ایران پرسمان - اکو ایران /متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
رهبران عرب خلیج فارس این حمله را نقض حاکمیت قطر دانستند و مفسران هشدار دادند که این واقعه می‌تواند منطقه‌ای که همین حالا هم به شدت متشنج است را به مرز انفجار بکشاند.
بازار ![]()
حمله بی‌سابقه اسرائیل به حماس در قطر موجی از محکومیت‌ها و نگرانی‌ها درباره تشدید تنش‌های منطقه‌ای را برانگیخته است. گفته می‌شود این حمله برای کشتن مذاکره‌کنندگان حماس انجام شد که در حال بررسی پیشنهاد ایالات متحده درباره آتش‌بس و تبادل زندانیان به‌منظور پایان جنگ در غزه بودند. رهبران عرب خلیج فارس این حمله را نقض حاکمیت قطر دانستند و مفسران هشدار دادند که این واقعه می‌تواند منطقه‌ای که همین حالا هم به شدت متشنج است را به مرز انفجار بکشاند.
به گزارش امواج‌میدیا، سخنگوی وزارت خارجه قطر، ماجد الانصاری، در 9 سپتامبر آنچه را «حمله بزدلانه اسرائیل» خواند محکوم کرد و گفت که ساختمان‌های مسکونی در دوحه که «چند عضو دفتر سیاسی حماس» در آن سکونت داشتند، هدف قرار گرفتند.
رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند که خلیل الحیّه، مذاکره‌کننده ارشد فلسطینی، هدف قرار گرفته است. در بیانیه‌های دیگر ارتش اسرائیل ادعا شد که اهداف «مستقیماً مسئول حملات 7 اکتبر» بوده‌اند. در حالی‌که اظهارات متناقضی درباره نتایج حمله دوحه منتشر می‌شد، حماس در بیانیه‌ای اعلام کرد که شش نفر کشته شده‌اند اما رهبری و تیم مذاکره‌کننده گروه زنده مانده‌اند.
الانصاری در توییتی جداگانه همچنین شایعات منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی را که ادعا می‌کرد قطر پیشاپیش از حمله مطلع شده و رهبران حماس را به مکان امن منتقل کرده، رد کرد. وزارت کشور قطر در بیانیه‌ای تأیید کرد که یک عضو نیروهای امنیت داخلی‌اش در این حمله کشته شده و همچنین تعدادی مجروح شدند.
واکنش نتانیاهو و ترامپ
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، مسئولیت کامل حمله را برعهده گرفت و اصرار داشت که این «عملیات کاملاً مستقل اسرائیل» بوده است.
با این حال، شبکه العربیه وابسته به عربستان به نقل از یک منبع اسرائیلی گزارش داد که اسرائیل چند ساعت پیش از حمله به مقامات آمریکایی هشدار داده بود و واشنگتن «حمایت کامل» خود را اعلام کرده است.
کارولین لویت، سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید، تأکید کرد که اسرائیل این حمله را «یکجانبه» انجام داده و آن را یک «حادثه تأسف‌بار» خواند.
لویت همچنین گفت که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در تماس با امیر قطر، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، اظهار داشته که بابت محل وقوع حمله «احساس بدی» دارد و «چنین چیزی دیگر در خاک قطر رخ نخواهد داد».
ترامپ همچنین در شبکه اجتماعی خود، تروث سوشال نوشت که این «تصمیمی از سوی من نبوده» و «اهداف اسرائیل یا آمریکا را پیش نمی‌برد».
در همین حال، رسانه‌های منطقه‌ای به محکومیت سریع و رسمی رهبران عرب خلیج فارس از این حمله اشاره کردند.
همبستگی کشورهای خلیج فارس در محکومیت حمله
وزیر خارجه امارات، شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان، این حمله «خائنانه» را محکوم کرد و گفت ابوظبی «از تمام اقداماتی که امنیت را تضمین کند حمایت می‌کند.»
در تماس تلفنی با امیر قطر، ولیعهد عربستان سعودی محمد بن سلمان بمباران اسرائیل را یک «اقدام جنایتکارانه» توصیف کرد.
وزارت خارجه عربستان نیز در همسویی با سایر کشورهای عرب خلیج فارس و اتحادیه عرب، «همبستگی کامل خود با قطر» را اعلام کرد.
کاربران شبکه‌های اجتماعی در قطر و دیگر نقاط منطقه به طور گسترده‌ای از این حمله شوکه شدند. یکی از مفسران هشدار داد که «اسرائیل در کارزار بی‌ثبات‌سازی خود هیچ مرزی نمی‌شناسد.»
انور قرقاش، مشاور دیپلماتیک رئیس‌جمهور امارات، در بیانیه‌ای لحن وحدت‌آمیزتری در محکومیت خود داشت و اعلام کرد «امنیت کشورهای عرب خلیج جدایی‌ناپذیر است.»
با وجود فاصله‌گیری ترامپ از حمله اسرائیل، در شبکه‌های اجتماعی بحث‌های داغی درباره نقش احتمالی واشنگتن شکل گرفت.
علی باکر، استاد دانشگاه مقیم قطر، آمریکا را متهم کرد که اکنون «به طور فعال علیه یک کشور شورای همکاری خلیج فارس وارد عمل شده است و نه فقط از طریق حمایت لفظی یا ضمنی، بلکه از طریق دخالت مستقیم.»
عبدالخالق عبدالله، پژوهشگر اماراتی، در توییتی ضمن تأکید بر ضرورت وحدت خلیج فارس، پرسید که چگونه جنگنده‌های اسرائیلی توانستند «از میان سامانه‌های دفاعی چند کشور در دو طرف» عبور کنند بدون آن‌که متوقف شوند.
سلمان الانصاری، تحلیلگر سعودی، هشدار داد: «کار از کار گذشته است. تحت نظارت و با چراغ سبز آشکار واشنگتن، یک متحد آمریکا به متحد دیگر آمریکا حمله کرده…و این اتفاقی است که به این زودی محو نخواهد شد.» او افزود «اعتبار آمریکا در خطر است» و «به آسانی بازنخواهد گشت.» الانصاری تأکید کرد دولت ترامپ باید «بالاخره به اسرائیل نشان دهد چه کسی واقعاً سیاست خارجی آمریکا را تعیین می‌کند.»
حمله هوایی دوحه تشدید چشمگیری در هدف‌گیری رهبران فلسطینی توسط اسرائیل فراتر از مناطق سنتی درگیری است و در ادامه ترور رهبران ارشد حماس، اسماعیل هنیه در تهران و یحیی سنوار در غزه در سال 2024 رخ داد.
نخستین باری است که اسرائیل به قطر حمله می‌کند؛ در حالی که این کشور خلیج فارس از اکتبر 2023 نقش میانجی کلیدی در مذاکرات آتش‌بس غزه ایفا کرده است.
گزارش‌ها حاکی از آن است که این حمله با مشارکت چندین هواپیما انجام شده و دومین بار در سه ماه گذشته است که این کشور کوچک شبه‌جزیره‌ای هدف قرار می‌گیرد.
در ژوئن، ایران در واکنش به بمباران سه سایت کلیدی هسته‌ای خود توسط آمریکا، موشک‌هایی به پایگاه هوایی العُدید در نزدیکی دوحه شلیک کرد. این پایگاه وسیع مقر پیشروی فرماندهی مرکزی آمریکا، سنتکام است. بیشتر موشک‌های ایرانی سرنگون شدند و هیچ تلفات انسانی در این تأسیسات تخلیه‌شده گزارش نشد.
حملات پیشین گروه‌های مسلح متحد ایران به عربستان سعودی و امارات متحده عربی باعث نارضایتی فزاینده کشورهای عرب خلیج فارس از واکنش کمرنگ واشنگتن شده بود؛ روندی که حمله اسرائیل به دوحه به احتمال زیاد آن را تشدید خواهد کرد.
بر اساس سابقه طولانی قطر در میانجی‌گری منطقه‌ای، این کشور از سال 2012 میزبان دفتر سیاسی حماس بوده است. مقامات قطری می‌گویند این موضوع با هماهنگی نزدیک ایالات متحده صورت گرفته تا مذاکرات غیرمستقیم میان اسرائیل و گروه‌های فلسطینی تسهیل شود.
دوحه تأکید کرده است که میزبانی دفتر سیاسی حماس در این کشور در خدمت اهداف دیپلماتیک گسترده‌تر است و با حمایت آمریکا انجام می‌شود. حمله اسرائیل ممکن است تا حدی با هدف تضعیف این موضع و نیز جایگاه قطر به‌عنوان میانجی در منطقه صورت گرفته باشد.
زمان‌بندی این حمله به‌ویژه تحریک‌آمیز تلقی شده است؛ چراکه گفته می‌شود مذاکره‌کنندگان حماس در همان زمان در حال بررسی تازه‌ترین پیشنهاد دولت ترامپ برای آتش‌بس در غزه و تبادل زندانیان بودند.
طبق گزارش رسانه‌ها، تیم مذاکره‌کننده فلسطینی یک روز پیش از حمله اسرائیل با نخست‌وزیر قطر، شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، دیدار کرده بود. نخست‌وزیر قطر ظاهراً بر پذیرش این طرح تأکید داشته است.
اندکی پیش از حملات در دوحه، رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند که نتانیاهو در یک مراسم در سفارت آمریکا در بیت‌المقدس اعلام کرده است «اسرائیل پیشنهاد ارائه‌شده از سوی رئیس‌جمهور ترامپ را پذیرفته» و حماس را نیز به پذیرش آن تشویق کرده است.
سیاست به‌ظاهر متناقض اسرائیل—تلاش برای ترور تیم مذاکره‌کننده پیش از تصمیم‌گیری نهایی درباره توافق—احتمالاً با هدف حداکثری فضای مانور نتانیاهو در برابر محکومیت‌های فزاینده بین‌المللی طراحی شده است.
به طور کلی، عملیات اسرائیل در دوحه بخشی از استراتژی گسترده‌تر تل‌آویو به نظر می‌رسد که بر اساس آن رهبران حماس به‌طور سیستماتیک ترور می‌شوند، در حالی که عملیات نظامی اسرائیل در سراسر منطقه، از جمله در ایران، لبنان، سوریه و یمن ادامه دارد.
حملات اسرائیل از اکتبر 2023 تاکنون، رهبری بسیاری از اعضای کلیدی گروه‌های مسلح منطقه، از جمله حزب‌الله لبنان را به‌شدت متلاشی کرده است.
مقام‌های دوحه وعده داده‌اند که پاسخی «کامل» به حمله اسرائیل خواهند داد.
با وجود گزارش‌های متناقض، نخست‌وزیر قطر تعهد کرده که نقش میانجی‌گری کشورش در مناقشه حماس–اسرائیل ادامه خواهد داشت و گفته است که قطر «تمام تلاش خود را برای پایان دادن به این جنگ خواهد کرد.» با این حال، به نظر می‌رسد مذاکرات دست‌کم تا آرام شدن اوضاع به تعویق بیفتد.
پیامدهای منطقه‌ای این حمله فراتر از درگیری غزه است. بمباران قطر توسط اسرائیل ممکن است هشدارهای مطرح‌شده از سوی امارات را تقویت کند که اقدامات تحریک‌آمیز بیشتر اسرائیل در فلسطین، از جمله الحاق کرانه باختری اشغالی می‌تواند به فروپاشی روند عادی‌سازی روابط عرب–اسرائیل در قالب «توافق ابراهیم» بینجامد.
حمله به دوحه همچنین روابط آمریکا با هر دو کشور اسرائیل و قطر را مورد آزمایش قرار میدهد و ممکن است واشنگتن را وادار کند میان حمایت از متحد اسرائیلی خود و حفظ شراکت‌های کلیدی با کشورهای عرب خلیج فارس که همین حالا هم به شدت در خطر است موازنه‌ای دشوار برقرار کند.
نگاهی به آینده نشان میدهد که چشم‌انداز آینده نزدیک بسیار تیره است. بمباران دوحه پرسش‌های تازه‌ای درباره آینده اتحادهای آمریکا و ساختار امنیتی شبه‌جزیره عربی برانگیخته است. این حمله احتمالاً پویایی‌های درون‌خلیج فارس را که پیش‌تر نیز متزلزل بود، پیچیده‌تر خواهد کرد. در حالی که همبستگی منطقه‌ای با قطر در حال حاضر محکم به نظر می‌رسد، هنوز روشن نیست که آیا بی‌ثباتی احتمالی ناشی از این رویداد موجب خواهد شد همسایگان دوحه با اتحاد و همبستگی به مسیر خود ادامه دهند یا در برابر فشارها دچار شکاف شوند.
منیژه موذن