ایران پرسمان - ایسنا / ذوب شدن یخچال‌های طبیعی و کلاهک‌های یخی به دلیل بحران اقلیمی، می‌تواند موجی از فوران‌های انفجاری آتشفشان‌ها را به‌دنبال داشته باشد.
گرمایش زمین که ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی است، در حال ذوب گسترده‌ی یخچال‌های طبیعی و کلاهک‌های یخی در نقاط مختلف جهان است. به‌گفته‌ی پژوهشگران، بیشترین خطر فوران‌های آتشفشانی در غرب قاره‌ی جنوبگان وجود دارد؛ جایی که بیش از صد آتشفشان زیر لایه‌های ضخیم یخ پنهان شده‌اند. انتظار می‌رود این یخ‌ها در دهه‌ها و قرن‌های پیش‌رو به‌طور کامل ذوب شوند و این روند نیز گرمایش جهانی را تشدید کند.
بازار ![]()
کاهش فشار ناشی از ذوب یخ‌ها روی اتاقک‌های ماگمایی زیرزمینی، احتمال فوران‌های آتشفشانی را افزایش می‌دهد. این فرایند پیش‌تر در ایسلند مشاهده شده است، جزیره‌ای که بر مرز صفحات تکتونیکی اقیانوسی قرار دارد. اما پژوهشی تازه که در شیلی انجام شده، یکی از نخستین تحقیقاتی است که افزایش فعالیت آتشفشانی پس از آخرین عصر یخبندان را در منطقه‌ی قاره‌ای نشان می‌دهد.
فوران‌های آتشفشانی می‌توانند به‌طور موقت باعث خنک‌شدن زمین شوند، زیرا ذرات منعکس‌کننده‌ی نور خورشید را به جو می‌فرستند. با‌این‌حال، فوران‌های مداوم حجم زیادی از گازهای گلخانه‌ای، مانند کربن دی‌اکسید و متان را وارد اتمسفر می‌کنند که خود عامل تشدید گرمایش جهانی است. این چرخه‌ی معیوب می‌تواند به افزایش دما، ذوب بیشتر یخ‌ها و به دنبال آن، فوران‌های بیشتر منجر شود.
پابلو مورنو یگر، پژوهشگر در دانشگاه ویسکانسین مدیسن و سرپرست پژوهش، می‌گوید: «با عقب‌نشینی یخچال‌های طبیعی به دلیل تغییرات اقلیمی، شاهد افزایش تعداد و شدت فوران‌های آتشفشانی هستیم.»
نتایج پژوهش که در کنفرانس ژئوشیمی گلدشمیت در پراگ ارائه شد و اکنون در مرحله‌ی داوری نهایی برای انتشار در نشریه‌ای علمی قرار دارد، از تحقیقات میدانی تیم پژوهشگران در آتشفشان‌های فعال و خاموش در رشته‌کوه آند به دست آمده است.
آتشفشان موچو چوشوئنکو، نمونه‌ی اصلی بررسی‌شده در مطالعه است. تیم پژوهشگران با استفاده از روش تاریخ‌گذاری رادیوایزوتوپی، قدمت سنگ‌های آتشفشانی ایجادشده پیش، حین و پس از آخرین عصر یخبندان را تعیین کردند؛ دوره‌ای که یخسار پاتاگونیا به ضخامت 1٬500 متر، این منطقه را پوشانده بود. تحلیل ترکیبات کانی‌های موجود در سنگ‌ها نیز عمق و دمای تشکیل آن‌ها را مشخص کرد.
داده‌ها نشان می‌دهد که پوشش ضخیم یخ، بین 26 هزار تا 18 هزار سال پیش، حجم فوران‌های آتشفشانی را کاهش داده و موجب انباشت ماگمایی در عمق 10 تا 15 کیلومتری زیر سطح زمین شده است. با ذوب‌شدن یخ‌ها از حدود 13 هزار سال پیش، فشار روی اتاقک ماگما کاهش یافته، گازهای موجود در ماگما منبسط شده و فوران‌های انفجاری آغاز شده‌اند.
مورنو یگر توضیح می‌دهد: «پس از ذوب یخ‌ها، نه تنها شدت فوران‌ها افزایش می‌یابد، بلکه ترکیب شیمیایی ماگما نیز تغییر می‌کند.» به دلیل ترکیب ماگما با سنگ‌های پوسته‌ی زمین در زمان سرکوب فوران‌ها، ماگمای مذاب چسبناک‌تر شده و فوران‌هایی انفجاری شدیدتری را سبب شده است.
مطالعه‌ی حاضر نشان می‌دهد که پدیده‌ی فوران‌های آتشفشانی محدود به ایسلند نیست و می‌تواند در جنوبگان و مناطق قاره‌ای دیگر، مانند بخش‌هایی از آمریکای شمالی، نیوزیلند و روسیه نیز رخ دهد. بنابراین، نیازمند بررسی‌های علمی دقیق‌تری است.
پژوهش‌های پیشین نشان داده‌اند که فعالیت‌های آتشفشانی جهانی پس از پایان عصر یخبندان، دو تا شش برابر افزایش یافته‌اند و مطالعه‌ی تازه در شیلی یکی از نخستین پژوهش‌هایی است که مکانیزم دقیق افزایش را مستند می‌کند. پدیده‌ی مشابهی نیز در سال 2004، با تحلیل سنگ‌های شرق کالیفرنیا گزارش شده بود.
براساس بررسی دانشمندان، تاکنون مطالعات اندکی درباره‌ی تأثیر بحران اقلیمی بر فعالیت آتشفشانی انجام شده است. دانشمندان بر اهمیت انجام پژوهش‌های بیشتر تأکید دارند تا آمادگی لازم برای مقابله با پیامدهای فوران‌های آتشفشانی و حلقه‌های بازخوردی میان تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های آتشفشانی فراهم شود. افزایش بارش‌های شدید نیز به احتمال زیاد فوران‌های انفجاری را تشدید خواهد کرد.