ایران پرسمان

آخرين مطالب

مردی که تا امروز درست فهمیده نشد تحلیل روز

مردی که تا امروز درست فهمیده نشد
  بزرگنمايي:

ایران پرسمان - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
عبدالجواد موسوی| دوم آذرماه که برسد، صدمین سالروز تولد جلال آل‌احمد است؛ مردی که به‌دلیل سوء‌تفاهم‌های فرامتنی انبوهی که پیرامون او را احاطه کرده‌اند، هیچ‌گاه درست فهمیده نشد. بااینکه یکی از سرراست‌ترین روشنفکران ما بود و چیزی که با آن از اساس بیگانه بود ابهام و پیچیدگی بود، اما همین آثار ساده و روشن هم درست فهمیده نشدند و اصلاً شاید درست‌تر این است که بگویم اصلاً درست خوانده نشد تا چه‌رسد به فهمیده‌شدن.
حکومتی‌ها بزرگترین جفا را در حقش کردند؛ با بزرگراه به‌نامش زدن و جایزه 110 سکه‌ای به‌نام او برگزار کردن. به‌احتمال قریب به یقین، نیت‌شان خیر بوده و با این‌کارها دست‌کم می‌خواستند ارادت‌شان را به آل‌احمد نشان دهند اما حاصل کارشان، ساختن یک شمایل حافظ وضع موجود بود از نویسنده‌ای که به دنیا آمده بود برای به‌هم‌زدن بازی. به دنیا آمده بود تا شر به‌پا کند و مزاحم خور و خواب دیگران شود. به دنیا آمده بود تا عیش دیگران را منغص کند. کافی است کسی دو، سه اثر از آثار شاخص جلال را بخواند تا بفهمد این نویسنده به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند نویسنده معیار نظام جمهوری اسلامی باشد. در این ادعا نه تخفیف جلال نهفته است، نه تمجید او؛ صرفاً توصیف می‌کنم. ممکن است بعضی از شعارهای جلال در ظاهر با شعارهای رسمی نظام همخوانی داشته باشد، اما این نگاه بسیار سطحی و نازل است. کلیت آل‌احمد هیچ ربطی به نظام مستقر ندارد. او یک نویسنده است. یک روشنفکر تمام‌عیار. یک روشنفکر به‌معنای امروزی کلمه که حتی ربطی به روشنفکر دینی هم ندارد. روشنفکری که به‌اقتضای جامعه روشنفکری آن روزگاران، اگرچه ضدغرب است و به‌دنبال ریشه‌های بومی و خودی برای مبارزه با استعمار، اما در این ‌راه اصلاً و ابداً به شریعت اسلامی و مفاهیمی ازاین‌دست اعتنایی ندارد و اگر هم گاهی گریزی به این‌عوالم می‌زند، صرفاً به‌دنبال دستاویزی است برای پیشبرد اهدافی که در ذهن دارد؛ یعنی استفاده ابزاری از این مفاهیم. چنین چیزی را به‌دلیل صداقت ذاتی و منحصربه‌فردش اصلاً پنهان هم نمی‌کند. بااین‌حال از آن‌جایی که درست خوانده نشده، کمتر کسی به این موضوع توجه می‌کند.
روشنفکران هم که اغلب آن‌ها در شتابزدگی و سیاستزدگی دست‌کمی از حکومتی‌ها ندارند، روی دیگر علت عدم درست‌فهمیدن جلال بودند. آن‌ها با خلاصه‌کردن جلال در سیاست و گیردادن به همان جمله‌ای که جلال در ستایش شیخ فضل‌الله نوری گفته بود، از جلال چهره‌ای تک‌ساحتی ساختند و سبب شدند جلال قصه‌نویس، گزارش‌نویس، جستارنویس و منتقد کمتر جلوه کند. کار را به جایی رساندند که حتی آخوندبودن پدر جلال، به یکی از جرائم نابخشودنی او بدل شد. خیلی‌های‌شان برای اینکه کماکان محبوب بمانند، از جلال اعلام‌برائت کردند و سعی کردند اگر سهمی در شکل‌گیری وضع موجود داشتند، آن را به‌نام جلال ثبت کنند تا از اعتراض‌های احتمالی در امان بمانند.
نتیجه تلاش آن‌طرفی‌ها و این‌طرفی‌ها این شد که یک نویسنده به‌شدت جدی و تاثیرگذار در حوزه نثر فارسی، عالم روشنفکری، نقد ادبی و هنری و طرح مسائل بنیادین نظری، تبدیل شود به یک چهره مغشوش و مبتذل که حتی مجریان دلقک شبکه «من و تو» هم به‌راحتی و سادگی درباره او اظهارنظر می‌کنند و عوام کالانعام را علیه او می‌شورانند تا آنجا که از قتل‌های زنجیره‌ای تا گران‌شدن سیب‌زمینی را تقصیر سیدجلال آل‌احمد بیندازند.
بیش از نیم‌قرن از مرگ جلال می‌گذرد اما ما هنوز فرصت آن‌که او را درست بخوانیم و فهم کنیم، پیدا نکرده‌ایم. شاید این از اقتضائات زمانه شتابزده ماست که مجال مواجهه درست و منصفانه با هیچ پدیده‌ای را برای‌مان فراهم نمی‌آورد. واقعاً تعجب می‌کنم در چنین روزگاری که حتی آل‌احمد و شریعتی، درست خوانده و فهم نمی‌شوند، بزرگواری چون دکتررضا داوری‌اردکانی از این‌که آثارش را درست نخوانده و نفهمیده‌اند، گله‌مند است. بگذریم.
در دیباچه کتاب ارزیابی شتابزده، جلال از قول استادش، عباس اقبال نقل می‌کند که تا 100سال از یک واقعه نگذشته باشد، نمی‌توان درباره آن اظهارنظر درستی کرد. جلال متعرض می‌شود که من اگر همین الان نگویم که از این آش دهانم سوخت، فردا آش سرد می‌شود و سار از درخت می‌پرد و... الخ. حقیقتش این است که من با این‌که سال‌ها با جلال هم‌عقیده بودم و در شمار مخالفان سخن استاد اقبال، اما تازگی‌ها دارم به این نتیجه می‌رسم که حق با اقبال است. دست‌کم درباره خود جلال که حقیقتاً یک‌ واقعه بود، این حرف مصداق دارد. 100سال از تولدش می‌گذرد، اما ما هنوز نتوانسته‌ایم قضاوتی صحیح و منصفانه نسبت به او داشته باشیم. 
بازار

لینک کوتاه:
https://www.iranporseman.ir/Fa/News/1065179/

نظرات شما

ارسال دیدگاه

Protected by FormShield
مخاطبان عزیز به اطلاع می رساند: از این پس با های لایت کردن هر واژه ای در متن خبر می توانید از امکان جستجوی آن عبارت یا واژه در ویکی پدیا و نیز آرشیو این پایگاه بهره مند شوید. این امکان برای اولین بار در پایگاه های خبری - تحلیلی گروه رسانه ای آریا برای مخاطبان عزیز ارائه می شود. امیدواریم این تحول نو در جهت دانش افزایی خوانندگان مفید باشد.

ساير مطالب

راز درخشش پر طاووس

دوس دارم نِگات کنم، تو هم منو نِگا کنی...

مراسم ویژه نوجوانان امام رضایی در حرم رضوی

منتقدان مسلمان‌تر از پیامبر(ع) به امام رضا(ع)

زمزمه صلوات خاصه امام رضا علیه السلام

انتقاد تند و تیز رئیس جبهه اصلاحات از مجلس

سرلشکر سلامی در رونمایی از شهر زیرزمینی جدید سپاه: توانمندی‌های ما افزایش پیدا می‌کند

توئیت رئیس‌جمهور پزشکیان درباره خلیج فارس

سی‌ان‌ان: درگیری هند و پاکستان یکی از بزرگترین نبردهای هوایی تاریخ مدرن است

سخنان نتانیاهو درباره عملیات بزرگ نظامی در غزه

معاون وزیر آموزش و پرورش: از نسل جدید جاماندیم

احتمال یک اشتباه محاسباتی

بازی تهران و ترامپ با تحریف احتمالی نام خلیج فارس به هم می‌خورد؟

سردرگمی در آمریکا بر سر جنگ اوکراین

مهارت آموزی رایگان هنرستانی ها در مراکز فنی و حرفه‌ای

قراردادهای بار اول وزارت نفت تاکنون 200 میلیون دلار بوده است

نورافشانی دیدنی خیابان امام رضا(ع) در مشهد

نماهنگ زیبای "بابا رضا "

ما همه مدیون امام رضا(ع) هستیم

سرود زیبای «ایران امام رضا»

کتاب‌های تازه محمدرضا شفیعی کدکنی در نمایشگاه امسال

معنی ضرب المثل "نفسش از جای گرم درمی‌آید"

انتشار برای نخستین بار؛ سپاه از پایگاه زیرزمینی پهپادی نیروی دریایی خود رونمایی کرد

اصغرزاده: بزرگ‌ترین و خطرناک‌ترین دشمن برقراری رابطه ایران و آمریکا، اسرائیل است

استقبال لهستان از گفت وگوهای غیر مستقیم ایران و آمریکا

لاپید: توافق هسته‌ای با عربستان، می‌تواند منطقه را به سوی رقابت تسلیحاتی سوق دهد

حمله موشکی و پهپادی پاکستان به هند

مذاکرات پنهانی اسرائیل و شورشیان سوریه در ابوظبی

آغاز تجزیه سوریه؛ شکل‌گیری کشور جدید در خاورمیانه

سفیر سابق رژیم صهیونیستی در آمریکا: اسرائیل نباید به ترامپ اعتماد کند

آمریکا ساقط شدن جنگنده هندی توسط پاکستان را تایید کرد

ما به تو افتخار می‌کنیم

تنها راه نجات تهران از زیر زمین می‌گذرد

جلف و سخیف نباش وزیر سابق!

حذف خاموش مکمل‌‏های دارویی رایگان برای زنان باردار

اظهارنظر بی سابقه قالیباف در مورد صنعت دارو در کشور!

انتقاد قالیباف در مورد خطوط ریلی کشور

رئیس مجلس: در مورد بودجه وقت می‌گذارم

برگزاری نشست بررسی مطالبات خانواده‌های شهدا و ایثارگران استان مازندران با حضور رئیس بنیاد شهید

مناجات زیبای «السلام ای وارث نوح و خلیل»

کشف منبع جدیدی از طلا در کیهان

ادعایی درباره زمان دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا

بیانیه روسیه و چین درباره مذاکرات ایران و آمریکا

مجلس نمایندگان آمریکا تغییر نام خلیج مکزیک را تصویب کرد

پاپ جدید معرفی شد؛ لئو چهاردهم اولین پاپ آمریکایی تاریخ

کاسبی میلیون‌ دلاری اردن با خون کودکان غزه

معامله در سایه تعرفه‌ها؛ آیا استارمر بازی ترامپ را باخت؟

بیل گیتس تمام ثروت خود را به فقرا می‌بخشد

حضور پاپ در میان مردم

اولین واکنش ترامپ به انتخاب پاپ جدید