که اتحادیه اروپا، انگلیس و آلمان نیز تمام طرح‌های حمایتی از مردم افغانستان را متوقف کردند. صندوق بین‌المللی پول نیز از این رویه پیروی کرد و توزیع ذخائر ارزی اضطراری را در افغانستان به حالت تعلیق درآورد. بانک جهانی نیز تامین مالی ده‌ها پروژه را متوقف کرد. به این ترتیب، در شرایطی که چندین دهه جنگ بی‌وقفه، فساد گسترده و بی‌ثباتی سیاسی افغانستان را به گردابی از فقر و محرومیت کشانده بود، روی کار آمدن دوباره رژیم طالبان در کنار مسدود شدن دارایی‌های بانک مرکزی و خروج منابع مالی بین‌المللی افغانستان را تا آستانه سقوط کامل پیش برده است. در این میان بحران نقدینگی و فروپاشی اقتصادی ناشی از آن هم، ده‌ها میلیون افغانستانی را دچار فقر و گرسنگی کرده است. خشکسالی‌های مداوم، همه‌گیری کووید-19و بلایای طبیعی آنهم در بحبوحه بحران جهانی غذا و جهش تورم نیز باعث شده که شرایط افغانستان بیش از پیش رو به وخامت بگذارد.
آمریکا اما علاوه بر مسدود کردن دارایی‌های بانک مرکزی، حمایت مالی از اغلب پروژه‌های توسعه‌ای را در افغانستان متوقف کرده است. دولت آمریکا که عامدانه تلاش دارد تا دسترسی طالبان را به دارایی‌های خارجی‌اش مسدود کند، محدودیت‌های بسیار شدیدی را برای مبادلات با بانک مرکزی افغانستان درنظر گرفته است تا جایی که حتی تامین مالی پروژه‌های اساسی و پرداخت کارکنان دولتی ازجمله معلمان، کارکنان بخش سلامت و سایر بخش‌های دولتی نیز به‌طور جدی با مشکل مواجه شده و بحران اقتصادی افغانستان را تشدید کرده است.
اکنون دولت طالبان به‌لحاظ مالی در شرایطی قرار دارد که حتی قادر به تامین موادغذایی مردم افغانستان نیست. از همین رو شمار گرسنگان اقصی نقاط این کشور به‌طور فزاینده‌ای در حال افزایش است. این روزها صف‌های طولانی مقابل نانوایی‌ها و درگیری بر سر اقلام خوراکی در مناطق مختلف بخشی از روال زندگی روزمره افغانستانی‌ها است. در این میان نرخ بیکاری نیز به‌طور بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است. عمران خالد تحلیلگر مسائل افغانستان می‌‌گوید: «در افغانستان دیگر تقریبا زمستان از راه رسیده و فرصت برای نجات افغانستانی‌های بی‌یاور و ناامید رو به پایان است. این در حالی است که به‌نظر می‌رسد جامعه جهانی و کشورهای غربی درگیر جنگ اوکراین هستند و بحران افغانستان اولویت آنان نیست.»