چگونه دعوا نکنیم؟

ایران پرسمان - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
فرهاد فخرآبادی و سمیه متقی| «دعوا نکنید»؛ این جمله را بارها از زبان مسعود پزشکیان به ویژه پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم شنیده ایم تا جایی که در تعریف «وفاق» که به عنوان رویکرد دولت چهاردهم به میان آمد؛ بعد از مدتی که کم کم موتور دولت برای شروع فعالیتش روشن شد؛ این برداشت نیز عنوان شد که منظور از «وفاق» در ادبیات پزشکیان همین «دعوا نکنیم» است.
از همان روزهای مناظره های انتخابات ریاست جمهوری گذشته این عبارت مطرح شد و در آخرین جلسه مناظره ها در دور اول اکثر کاندیداها از تقبیح دعواهای سیاسی و ضرورت دوری از آن سخن گفتند. محمدباقر قالیباف از این سخن گفت که «این دعواها و تنش ها هیچ ثمری ندارد و گشایشی ایجاد نمی کند و مردم را ناامید می کند.» پزشکیان از این گفت که «حرف های درست را باید آدم های درست اجرا کنند و در این موضوع با هم دعوا نکنیم.» و امیرحسین قاضی زاده هاشمی نیز با اشاره به سخنان پزشکیان تاکید کرد:«آقای پزشکیان از وفاق و اجماع صحبت می کند؛ ما توفیق داشتیم 12 سال خدمت شان باشیم و ایشان می داند من هم روحیه دعوا و تنش ندارم...اما... برای مردم باید دعوا کرد.» پس از آن هم پزشکیان در همان روز خداحافظی از مجلس در 31 تیر 1403 در صحن حاضر شد و طی سخنانی بیان کرد:«بارها در مناظرات و در مجلس گفته ام کشور را با اختلاف و دعوا نمی شود اداره کرد.» بعد هم که در دیدارهای مختلف از ضرورت این «دعوا نکنیم» سخن گفت. برای نمونه او در تاریخ 2 دی 1403 درباره توسعه گفت: «توسعه یعنی احترام به فرهنگ دیگران، مشکلات با دعوا کردن و تضاد حل نمی شود. باید به دیدگاه دیگران احترام بگذاریم و در جامعه ی ما مواردی هست که شاید برتابیده نشود ولی باید احترام گذاشته شود.» یا در جایی دیگر چنین تصریح کرد:«می توانیم راه پیدا کنیم یا راه بسازیم و شرط موفقیت در این مسیر پرهیز از دعوا و اختلاف است. مرتب به من می گویند و گلایه می کنند که آقا فلان فرد یا فلان گروه با رویکرد وفاق مثلاً اینطور عمل کرده است، من اما می گویم که ما راه دیگری جز وفاق نداریم. اگر بخواهیم مرتب دعوا کنیم، وضع هر روز از اینکه هست بدتر خواهد شد.(21 اسفند 1403)» پزشکیان بعد از جنگ دوازده روزه و در روز خبرنگار که او به خبرگزاری جمهوری اسلامی رفته بود هم بار دیگر از همین عبارت استفاده کرد و گفت: «مشکل اصلی، دعوا و اختلاف است و این همبستگی اخیر می تواند راهگشای حل بسیاری از مشکلات داخلی باشد...هیچ جامعه ای نمی تواند قوام یابد، مگر اینکه بدون دعوا و نزاع، سلایق مختلف را بپذیرد و اجازه دهد که همه سلایق در چارچوبی مسالمت آمیز در کنار هم زندگی کنند.»
پزشکیان بارها از «دعوا نکنیم» استفاده کرده است و در این بین بعد از هر «دعوا نکنیم» به ضرورت به رسمیت شناختن تنوع و اختلاف نظر نیز تاکید داشته است. اختلافات سیاسی میان جریان های سیاسی مختلف، طبیعت دنیای سیاست است اما چگونه می شود که اختلاف باشد و بلد باشیم که «چگونه دعوا نکنیم». روزگذشته غلامحسین کرباسچی، مدیرمسئول روزنامه هم میهن و فعال سیاسی اصلاح طلب در گفت وگو با انصاف نیوز هم به موضوع دعواهای سیاسی اشاره کرد و گفت:«دولت نباید خود را درگیر این دعواها کند.» او اضافه کرد که «این دعواها برای مرعوب کردن دولت است. دولت باید تمام همّ و غم اش را روی حل مسائل مردم بگذارد و وارد این بحث های سیاسی هم نشود. این بحث ها نباید مخل کار اصلی دولت شود. سعی کند این جرّوبحث ها تأثیری روی خدمات دولت نگذارد. امثال این موضوع که فلانی طرفدار کیست و چیست یا فلان ایده را دارد و امثال این دعواها برای این است که دولت را مرعوب کنند و دولت از خدمت رسانی به مردم بازداشته شود. به نظر من مهمترین مسئله برای دولت این است که به وعده هایی که داده عمل کند و فشار را از روی دوش مردم بردارد حالا بقیه هم هرچقدر دعوای سیاسی می خواهند کنند دعوا کنند!»
البته در این راستا بین درخواست «دعوا نکنیم» و چگونگی مواجهه با دعواهای سیاسی از سوی دولت تفاوت هایی وجود دارد.
همانطور که پیشتر با استناد به سخنان خود پزشکیان اشاره کردیم؛ اختلاف میان جریان های سیاسی و اختلاف نظر در میان تشکل ها و احزاب سیاسی از جمله مواردی است که موجب پویایی فضای سیاسی و البته تقویت جایگاه احزاب و مفهوم تحزب می شود. پویایی در کشورداری نیز بر اساس همین تنوع نظرات و اختلافات است و انتظار هم بر این است که جریان های مختلف سیاسی و تشکل ها وقتی پا به عرصه سیاست و اعلام موجودیت می گذارند در مسیر تبیین نظرات خود بر همین تفاوت ها تاکید داشته باشند. تا اینجای قضیه روندی است که معمولاً در همه کشورهایی که برای سیستم سیاسی آن تحزب معنا دارد و کشورهایی که در مسیر توسعه سیاسی می خواهند گام بردارند به چشم می خورد اما موضوع دعواهای سیاسی فراتر از این مسائل است. دعواهای سیاسی محدود به سیستم سیاسی خاصی نیست و همه جا و در همه نوع حکومت ها شکل می گیرد. در ایران ما امیدواریم تنوع نظر و اختلاف سلیقه در زمینه های مختلف از جمله در حوزه سیاسی به رسمیت شناخته شود. تشکل ها و جریان های سیاسی برای تدوین، تبیین و بیان آن ورود کنند و البته دولت هم در این مسیر با قبول این تنوع و اختلاف نظر شرایط ابراز آن را فراهم سازد و در نهایت هم موضع خودش را بر اساس خاستگاه و برداشتش از خواسته جامعه و نیازهای کشور یا همان منافع ملی پیگیری کند. درباره پزشکیان و دولت متبوعش هم انتظار این است که تصمیمات را بر اساس ارزیابی و نظر کارشناسی که در همان روزهای مناظرات انتخاباتی و شروع به کار دولت مطرح کرده بود و مبتنی بر عللی که مردم او را برای این سمت برگزیدند و به پاستور فرستادند، اخذ کنند؛ حتی اگر جریان هایی در پی دعواهای سیاسی به دنبال غوغاسالاری باشند.
درباره دعوای سیاسی باید به این موضوع اشاره داشت که معمولاً دعوای سیاسی فراتر از آن بحث اختلاف سلیقه و نظر در کشورهای مختلف از جمله کشور ما مطرح می شود؛ گاهی صرفاً این دعواها در راستای فشل کردن و ناکارآمدسازی دولت هاست.
در بیان این تفاوت این را می توان بیان کرد که معمولاً در پی اختلاف نظرها میان جریان های سیاسی و مسیری که آنها ترسیم می کنند، مردم در مواقعی مانند انتخابات بین گزینه ها تصمیم می گیرند و فرمان بخشی از امور را به گزینه مد نظر خود می دهند. البته در همین اثنا هم انتظار می رود جریان های مختلف نظرات خود را مطرح کنند و نقد و حتی اعتراض خود را بیان کنند. در چنین شرایطی منتخب مردم که در اینجا منظور رئیس جمهوری است باید آنچه از موقعیتش انتظار می رود را به اجرا درآورد. البته در این مسیر بسیار محتمل است که آنها که مخالف نگاه جریانی دولت هستند با دعوای سیاسی در جایگاه رقیب به دنبال ایجاد مانع در مسیر راه باشند و در این بین دولت ها باید مراقب باشند در ورطه این دعواها نیفتند با این تاکید که معنی آن نشنیدن صداهای مختلف نیست. بالاخره دولت باید سلایق و نظرات مختلف را بشنود و البته همانطور که پزشکیان همه را به دعوا نکردن دعوت می کند؛ تلاشش را بر جلوگیری از دعواها و تمرکز کار بر تحقق وعده ها و انجام وظایفش بگذارد.
در این بین هم دولتمردان حواس شان باشد این «دعوا نکنیم» قرار نبود در کریدور ترس از جریان مقابل و کوتاه آمدن از خواست های مردم باشد بالاخره اینکه رئیس جمهور کوتاه بیاید و به حرف شما رقیب گوش دهد که فقط دعوا نشود هنر نیست؛ باید تعامل ایجاد شود. همانطور که از دولت پزشکیان انتظار آن است که وارد بازی های پشت این دعواهای سیاسی نشود؛ انتظار بوده و هست در مسیر جلب نظر مردم و حامیانش راه معقولی را در پیش بگیرد. معمولاً دعواخواهان و سنگ اندازان در برابر تحقق وعده های دولت بیش از آنکه در این دعواهای سیاسی پیرو دغدغه های مردم یا راهکاری برای بهبود زندگی مردم بدهند، در مسیر خواست جریان سیاسی و منافع حزبی قرار دارند.
سخن آخر اینکه انتقاد و حتی اعتراض به دولت و تصمیماتش نه اشتباه بلکه در مواردی به شفاف سازی موضوعات و ترسیم راه بهتر کمک می کند اما در کشور ما با توجه به اینکه این موارد در فضاهایی مانند مجلس مطرح می شود؛ تبدیل به ابزاری برای چوب لای چرخ دولت گذاشتن مثلاً به قیمت رای آوردن در انتخابات بعدی است. بنابراین در فضای سیاسی اینکه چگونه اختلاف نظر داشته باشیم اما دعوا نکنیم بسیار مهم است و اینکه دولت چقدر و چگونه نسبت به این دعواهای سیاسی واکنش نشان دهد موضوع مهم تری است.
بازار