ایران پرسمان - خبرآنلاین / علاقهمندان به نجوم در ایران و سراسر جهان باید خود را برای تماشای قویترین و قابلاعتمادترین بارش شهابی سال، یعنی بارش جوزایی (Geminids) ، آماده کنند. اوج فعالیت این بارش در شب شنبه، 13 دسامبر و بامداد یکشنبه، 14 دسامبر 2025 (شب 22 و بامداد 23 آذر 1404) رخ خواهد داد.
منبع بارش و شرایط رصدی مناسب
شهابهای جوزایی که برای اولین بار در سال 1862 مشاهده شدند، حاصل عبور کره زمین از میان بقایای سنگی و گرد و غبار بهجامانده از جرم آسمانی مرموزی به نام «3200 فایتون» (3200 Phaethon) هستند که بهعنوان یک دنبالهدار-سیارک طبقهبندی میشود.
برخلاف سالهای قبل، شرایط رصدی در سال 2025 نسبتاً مطلوب ارزیابی میشود. یک هلال ماه 25 درصدی نزدیک به زمان اوج بارش (حدود ساعت 2 بامداد به وقت محلی) طلوع خواهد کرد، اما با انتخاب زاویه دید مناسب میتوان تأثیر نور ماه را به حداقل رساند.
اوج شبیهسازی: مشاهده 60 شهاب در ساعت
فعالیت این بارش در ساعات مختلف شب متفاوت خواهد بود. به رصدگران توصیه میشود برای دیدن حداکثر شهابها، از محلهای تاریک و دور از آلودگی نوری شهرها اقدام کنند:
پیشنمایش کند (غروب به 10 شب): در ساعات اولیه شب، هرچند تعداد کمی شهاب (حدود 5 عدد در ساعت) دیده میشود، اما این شهابها که « Earthgrazers» نام دارند، بهدلیل زاویه کم ورود به جو، بسیار آهسته و با دنبالههای بلند دیده میشوند و زیبایی خاصی دارند.
زمان طلایی (10 شب تا 2 بامداد): اوج افزایش تعداد شهابها از ساعت 10 شب آغاز میشود. در این بازه، مرکز بارش در آسمان شرقی بالا آمده و امکان مشاهده تا 30 شهاب در ساعت وجود دارد.
نقطه حداکثر (حدود 2 بامداد): بیشترین نرخ ساعتی تا 60 شهاب ، نزدیک به ساعت 2 بامداد به وقت محلی (اوج بارش) مشاهده میشود.
این تصویر، محل کانون بارش شهابی جوزایی (Geminid) را در ساعت 2 بامداد روز 14 دسامبر، از عرضهای میانی نیمکره شمالی و با جهت نگاه به سوی جنوب نشان میدهد. ستاره پرنور «کاستور» درون این دایره قرار دارد و میتواند راهنمای مناسبی برای پیدا کردن کانون بارش باشد. همچنین سیاره درخشان «مشتری» که در صورت فلکی جوزا قرار دارد، نشانه خوبی برای جهتیابی در آسمان و یافتن محل بارش است.
اگر آسمان ابری بود چه کنیم؟
کارشناسان توصیه میکنند در صورت احتمال ابری بودن آسمان در شب اوج (13/14 دسامبر)، رصد در شبهای قبل را در برنامه خود قرار دهید:
شب 12/13 دسامبر ، فعالیت بارش تقریباً 75 درصد اوج خواهد بود.
شب 11/12 دسامبر ، نرخ شهابها حدود 50 درصد حداکثر خواهد بود.
برای رصد، کافی است از یک صندلی راحتی استفاده کنید و بهجای نگاه کردن مستقیم به بالای سر، میدان دید خود را به سمت وسط و نیمه پایینی آسمان (خصوصاً در جهت شرق و جنوب) تنظیم کنید. برای پیدا کردن موقعیت مرکز بارش، به ستاره درخشان کاستور و سیاره مشتری که هر دو در صورت فلکی جوزا قرار دارند، توجه کنید.