ایران پرسمان - ایسنا / نام‌هایی مانند کاترینا، سندی و اندرو با خاطرات تلخ توفندهای ویرانگر در آمریکا گره خورده‌اند. اما کمتر کسی می‌داند که پشت این نام‌گذاری‌ها سیستمی دقیق و جهانی وجود دارد. در این گزارش، با سازوکار نام‌گذاری طوفان‌ها و نقش سازمان جهانی هواشناسی در این فرایند آشنا می‌شوید.
نام‌هایی مانند «کاترینا»، «سندی» و «اندرو»، با برخی از مرگبارترین توفندهای تاریخ ایالات متحده در حافظه‌ها مانده‌اند. اما سوال اساسی این است که توفندها و طوفان‌های گرمسیری چطور نام‌گذاری می‌شوند و چه نهادی این فرایند را مدیریت می‌کند؟
به نقل از اسپیس، طوفان‌های گرمسیری بر اساس محل شکل‌گیری و شدت بادشان طبقه‌بندی می‌شوند. توفند یا هاریکن نوعی گردباد گرمسیری است که با سرعت بادی بیش از 74 مایل در ساعت (119 کیلومتر در ساعت) در شرق خط بین‌المللی تاریخ شکل می‌گیرد. در غرب این خط، به آن‌ها «تایفون» و در مناطق اقیانوس هند و استرالیا، «سیکلون» گفته می‌شود.
بازار ![]()
تمام این سامانه‌ها تحت نظارت و هماهنگی سازمان جهانی هواشناسی (WMO) قرار دارند که برای هر منطقه فهرست جداگانه‌ای از اسامی طوفان‌ها تدوین می‌کند.
چه زمانی یک طوفان نام‌گذاری می‌شود؟
طوفانی زمانی نام‌گذاری می‌شود که سرعت باد آن حداقل 39 مایل در ساعت (63 کیلومتر در ساعت) به مدت یک دقیقه مداوم باشد. در غیر این صورت، تنها یک شماره به آن اختصاص داده می‌شود و در دسته «کم فشار گرمسیری» (Tropical Depression) قرار می‌گیرد.
سازمان جهانی هواشناسی سالانه فهرستی شامل 21 نام در اختیار دارد که هر 6 سال یک بار تکرار می‌شود. برای مثال، فهرست سال 2025 با نام‌هایی مانند «آندریا» و «بری» آغاز می‌شود، همان نام‌هایی که در سال 2019 استفاده شده بودند. به‌منظور ایجاد تعادل جنسیتی، اسامی به‌صورت متناوب بین زنانه و مردانه انتخاب می‌شوند.
به گفته دکتر لوردرس آویلس، در صورت ثبت بیش از 21 طوفان در یک فصل، فهرست پشتیبان فعال می‌شود. تنها در سال‌های 2005 و 2020 این اتفاق رخ داده است. پیش‌تر این فهرست شامل حروف یونانی مانند آلفا و بتا بود اما از سال 2020، جای خود را به فهرست مکمل جدیدی داده است.
حذف نام طوفان‌های مخرب
در مواردی که طوفانی خسارات سنگینی وارد می‌کند مانند توفندهای کاترینا یا فیونا کشورهای آسیب‌دیده می‌توانند از سازمان جهانی هواشناسی درخواست کنند تا آن نام برای همیشه حذف شود. سپس، نام جدیدی با همان حرف اول جایگزین خواهد شد.
به عنوان نمونه، توفند ایان (Ian) که در سپتامبر 2022 شکل گرفت، پس از وارد کردن خسارات گسترده، از فهرست حذف شد و نام «ادریس» (Idris) جایگزین آن شد.
تاریخچه جالب نام‌گذاری طوفان‌ها
در قرن نوزدهم، دریانوردان اسپانیایی طوفان‌ها را به نام قدیسان روز وقوع آن‌ها می‌نامیدند. اما وقتی دو طوفان در یک روز اتفاق می‌افتاد، مشکلاتی پیش می‌آمد.
در همین زمان، کلمنت ورگ (Clement Wragge)، هواشناس استرالیایی، تصمیم گرفت طوفان‌ها را به نام سیاستمداران نامحبوب بنامد. به شوخی می‌گفت آن‌ها بی‌هدف در اقیانوس سرگردان‌اند یا باعث رنج مردم شده‌اند. بعدها طوفان‌های جنوبی را به نام شخصیت‌های اسطوره‌ای و سپس زنان جزایر پاسیفیک نام‌گذاری کرد کاری که او را به عنوان نخستین فردی که در استفاده از نام زنان برای طوفان‌ها استفاده کرد، در تاریخ ثبت کرد.
در طول جنگ جهانی دوم، خلبانان آمریکایی این سنت را ادامه دادند و طوفان‌ها را به نام عزیزانشان می‌نامیدند. این روند هم جنبه‌ی احساسی داشت و هم جنسیت‌زده تلقی می‌شد.
در سال 2014 مطالعه‌ای ادعا کرد که مردم، توفندهای دارای نام مردانه را جدی‌تر می‌گیرند، و همین باعث می‌شود که توفندهای زنانه قربانیان بیشتری بگیرند. اما به دلیل نقص جدی در داده‌های آن تحقیق، این فرضیه رد شد.
ماهواره‌ها، ناجیان مدرن
کاهش چشمگیر مرگ‌ومیر ناشی از توفندها در سال‌های اخیر، بیشتر از هر چیز مدیون پیشرفت‌های فناوری، خصوصا ماهواره‌هاست که امکان پیش‌بینی مسیر و شدت طوفان‌ها را فراهم کرده‌اند.
کِری امانوئل، استاد هواشناسی در موسسه فناوری ماساچوست می‌گوید: قبل از دوران ماهواره، طوفان‌هایی بودند که در دل اقیانوس شکل می‌گرفتند و کسی حتی از وجودشان خبر نداشت. اما حالا، می‌توانیم تا حد خوبی مسیر و شدت آن‌ها را پیش‌بینی کنیم. البته هنوز جای پیشرفت باقی است.