ایران پرسمان - دنیای اقتصاد / متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
کمتر از 10روز تا عملی شدن تهدید اروپایی‌ها برای فعال کردن مکانیسم ماشه مانده است؛ وزیر خارجه ایران روز جمعه با وزرای خارجه تروئیکای اروپایی تماس تلفنی مشترک برقرار کرد و توافق شد تا دور بعدی گفت‌وگوها روز سه‌شنبه 4شهریور در سطح معاونان وزارت خارجه پیگیری شود. گفت‌وگوهایی که می‌توان آن را فرمولی برای جلوگیری از فعال شدن مکانیسم ماشه در دقیقه90 نامید. همزمان با تماس سیدعباس عراقچی با همتایان اروپایی خود، هیات ایرانی در وین با مقامات آژانس دور دوم گفت‌وگوها را برگزار کردند.
درحالی‌که روزشمار فعال شدن اسنپ‌بک یا مکانیسم ماشه آغاز شده و کمتر از 10روز دیگر تهدید اروپایی‌ها برای فعال کردن این سازوکار در پایان ماه اوت کلید خواهد خورد، ایران و تروئیکا روز جمعه توافق کردند روز سه‌شنبه 4شهریور گفت‌وگوها را در سطح معاونین وزرای خارجه برگزار کنند. گفت‌وگوهایی که می‌توان آن را فرمولی برای جلوگیری از فعال شدن ماشه در دقیقه 90 نامید. بااینحال و به‌رغم این توافق مشخص نیست که تهران و سه پایتخت اروپایی پاریس، لندن و برلین بتوانند به یک چارچوب جدید دست پیدا کنند و چند ماه برای بازگشت به دیپلماسی و تمدید قطعنامه 2231 زمان بخرند.
در همین چارچوب سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، روز جمعه 31مرداد در تماس تلفنی مشترکی با وزرای امور خارجه فرانسه، انگلیس و آلمان و کایا کالاس نماینده عالی اتحادیه اروپا گفت‌وگو کرد. نتیجه این رایزنی‌ها آن بود که گفت‌وگوهای ایران با سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا «سه‌شنبه هفته آینده» در سطح معاونین وزارت امور خارجه پیگیری شود. همچنین رسانه آمریکایی آسوشیتدپرس به نقل از یک منبع مطلع خبر داد که روز گذشته به موازات این تماس تلفنی، مقامات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین با مقامات ایرانی دیداری داشته‌اند.
گفت‌وگو با آژانس و مذاکره با آمریکا دو شرطی بوده که از سوی اروپایی‌ها برای فعال نکردن اسنپ‌بک مطرح شده است. در همین خصوص مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از پایان تماس تلفنی روز جمعه در توئیتی نوشت: اروپا به یک راه‌حل دیپلماتیک برای مساله هسته‌ای متعهد است. با نزدیک شدن به مهلت مقرر برای مکانیسم ماشه، آمادگی ایران برای تعامل با ایالات متحده بسیار مهم است. ایران همچنین باید به طور کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند.
همچنین در گفت‌وگوی تلفنی ظهر جمعه 31مرداد، مواضع جمهوری اسلامی ایران در خصوص سازوکار موسوم به اسنپ‌بک و مسوولیت سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپایی در این خصوص تشریح شد و سیدعباس عراقچی با تاکید بر عدم صلاحیت قانونی و اخلاقی این کشورها برای توسل به سازوکار مزبور، نسبت به عواقب چنین اقدامی هشدار داد. عراقچی تاکید کرد: «جمهوری اسلامی ایران همان‌طور که در دفاع از خود مقتدرانه عمل می‌کند، مسیر دیپلماسی را نیز هیچ‌گاه ترک نکرده و برای هر راه‌حل دیپلماتیک که حقوق و منافع مردم ایران را تضمین کند آمادگی دارد.»
وزیر امور خارجه در واکنش به تکرار ایده طرف‌های اروپایی برای تمدید قطعنامه 2231 با هدف فراهم‌کردن زمان بیشتر برای دیپلماسی، تصریح کرد: «این تصمیمی است که اساسا شورای امنیت سازمان ملل متحد باید اتخاذ کند و جمهوری اسلامی ایران در عین اینکه مواضع و دیدگاه‌های اصولی خود را در این‌خصوص دارد، در این فرآیند ورود ندارد.» عراقچی افزود: «در‌عین‌حال ایران با دوستان خود در شورای امنیت در خصوص آثار چنین اقدامی و مسیر پیش رو، مشورت و تبادل‌نظر خواهد کرد.» سه کشور اروپایی و نماینده عالی اتحادیه اروپا در این گفت‌وگوی تلفنی بار دیگر بر آمادگی کشورهای اروپایی برای یافتن یک راه‌حل دیپلماتیک تاکید کردند.
وزیر امور خارجه آلمان پس از پایان تماس تلفنی در توئیتی نوشت: به‌صراحت گفته‌ایم که اجازه نمی‌دهیم مکانیسم ماشه تحریم‌ها منقضی شود مگر اینکه یک توافق قابل راستی‌آزمایی و پایدار حاصل شود. وزیر امور خارجه فرانسه هم تایید کرد که مذاکرات جدیدی با ایران هفته آینده درباره برنامه هسته‌ای ایران برگزار خواهد شد. طرفین در ماه ژوئیه در شهر استانبول گفت‌وگوهایی درباره فعال‌سازی سازوکار ماشه داشتند که نتیجه ملموسی به دنبال نداشت. مقامات ایران تاکید کرده‌اند اروپا به دلیل پایبند نبودن به تعهداتش در توافق هسته‌ای، فاقد مبنای حقوقی و اخلاقی برای فعال‌سازی این سازوکار مقرر در این توافق علیه ایران است.
رایزنی تهران و آژانس در وین
به موازات تماس مقامات اروپایی با ایران، مقامات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین نیز با مقامات ایرانی دیدار کردند. روز گذشته یک منبع مطلع به رسانه آمریکایی آسوشیتدپرس گفت که این گفت‌وگوها ادامه بحث‌های انجام‌شده در جریان سفر ماسیمو آپارو معاون رافائل گروسی مدیرکل آژانس، به تهران در 11 اوت (20مرداد) بود. ایران به دلیل عمل نکردن مدیرکل آژانس به وظایف قانونی‌اش در حفاظت از تاسیسات اتمی صلح‌آمیز ایران در تجاوزگری رژیم صهیونیستی و آمریکا به این تاسیسات که تحت پوشش توافق پادمانی با آژانس قرار داشت، همچنین گزارش فنی جانبدارانه او درباره برنامه هسته‌ای ایران - گزارشی که تهران آن را زمینه‌سازی این تجاوزگری می‌داند - همکاری خود با آژانس را به تعلیق درآورد. بااینحال سطحی از گفت‌وگوهای فنی میان ایران و آژانس در جریان است و تهران اعلام کرده در حال بررسی شکل همکاری با آژانس پس از تحولات اخیر است.
تروئیکای اروپا (انگلیس، آلمان و فرانسه) در نامه‌ای در 8 اوت (17مرداد) هشدار دادند که در صورت دست نیافتن تهران به یک «راه‌حل رضایت‌بخش» برای مسائل هسته‌ای، اقدام به «فعال‌سازی سازوکار ماشه» برای بازگردانی تمامی تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران خواهند کرد. این ضرب‌الاجل 31 اوت (9 شهریور) تعیین شده است که تنها 9 روز به آن باقی مانده و زمان کمی برای دستیابی احتمالی ایران به هرگونه توافقی با اروپایی‌ها باقی می‌گذارد. بازگرداندن دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تاسیسات اتمی ایران بخش کلیدی این مذاکرات است.
آخرین کارت اروپا
همزمان با این تحولات و در راستای هشدارهای ایران، سعید خطیب‌زاده، معاون سیدعباس عراقچی، در گفت‌وگویی با روزنامه «فرانکفورتر آلگماینه» با بیان اینکه فعال‌سازی اسنپ‌بک، «آخرین کارت اروپا را بی‌جا مصرف می‌کند»، گفت که هرگونه مذاکره آینده از نگاه ایران یک «مذاکره مسلح» خواهد بود، چراکه تهران به واشنگتن اعتمادی ندارد. خطیب‌زاده در پاسخ به این پرسش که آلمان، فرانسه و بریتانیا قصد دارند طی چند روز آینده مکانیسم «اسنپ‌بک» را فعال کنند که تحریم‌های معلق‌شده سازمان ملل علیه ایران را بازمی‌گرداند و آنها 6 ماه مهلت به ایران داده بودند، اما پاسخی از تهران دریافت نکرده‌اند، گفت که اروپایی‌ها توان میانجی‌گری را از دست داده‌اند و فشار بیشتر اشتباه است.
وی توضیح داد: «ما معتقدیم اروپایی‌ها هیچ حقی برای فعال‌سازی این ماده که در برجام (توافق هسته‌ای 2015) گنجانده شده، ندارند. این موضوع در بیانیه‌های رسمی چین و روسیه هم روشن است. فراتر از مسائل حقوقی، در خود اروپا این برداشت وجود دارد که اروپایی‌ها از زمان روی کار آمدن رئیس‌جمهور ترامپ، در موضوعات مهم بین‌المللی ازجمله پرونده ایران، به‌طور فزاینده‌ای اهمیت خود را از دست داده‌اند. به نظر می‌رسد آنها می‌خواهند از این کارت «اسنپ‌بک» به‌عنوان اهرم فشار بر ایران و آمریکا استفاده کنند تا دوباره مهم جلوه کنند. اما در واقع، با این کار بیشتر بی‌اهمیت می‌شوند، زیرا آخرین کارت خود را بی‌جا مصرف می‌کنند. ایران، اروپایی‌ها را به عنوان میانجی می‌دید. متاسفانه نشان دادند که توان این نقش را ندارند. اعمال فشار بر ایران یک اشتباه است، زیرا ایران را مجبور به تصمیمات سخت خواهند کرد.» این مقام ایرانی تاکید کرد که گزینه‌های زیادی روی میز است.
بازار ![]()