ایران پرسمان - انتخاب / وال استریت ژورنال نوشت: عراق چند سال پیش بازار کوچکی برای ویزا و مسترکارت بود و در ابتدای سال 2023، فقط حدود 50 میلیون دلار یا کمتر تراکنش‌های برون‌مرزی داشت. اما این رقم ناگهان و به سرعت در آوریل همان سال به حدود 1.5 میلیارد دلار رسید؛ یعنی افزایشی تقریباً 2900 درصدی در یک چشم به هم زدن.
چه اتفاقی افتاد؟
گروه‌های شبه‌نظامی عراقی راهی پیدا کردند که به صورت صنعتی از شبکه‌های پرداخت ویزا و مسترکارت برای خود و ایران دلار استخراج کنند، طبق گفته مسئولان آمریکایی و عراقی و اسناد بررسی‌شده توسط وال‌استریت ژورنال.
این تغییر به سمت کارت‌ها بعد از آن رخ داد که وزارت خزانه‌داری آمریکا و بانک فدرال رزرو نیویورک در اواخر 2022، یک شکاف بزرگ در معاملات انتقال پول بین‌المللی از طریق بانک‌های عراقی که فاقد سیستم‌های مقابله با پولشویی بودند را بستند. این نقص که در دوران اشغال عراق توسط آمریکا ایجاد شده بود، به ایران و شبه‌نظامیان تحت حمایت آن اجازه داده بود طی بیش از یک دهه به میلیاردها دلار دسترسی پیدا کنند.
بعد از بسته شدن این مسیر، شبه‌نظامیان سریعاً راه‌هایی برای کسب درآمد از طریق کارت‌ها پیدا کردند.
شرکت‌های بزرگ پرداخت آمریکایی با جذب شرکای عراقی برای صدور کارت‌های نقدی و دبیت ویزا و مسترکارت، و دادن مشوق‌های مالی برای افزایش حجم تراکنش‌ها، این رونق را تقویت کردند. در برخی موارد، صادرکنندگان کارت در عراق ارتباطاتی با شبه‌نظامیان داشتند و کنترل‌های ضعیف ضد کلاهبرداری در کشوری که فساد گسترده است، وجود داشت.
با این حال، پس از اینکه خزانه‌داری آمریکا شرکت‌های کارت را در جریان دخالت گروه‌های مسلح قرار داد، این شرکت‌ها چند ماه طول کشید تا تراکنش‌ها را به طور قابل توجهی کاهش دهند—که از سقف خود پایین آمد اما هنوز بین حدود 400 میلیون تا 1.1 میلیارد دلار در ماه تا اوایل امسال باقی ماند. برای کنترل بیشتر پرداخت‌های کارت، بانک مرکزی عراق اخیراً سقفی 300 میلیون دلار در ماه تعیین کرده است.
عراق دو نرخ رسمی و غیررسمی دلار دارد. این بدان معناست که افراد می‌توانند کارت‌های نقدی و دبیت پیش‌پرداخت شده را در عراق به قیمت رسمی دلار خریداری کرده، در کشورهای دیگر خاورمیانه پول نقد به دلار برداشت کنند، سپس پول را به عراق بازگردانده و به نرخ غیررسمی تبدیل به دینار کنند. این کار سودهایی تا 21 درصد ایجاد کرده است.
نتیجه این بوده که کسب و کاری پررونق برای شبه‌نظامیان قدرتمند عراق به وجود آمده که با حمایت ایران بیش از دو دهه پیش شکل گرفته‌اند و به دلیل حملات به نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه تحت تحریم‌های آمریکا باقی مانده‌اند. مسترکارت و ویزا هم سود برده‌اند، با کسر کارمزد 1 تا 1.4 درصد در تراکنش‌های برون‌مرزی یا بیشتر در برخی بازارهای پرریسک.
بازار ![]()
برآورد می‌شود دارندگان کارت‌های عراقی در این طرح در سال 2023 حدود 450 میلیون دلار سود کرده‌اند و شبکه‌های کارت خارجی حدود 120 میلیون دلار درآمد داشته‌اند. این درآمدها در سال 2024 نیز با افزایش 60 درصدی کل تراکنش‌ها رشد کرده است.