ایران پرسمان - زومیت / دریاچه وان در ترکیه با چرخش‌های شیری عجیب و نادر چشم هر بیننده‌ای را می‌گیرد؛ راز این پدیده نادر طبیعت، بیشتر از آنچه تصور می‌کنید، حیرت‌آور است.
عکس خیره‌کننده‌ای که در سال 2016 توسط کیت رابینز، فضانورد ناسا، به ثبت رسیده است، چرخش‌های شیری‌رنگ را در آب دریاچه وان در ترکیه، بزرگ‌ترین «دریاچه سودا» روی زمین، نشان می‌دهد.
بازار ![]()
به‌گزارش لایوساینس، دریاچه وان در شرق ترکیه، با چرخش‌های شیری‌رنگ نادرش توجه جهانیان را جلب کرده است. سطح آب به رنگ‌های سفید و شیری درمی‌آید و اشکال عجیبی در آن ایجاد می‌شود که شبیه به پدیده‌های طبیعی رایج نیستند. این چرخش‌های عجیب ابری در آب، تجربه‌ی دیداری نادری را برای هر بیننده‌ای رقم می‌زنند.
دریاچه وان با سطحی حدود 3100 کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین دریاچه‌ی ترکیه محسوب می‌شود و از نظر مساحت، کوچک‌تر از دریاچه ارومیه در زمان پرآبی است. اما دریاچه وان با عمق متوسط 170 متر، بسیار عمیق‌تر از دریاچه ارومیه است. پی‌اچ دریاچه وان حدود 10، یعنی بسیار قلیایی است. به همین دلیل، به‌عنوان دریاچه سودا شناخته می‌شود.
تصویر فوق، نشان می‌دهد که بخش اطراف شهر ارجیش، واقع در کرانه شمالی دریاچه، محل شکل‌گیری چرخش‌های نادر شیری است. اشکال موجود در آب شباهت بسیاری به پدیده‌ای دارند که هنگام شکوفایی جلبکی رخ می‌دهد، زمانی که پلانکتون‌ها به سرعت تکثیر شده و در جریان‌های بادی گرفتار می‌شوند. بااین‌حال، علت این چرخش‌ها جلبک نیست.
به‌نقل از رصدخانه زمین ناسا، ماده شیری‌رنگ در دریاچه، عمدتاً از کلسیم کربنات تشکیل شده و مقادیر اندکی از مواد آلی باقی‌مانده از حیوانات زنده و مرده نیز در آن وجود دارد. چرخش‌های شیری به‌عنوان «لوب‌های کدورت» شناخته می‌شوند، ابرهایی از مواد معلق در آب که در نتیجه‌ی اختلالات طبیعی یا انسانی در کف دریاچه به وجود می‌آیند. کم‌عمق بودن این بخش از دریاچه، موجب مشاهده بیشتر این لوب‌ها می‌شود، در حالی که بیشینه عمق دریاچه حدود 450 متر است.
دریاچه وان، بزرگ‌ترین دریاچه قلیایی یا «دریاچه سودا» در جهان است.
دریاچه وان یکی از بالاترین غلظت‌های «میکروبیالیت» در جهان را دارد؛ مجموعه‌ای از ساختارهای آلی رسوبی آزاد شناور که میکروب‌ها با به‌دام‌انداختن و رسوب‌دادن مواد معدنی، آن‌ها را شکل می‌دهند. تولید میکروبیالیت‌ها در بهار و پاییز به اوج می‌رسد، زمانی که جمعیت میکروبی افزایش می‌یابد. با این‌حال، چرخش‌های موجود ناشی از میکروبیالیت نیز نیستند.
غلظت بالای نمک‌های کربناتی، سطح پی‌اچ دریاچه را بسیار بالا نگه داشته است. تجمع نمک‌ها در طول زمان به دلیل ماهیت درون‌ریز دریاچه و فقدان خروجی ایجاد شده و تبخیر آب، غلظت نمک‌ها را افزایش داده است. به دلیل میزان بالای نمک، آب دریاچه به ندرت یخ می‌زند، حتی زمانی که دما در زمستان به زیر صفر درجه سانتی‌گراد می‌رسد.
سطح آب دریاچه طی 600 هزار سال گذشته تغییرات چشمگیری داشته است، زیرا تغییرات اقلیمی میزان ورود و تبخیر آب را تحت تأثیر قرار داده‌اند. مطالعه‌ای در سال 2014 نشان داد که عمق دریاچه طی این مدت تا حدود 600 متر نوسان داشته است.
چرخش‌های بزرگ شیری‌رنگ در تصویر فوق، ناشی از شکوفایی جلبکی نیستند، اما غلظت‌های کوچکی از فیتوپلانکتون‌ها در خط ساحلی ارجیش و در دریاچه کوچک‌تری که در بالای تصویر دیده می‌شود، تجمع یافته‌اند.