ایران پرسمان - ایسنا / ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یکی از شایع‌ترین ویروس‌های منتقله از راه تماس جنسی است که می‌تواند مشکلاتی از زگیل تناسلی تا سرطان دهانه رحم ایجاد کند. پژوهشی تازه به بررسی دو روش مهم غربالگری در این بیماران پرداخته است.
سرطان دهانه رحم دومین سرطان شایع در زنان جهان است و سالانه هزاران نفر را درگیر می‌کند. نکته مهم این است که این سرطان یک دوره طولانی پیش‌سرطانی دارد که طی آن ضایعات اولیه قابل شناسایی و درمان هستند. همین ویژگی سبب شده روش‌های غربالگری از جمله آزمایش پاپ اسمیر و کولپوسکوپی به عنوان ابزارهای اصلی پیشگیری شناخته شوند.
بازار ![]()
پاپ اسمیر روشی ساده و در دسترس است که با نمونه‌گیری از سلول‌های دهانه رحم انجام می‌شود و می‌تواند تغییرات غیرعادی سلولی را مشخص کند. اما این روش همیشه دقیق نیست و گاهی نتایج طبیعی در حالی گزارش می‌شود که ضایعات پیش‌سرطانی وجود دارد. از سوی دیگر کولپوسکوپی که در آن پزشک دهانه رحم را با دستگاه بزرگ‌نمایی بررسی می‌کند، حساسیت بیشتری در تشخیص ضایعات دارد. پرسش اصلی این است که این دو روش تا چه اندازه بایکدیگر همخوانی دارند و کدام‌یک می‌توانند ضایعات پرخطر را بهتر نشان دهند.
اهمیت این موضوع زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم تقریباً تمامی موارد سرطان دهانه رحم با عفونت HPV مرتبط هستند و دو نوع ویروس 16 و 18 عامل بیش از نیمی از موارد این سرطان‌اند. شناسایی دقیق تغییرات ایجادشده توسط این ویروس‌ها می‌تواند جان هزاران زن را نجات دهد. با وجود توصیه‌های بین‌المللی برای بررسی همه افراد مثبت از نظر HPV پرخطر، همچنان در بسیاری از موارد مشخص نیست که چه میزان از این افراد در عمل دچار تغییرات دهانه رحم می‌شوند و شدت این تغییرات چقدر است. بنابراین انجام پژوهش‌های دقیق‌تر برای روشن شدن رابطه بین نتایج پاپ اسمیر و کولپوسکوپی در بیماران HPV مثبت ضرورتی انکارناپذیر دارد.
در مطالعه‌ای در همین خصوص، سپیده صالحی، دستیار زنان و زایمان دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، به همراه یکی از همکاران خود پژوهشی را طراحی و اجرا کردند. در این تحقیق، آنها به جای تمرکز صرف بر یکی از روش‌ها، هر دو روش پاپ اسمیر و کولپوسکوپی را در زنان مبتلا به HPV مثبت بررسی کردند تا مشخص شود این دو آزمایش چه میزان هم‌پوشانی و چه تفاوت‌هایی در تشخیص دارند.
این مطالعه به‌صورت مقطعی در سال 1400 انجام شد و 100 زن مبتلا به HPV مثبت که قبلاً پاپ اسمیر داده بودند، وارد بررسی شدند. سپس همه آنها تحت کولپوسکوپی قرار گرفتند. پژوهشگران نتایج هر دو روش را مقایسه کردند و میزان توافق بین آنها را با یک آزمون آماری سنجیدند. این رویکرد به آنها امکان داد تا نه‌تنها درصد توافق بلکه دقت هر روش در شناسایی ضایعات مختلف دهانه رحم را بررسی کنند.
نتایج نشان دادند که در 34 درصد بیماران، هر دو آزمایش طبیعی بود و در 35 درصد هر دو غیرطبیعی گزارش شد. در 17 درصد از زنان، پاپ اسمیر غیرطبیعی اما کولپوسکوپی طبیعی بود و در 14 درصد برعکس این وضعیت رخ داد. محاسبه آماری میزان توافق بین دو روش را از نظر علمی معنادار نشان داد. این یافته بیانگر آن است که هرچند میزان همخوانی قابل توجه است، اما هر کدام از این دو روش می‌تواند یافته‌هایی را آشکار کند که دیگری موفق به شناسایی آن نمی‌شود.
بر اساس این نتایج که در «مجله دانشکده پزشکی اصفهان» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی–درمانی استان اصفهان منتشر شده‌اند، پژوهشگران تاکید کردند که کولپوسکوپی توانایی بیشتری در شناسایی ضایعات پرخطر دارد. به عبارت ساده‌تر، اگرچه پاپ اسمیر می‌تواند تغییرات اولیه را آشکار کند، اما در مواردی که خطر بروز ضایعات پیش‌سرطانی جدی‌تر است، کولپوسکوپی روش قابل اعتمادتر محسوب می‌شود.
این یافته‌ها با مطالعات بین‌المللی نیز همخوانی دارد. برای مثال، پژوهش‌های دیگر نشان داده‌اند که پاپ اسمیر گاه در تشخیص ضایعات با درجه بالا دقت کمی دارد و نتایج منفی کاذب آن می‌تواند باعث تأخیر در درمان شود. در مقابل، کولپوسکوپی نه‌تنها حساسیت بیشتری دارد، بلکه در ترکیب با روش‌هایی مانند نمونه‌برداری بافتی می‌تواند تشخیص دقیق‌تری ارائه دهد. به همین دلیل، بسیاری از متخصصان توصیه می‌کنند در بیماران مثبت برای ویروس‌های پرخطر HPV از هر دو روش به طور مکمل استفاده شود.
از دیگر نکات جالب این مطالعه آن بود که نوع ویروس HPV نیز بر نتایج آزمایش‌ها اثر می‌گذارد. به طور خاص، موارد مثبت برای نوع 16 بیشتر در گروه ضایعات پرخطر قرار گرفتند. این موضوع نشان می‌دهد که در ارزیابی بیماران نباید تنها به نتیجه یک آزمایش بسنده کرد، بلکه باید نوع ویروس، سوابق بارداری و عوامل فردی نیز در نظر گرفته شوند.