چاپ

ایران پرسمان - آخرین خبر / وقتی زلزله غازی‌آنتپ آمد و آنچنان نتایج هولناک داشت آنهم بلافاصله پس از زلزله خوی ذهنها به سوی این رفت که این نقطه از زمین چه خبر است. آنها که علم‌باورتر هستند و منطق و شواهد علمی برایشان مهم است و باورش دارند، درباره فعال شدن گسلی در این منطقه خواندند و نوشتند و گفتند. آنها که باورهایشان به سوی علوم غریبه! و تئوریهای خاص میرود درباره هارپ نوشتند . همان فناری غریبی که کمتر کسی درباره امکانات و توانایی های افسانه ایش خبر دارد اما همیشه در هر مورد مهیبی افرادی هستند که میدانند چه خبر استو هارپ چه ها که نمیکند. اینبار اما فاصله کم این زلزله و مخالفت و شاخ و شانه کشیدن اردوغان با عضویت سوئد در اتحادیه اروپا باعث شد توهم باحال دیگری هم این روزها شایع شود و آنهم اینکه به دلیل همین مخالفت اروپاییها دکمه ویبراتوری که در زمان نازیها زیر ترکیه گذاشته اند روشن شود. آلمانها به قصد انتقام یا گوشمالی چنین کاری با ترکها کردند (به خصوص که تخمین زده میشود چنین زلزله مهیبی میتواند تا 1 درصد GDP ترکیه آُیب و خسارات برجای بگذارد و آنها را حسابی زمینگیر کند یا گوشمالی دهد!)
اینها همه به کنار اینبار اما یک اتفاق جالبتر و به نظرم بااهمیت تری هم رخ داده. یک توییت که حالا خیلیها دارند آنرا دست به دست میگردانند و درباره اش صحبت میکنند.
ماجرای این توییت چیه؟ آقایی به نام "فرانک هوگربیتس" چندی قبل توییتی کرده بود با این مضمون که "دیر یا زود زلزله ای با بزرگی تقریبا 7.5 در این منطقه رخ خواهد داد. و روی نقشه این منطقه را نشان داده بود. حالا این منطقه کجاست ؟ خودش نوشته: " جنوب-مرکز ترکیه، اردن& سوریه، لبنان ) و تنها 3 روز پس از این توییت بود که زلزله غازی آنتپ رخ داد (نقشه پیش بینی او همان است که بالای این نوشته میبینید)و اینجا بود که خیلیها معتقد بودند او دانشمندی است که توانسته زلزله را پیش بینی کند ....چیزی که برای اهل علم چندان معنی ای در حال حاضر ندارد.

ایران پرسمان

مردم اورا دانشمند لرزه شناس یا زمین شناس میدانند چرا؟ چون هم در این موضوعات پیوسته مینویسد و هم اینکه خودش را پژوهشگر SSGEOS معرفی یکند. این چه موسسه ایست؟ در توییتر این موسسه آمده که این یک موسسه پژوهشی است برای پایش هندسی ارتباط بین اجرام سماوی و فعالیتهای لرزه شناختی.اگر متوجه این اسم پرطمطراق نشدید چیز سختی نمیگه. در حقیقت کار(و ایده) اصلی این پژوهشگر و آن موسسه اینه که درباره تاثیرات اجرام سماوی(مثلا سیارات منظومه شمسی) و زلزله ها (طبیعتا فعلا زلزله های زمینی) را مورد بررسی قرار دهند و معتقدند که میتوانند این لرزه ها را با دقت و تقریب خوبی پیش بینی کنند.
خب ناگفته پیداست که در حال حاضر چنین ایده ای طرفداران زیادی روی زمین در بین دانشگران ندارد . اثرات گرانشی این اجرام روی زمین آنقدر نیستند که دربرابر کنشهای زمین شناختی دیگر محلی از اعراب داشته باشند. این موسسه هم یک موسسه پژوهشی رسمی و آکادمیک نیست( خیلی مطمئن نیستم ولی تا آنجایی کهدیدم بیشتر یک موسسه خصوصی و چه بسا تک نفره باشد)
اما بیایید برویم سر همان توییت مشهور شده. شاید شما هم بگویید اصلا هرچی بگید و نفی کنید چنین موسسه و چنین پژوهشهایی را ، خب با این پیش بینی درست چه میکنید؟ چگونه این را نفی کنیم؟ اینجاست که گویش علم و غیر علم خودش را نشان میدهد. علم جای زیادی برای شاید و اما و گر ندارد و اگر هم داشته باشد محدوده و نسبتها و بازه هایش را با دقت خوب و مبتنی بر شواهد تکرار پذیر بیان میکند. مثلا وقتی میگوید آب در دمای تقریبا 100 درجه به جوش میآید آن "تقریبا" برایش تعریف شده. میتوان درباره همان تقریب صحبت کرد و شزایطش را سنجید و بازه ایش را تعیین کرد. مثلا وقتی میگوییم تقریبا در دمای 100 درجه منظورمان 130 درجه نیست یا 60 درجه. کم و زیاد شدنش معنی‌دار است و تعیین یا تعریف میشود .حالا البته که این وسط حتما نمونه هایی تکرار ناپذیر یا غیر قابل آزمایش یا حتی کشفهای تصادفی هم داریم (در تاریخ علم) که با هیچ یک از شناسه های رایج علمی و روشهای مرسوم علمی هم سنخ نیستند که آن مقوله ی دیگری است . اما در مورد این توییت، فرانک هوگربیتس بیشتر از آنکه شبیه دانشگران و در حوزه های علمی صحبت کند همچون رمالان یا طالبنان حرف میزند...دیر یازود زلزله ای رخ میدهد. یعنی کی؟ بازه زمانی اش چقدر است منظورش یک هفته اس یا همین امسال یا مثلا یک دهه پیش رو؟ (تجربه طالع بینان را دارید؟ میگویند یک هفته یا هفت ماه یا هفت سال دیگر قراره پولی به دست بیاوری) اگر الان زلزله رخ نمیداد و مثلا دوماه دیگر رخ میداد هم باز او میتوانست بگوید آها دیدید گفتم دیر یا زود رخ میده...( سالهاست که دانشگران و مردم عادی و سیاستمداران) میگویند در تهران زلزله ای شدید رخ میدهد!) او در باره شدت زلزله و مکان زلزله هم همین کار را میکند . (البته اگر بپرسید پس چرا این منطقه را گفته و نگفته در فلان نقطه آمریکای جنوبی ، خب اینهم پاسخ دارد بر اساس باورهای اجرام آسمانی و زلزله . ولی به همین میزان با تردید های جدی و بی دقت و هزار اما و اگر)
به هر حال در این نوشته دارم میگویم آنچه که فرانک هوگر بیتس گفته یک پیش بینی علمی مبتنی بر علم روز و شناخته شده نیست. مجموعه ای از پیشگوییهاست با روشی الهام گونه و استفاده از مبهم گویی که بیشتر از آنکه به دنبال بیان واقعیات باشد تلاشی است برای گردآوری مریدان . حلقه ای از مردم طبیعت شناسِ اوهامی با نقابی از شبه علم.
پژمان نوروزی