ایران پرسمان - زومیت / پژوهشی تازه نشان می‌دهد استفاده مداوم از هوش مصنوعی می‌تواند مهارت پزشکان در تشخیص سرطان روده بزرگ را به‌طور چشمگیری کاهش دهد.
سال‌هاست که از هوش مصنوعی (AI) به عنوان ابزاری هم‌سطح یا حتی بهتر از پزشکان برای تشخیص سرطان یاد می‌شود. اما نتایج مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که این فناوری نه‌تنها برای برخی پزشکان کمک‌کننده نبوده، بلکه باعث افت مهارتشان شده است.
بازار ![]()
پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی سیلیسیا در لهستان، 19 پزشک از چهار مرکز آندوسکوپی را بین سپتامبر 2021 تا مارس 2022 مورد بررسی قرار دادند. یافته‌ها نشان داد پس از به‌کارگیری هوش مصنوعی در اواخر سال 2021، عملکرد پزشکان در یافتن تومورهای آدنوم (توده‌های پیش‌سرطانی در روده بزرگ) به طور میانگین 20 درصد کاهش یافته است. پژوهشگران این پدیده را «افت مهارت ناشی از وابستگی به هوش مصنوعی» نامیدند.
نکته درخورتوجه این است که به‌نظر می‌رسد یافته‌ها برخلاف نتایج مطالعات قبلی است که نشان می‌دادند کولونوسکوپی با کمک هوش مصنوعی می‌تواند نرخ شناسایی آدنوم را افزایش دهد.
دکتر یوئیچی موری، پژوهشگر اقتصاد سلامت از دانشگاه اسلو و یکی از نویسندگان مقاله می‌گوید: «این نتایج سوال جالبی را درباره کارآزمایی‌های تصادفی کنترل‌شده قبلی مطرح می‌کند. شاید کولونوسکوپی بدون هوش مصنوعی که در آن پژوهش‌ها بررسی شده است، با روش استاندارد رایج تفاوت داشته باشد؛ زیرا پزشکان در آن آزمایش‌ها تحت تأثیر منفی استفاده مداوم از هوش مصنوعی قرار گرفته بودند و بیشتر به هوش مصنوعی تکیه داشتند.»
توهم دردسرساز هوش مصنوعی گوگل؛ کشف عضوی از بدن که وجود خارجی ندارد
البته پژوهش حاضر محدودیت‌هایی هم دارد. مثلاً نام نرم‌افزارهای هوش مصنوعی مورد استفاده ذکر نشده؛ درحالی‌که ممکن است این فناوری از سال 2021 تا امروز پیشرفت چشمگیری کرده باشد. علاوه‌بر‌این، تعداد شرکت‌کنندگان کم و همچنین مطالعه از نوع مشاهده‌ای بوده است.
دکتر عمر احمد متخصص غدد از دانشگاه کالج لندن که در مطالعه نقشی نداشته است، در یادداشتی که همزمان با مقاله منتشر شد، هشدار داد: «این تحقیق می‌تواند زنگ خطری برای اشتیاق کنونی نسبت به پذیرش سریع فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی باشد. این نخستین شواهد واقعی بالینی است که نشان می‌دهد کاهش مهارت می‌تواند بر کیفیت مراقبت از بیمار اثر بگذارد. باید مراقب باشیم که پیشرفت هوش مصنوعی باعث فرسایش تدریجی مهارت‌های اساسی مورد نیاز برای آندوسکوپی با کیفیت نشود.»
موری همچنین به بلومبرگ گفت افت مهارت پزشکان ممکن است در آینده با پیشرفت هوش مصنوعی حتی شدیدتر هم بشود.
پیش‌تر درباره اثرات منفی هوش مصنوعی بر توانایی‌های فکری انسان‌ها در حوزه‌های مختلف گزارش‌هایی منتشر شده بود و حالا این پرسش مطرح شده که آیا همین روند در بیمارستان‌ها و در میان پزشکان نیز در حال وقوع است؟ برای پاسخ قطعی به این سوال، تحقیقات بیشتری لازم است، اما فعلاً آینده آن به اندازه گذشته امیدوارکننده به نظر نمی‌رسد.
مطالعه در مجله‌ی The Lancet Gastroenterology and Hepatology منتشر شده است.