ایران پرسمان - ایسنا / ترتیب کار این‌طور بود که همه‌جا به‌جز دفتر ریاست جمهوری بمباران شود؛ یعنی قرار بود که تشکیلات بنی‌صدر سالم بماند، ولی مشخص نیست که کودتاچیان می‌خواستند شاپور بختیار را برگردانند یا با بنی‌صدر به‌عنوان رئیس‌جمهور کنار بیایند یا این‌ها باهم کشور را اداره کنند.
کودتای ناکام و شکست‌خورده «نقاب» که گفته می‌شود با صحنه‌گردانی شوروی و جریان چپ اجرا شد، روز 19 تیر 1359 توسط عناصر سلطنت‌طلب و گروهی از نیروهای ارتش که با پیروزی انقلاب اسلامی همچنان دل در گروی سلطنت پهلوی داشتند، کلید خورد اما به گواه تاریخ و روایت شاهدان، سرانجامی شوم برای دست‌اندرکارانش داشت. البته تعدادی از سران کودتا موفق به فرار شدند اما طی سال‌ها بعد، سزای اعمال خود را دیدند.
فرازهایی از جلد اول «تاریخ شفاهی دفاع مقدس: راه دوران مبارزه، بحران گروه‌های سیاسی» به‌قلم حسین اردستانی که توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس منتشر شده، روایت سردار محسن رضایی را که آن‌زمان فرماندهی اطلاعات سپاه پاسداران را به عهده داشته، درباره کودتای مورد اشاره در بر می‌گیرد.
کتاب مورد اشاره سال 1399 چاپ شد و روایت محسن رضایی از کودتای نقاب در آن، مربوط به صفحات 371 تا 375 آن است.
در ادامه این‌روایت را مرور می‌کنیم؛
سال 1358 که اولین سال بعد از پیروزی انقلاب بود، برنامه‌ریزی برای استقرار دولت انقلابی در ایران در جریان بود. رفراندوم جمهوری اسلامی در همین سال برگزار و قانون اساسی تصویب شد و مقرر گردید که دولت موقت کنار برود و یک دولت انقلابی دائمی مستقر شود.
از سوی دیگر دشمنان انقلاب با همه توان خود در مناطق مختلف ایران حادثه سازی می‌کردند. در کل، شورش و هرج‌ومرج در سراسر ایران وضعیت بحرانی به وجود آورده بود.
در چنین اوضاعی، زمینه‌های کودتا طراحی شد، ولی واحد اطلاعات سپاه هم آرام، آرام توانمند شده و تسلط اطلاعاتی پیداکرده بود.
ما در نیمه دوم سال 58، برخی علائم کودتا را شناسایی کردیم. من بخش راست اطلاعات سپاه را به سمت این علائم فعال کردم. اطلاعاتی که از دوستان دیگر مانند برادران حزب‌اللهی در ارتش، انجمن اسلامی نیروی هوایی ارتش و دوستان دیگر در کمیته‌های انقلاب اسلامی و درنهایت از طریق بازجویی‌ها به ما می‌رسید شاخک‌های اطلاعاتی ما را در مورد کودتا حساس می‌کرد.
هرچه جلوتر رفتیم و اقدامات اطلاعاتی را بیشتر کردیم، مطمئن شدیم که موضوع جدی است.
در اواخر سال 1358 و نیمه اول سال 1359، ما درگیر دو رویداد مهم بودیم؛ یکی کودتا و دیگری جنگ تحمیلی. ما هم علائم جنگ و هم نشانه‌های کودتا را می‌دیدیم.
من یک یا دو هفته قبل از کودتا، خدمت آیت‌الله خامنه‌ای که آن موقع نماینده امام در شورای عالی دفاع بودند، رفتم و احتمال وقوع کودتا را به ایشان متذکر شدم. خدمت ایشان گفتم که اخباری در مورد احتمال وقوع کودتا داریم ولی زمان شروع کودتا و جزئیات آن را نمی‌دانیم.
اعترافات حیاتی خلبان نادم
بالاخره مسائل کودتا کشف شد و ما از 18 تیرماه سال 1359، دستگیری‌ها ر ا شروع و کودتا را خنثی کردیم.
در همان ایام، یکی از خلبانان عضو تیم کودتا با مراجعه به منزل آیت‌الله خامنه‌ای و گفت‌وگو با ایشان، اطلاعات دقیقی راجع به کودتا در اختیار معظم له قرارمی دهد که بلافاصله این خلبان تحویل واحد اطلاعات سپاه می‌شود.
اهداف و گستره جغرافیایی کودتا
ترتیب کار این‌طور بود که همه‌جا به‌جز دفتر ریاست جمهوری بمباران شود؛ یعنی قرار بود که تشکیلات بنی‌صدر سالم بماند، ولی مشخص نیست که کودتاچیان می‌خواستند شاپور بختیار را برگردانند یا با بنی‌صدر به‌عنوان رئیس‌جمهور کنار بیایند یا این‌ها باهم کشور را اداره کنند؟ این نکات هنوز دقیقاً برای ما روشن نشده، چون اسناد ستاد کودتا در پاریس و در اختیار دولت فرانسه است و ما نمی‌دانیم که چه بحث‌هایی در آنجا مطرح بوده. شاید چهل، پنجاه سال دیگر که این اسناد منتشر شود، معلوم شود که اصل قصه چه بوده است.
با تکمیل شدن اطلاعات، ما دست‌به‌کار شدیم و بیشتر عناصر و عوامل کودتا را در تهران و شهرستان‌ها دستگیر کردیم. فقط یکی دو نفر موفق به فرار شدند.
در مجموع در تهران 900 تا 1000 نفر و در شهرستان‌ها بین 1000 تا 1500 نفر دستگیرشده و با انتقال آن‌ها به بند 209 اوین، بازجویی‌ها آغاز شد.
پس از دستگیری و بازجویی برخی عناصر کودتا متوجه شدیم که قرار بوده مناطق حساس و کلیدی مثل بیت حضرت امام، مجلس شورای اسلامی و صداوسیما بمباران شود. این سه‌نقطه برای آن‌ها مهم بود و مصمم بودند که آن‌ها را از بین ببرند. همچنین فهمیدیم که افراد اصلی کودتا چه کسانی هستند و قرار است که چه نقشی در اجرای کودتا ایفا کنند.
بازار ![]()