ایران پرسمان - روزنامه سازندگی /متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
امروز، سی‌ام اردیبهشت ماه 1404 نخستین سالگرد درگذشت سیدابراهیم رئیسی، هشتمین رئیس‌جمهور ایران است؛ چهره‌ای که بیش از سه دهه در ساختار قضایی جمهوری اسلامی حضور موثر داشت و در نهایت با عبور از پله‌های قضا، به ساختمان پاستور رسید. درگذشت ناگهانی او در سانحه سقوط بالگرد ریاست‌جمهوری و در سن 63 سالگی نقطه پایانی بود بر دولتی که اصولگرایان و برخی از اعضا و هواداران پایداری بر آن امید بسته بودند.
بازار ![]()
سیدابراهیم رئیسی، متولد 1339 در مشهد. در دهه 60 در جوانی، به‌عنوان معاون دادستان انقلاب در تهران منصوب شد؛ او به تدریج مراتب را طی کرد؛ از ریاست سازمان بازرسی کل کشور تا معاونت اول قوه قضائیه در دوران آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی و صادق آملی‌لاریجانی. در نهایت، در اسفند 1397 با حکم رهبری به ریاست قوه قضائیه رسید؛ سمتی کلیدی که او را قاضی‌القضات شهر معرفی می‌کرد.
با آغاز ریاست رئیسی در قوه قضائیه، او وعده تحول، شفافیت، تسهیل فرآیندهای قضایی و مبارزه بی‌امان با فساد را مطرح کرد. در این دوره، شعار «عدالت برای همه» و «مبارزه ساختاری با فساد» بارها در سخنان رسمی او تکرار شد. اما نقطه اوج این دوران، پرونده اکبر طبری بود. طبری، معاون اجرایی رئیس قوه قضائیه سابق (آملی‌لاریجانی) به اتهام ارتشا، پولشویی و اعمال نفوذ، بازداشت و محاکمه شد. این پرونده که از نظر وسعت مالی و ابعاد سازمان‌یافته آن، یکی از بی‌سابقه‌ترین پرونده‌های فساد درون دستگاه قضا بود با حساسیت افکار عمومی دنبال شد. رئیسی در مواجهه با این پرونده کوشید، تصویری شفاف از عزم خود برای مبارزه با فساد ارائه دهد. با این پرونده و تلاش او برای به محاکمه کشاندن اکبر طبری که اهرم‌های بسیاری قوی در حمایت از خود داشت، جایگاه او در میان اصولگرایان، تقویت شد و برخی از اصولگرایان از او به‌عنوان فردی که می‌تواند آینده درخشانی داشته باشد و به مقامات بالاتر برسد، نام بردند. این چنین بود که ورود او خواسته و ناخواسته به صحنه‌ای بزرگ‌تر فراهم آمد.
در اسفند 1395 کمتر از یک سال پس از درگذشت آیت‌الله رفسنجانی و در شرایطی که حسن روحانی آماده رقابت برای دور دوم ریاست‌جمهوری بود، رئیسی وارد عرصه رقابت انتخاباتی شد؛ در این شرایط روحانی رئیس‌جمهور وقت با برگ برنده برجام در انتخابات شرکت کرد. درحالی که هنوز ترامپ در آمریکا به ریاست‌جمهوری نرسیده بود و ایالات‌متحده از برجام خارج نشده بود. حضور مرحوم رئیسی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 96 بسیار پرقدرت بود. اصولگرایان و جبهه پایداری و حامی او یکپارچه و با تمام قوا به میدان آمدند. او در آن انتخابات با شعار «دولت کار و کرامت» وارد شد. وعده ایجاد شغل، توجه به طبقات محروم، رفع تبعیض و مقابله با اشرافیت اقتصادی، محور اصلی کارزارش بود. اما حسن روحانی با تکیه بر دستاوردهای برجام و فضای باز اجتماعی، توانست اکثریت آرا را کسب کند. رئیسی با حدود 16 میلیون رای، شکست خورد اما توانست خود را به‌عنوان مهم‌ترین چهره اصولگرایان و رقیبی قدرتمند برای روحانی تثبیت کند.
چهار سال بعد، در شرایطی که بخش قابل توجهی از جامعه از ناکامی‌های دولت روحانی در حوزه اقتصاد و از انسداد فضای سیاسی ناراضی بودند، رئیسی مجدداً پا به میدان گذاشت. این بار نیز با حمایت تقریباً یکپارچه اصولگرایان و در شرایطی که بسیاری از رقبای جدی- ازجمله علی لاریجانی- از حضور در رقابت باز مانده یا ردصلاحیت شده بودند، کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری شد. اوضاع برای اصلاح‌طلبان از چند جهت بد بود. خروج آمریکا از برجام و تهدیدات و فشار حداکثری ترامپ، وضعیت اقتصادی کشور را به‌شدت به هم‌ریخته و نارضایتی زیادی را از دولت وقت رقم زده بود. از آن سو چهره‌های مهم اصلاح‌طلبان چون اسحاق جهانگیری نیز ردصلاحیت شدند. انتخابات 28 خرداد 1400 در فضایی سرد و با مشارکت حدود 49 درصد مردم برگزار شد. سیدابراهیم رئیسی با حدود 18 میلیون رای به‌عنوان رئیس‌جمهور هشتم ایران انتخاب شد. منتقدان او این انتخابات غیررقابتی خواندند؛ درحالی که حامیان رئیسی آن را نقطه آغاز «بازگشت نظام به ریل عدالت و اصول انقلاب» دانستند.
دولت او که سیزدهمین دولت جمهوری اسلامی بود، با شعار «دولت مردمی» آغاز شد. رئیسی وعده داد که با رویکرد جهادی، کار شبانه‌روزی، سفرهای استانی و اولویت دادن به محرومان، مشکلات مزمن اقتصاد ایران را کاهش دهد. با این حال، تحریم‌های نفتی که بی‌سابقه بود، همچنان وجود داشت. به همین دلیل تورم افسارگسیخته، افزایش نرخ ارز، بحران مسکن، مشکلات معیشتی دولت سیزدهم را زیر انتقاد قرار داد. در این میان، اشتباه ستاد امر به معروف و نهی از منکر در راه‌اندازی گشت ارشاد و پس از آن مرگ مهسا امینی در شهریور 1401 فضای اجتماعی را ملتهب کرد و دولت او وارد یک ابربحران شد که حدود 6 ماه به طول کشید.
در 30 اردیبهشت 1403 بالگرد حامل رئیس‌جمهور و همراهانش در منطقه ورزقان سقوط کرد. در بدرقه ابدی او و همراهانش مراسمی رسمی با حضور گسترده مقامات داخلی و خارجی برگزار شد. با درگذشت او، دولت سیزدهم نیز به پایان خود رسید. بنابر دستور و فرمان رهبر انقلاب، محمد مخبر معاون رئیس‌جمهور عهده‌دار اداره دولت و برگزاری انتخابات زودهنگام شد. 50 روز بعد انتخابات برگزار شد و مسعود پزشکیان، چهره اصلاح‌طلب، توانست با شکست سعید جلیلی، که رهرو رئیسی بود، به پیروزی در انتخابات برسد و دولت چهاردهم را تشکیل دهد.