ایران پرسمان - دنیای اقتصاد / تولید بخش ساختمان در نیمه اول امسال 0.8درصد کاهش یافت؛ مرحله اصلی این رشد منفی، در تابستان رقم خورد، بهطوریکه ارزش افزوده این بخش در فصل «جنگ و آتشبس»، 1.8درصد نسبت به تابستان سال گذشته افت پیدا کرد.
قرار بود طبق هدف برنامه هفتم، تولید ساختمان سالی 9درصد رشد کند؛ اما سال گذشته بهعنوان سال اول، این بخش فقط 0.5درصد رشد مثبت را تجربه کرد و امسال نیز تا اینجا، نمره منفی به ثبت رسیده است. گزارش نظارتی «ناظران اجرایی برنامه هفتم» درباره علت مردودی بخش ساختمان در «رشد هدف»، سکوت کرده است و در عین حال، علت تیراژ پایین ساختمانسازی در کشور را «عدم مشارکت بخشخصوصی» میداند؛ یک نتیجهگیری کاملا نادرست از «واقعیت بازار مسکن و ساختمان».
بازار
بررسیهای «دنیایاقتصاد» نشان میدهد، بخش ساختمان از سال98 به بعد، «سرمایهگریز» شد. بروز ریسکهای اقتصادی و سیاسی در مسیر فعالیتهای اقتصادی مولد به همراه «رکود خرید»، تولید بخش ساختمان را بهطور متوسط سالانه بیشاز 6 درصد کاهش داد. کارنامه تولید این بخش در 3.5سال گذشته نیز رشد منفی 0.1درصد را نشان میدهد. بخشخصوصی برخلاف تحلیل دولتی، دست از «مشارکت» نکشیده، بلکه توان «مشارکت برای سرمایهگذاری» را از دست داده است.
چرا دمای «بخش ساختمان» زیر صفر است؟
بدترین تحلیل درباره وضعیت زیرصفر بخش ساختمان، میتواند عبارتی باشد که ناظران اجرایی برنامه هفتم در گزارش عملکرد سالاول این برنامه، در جلوی ردیف «احداث مسکن توسط بخش خصوصی» نوشتهاند: «عدممشارکت بخش خصوصی.»نویسندگان «کارنامه سالاول برنامه هفتم» تصورشان این است که «سرمایهگذاران ساختمانی و سازندهها در سالگذشته، تمایل به تولید نداشتهاند یا وقتشان را جای دیگری گذراندهاند.» اما واقعیت، کاملا «متضاد» از این «تحلیل دولتی» است. ساختمانیها نهتنها، نیمه اول امسال، نهتنها از سالگذشته، که از سال98 تاکنون در شرایط «غیرقابلتولید» ناشی از ریسکهای اقتصادی، ریسکهای غیراقتصادی و رکود سریالی خرید مسکن قرار دارند. البته بخشی از ارزشافزوده بخش ساختمان، مربوط به ساختمان دولتی یا همان پروژههای عمرانی و زیرساختی است و بخشی از آن، مربوط به «ساختوسازهای بخشخصوصی شامل مسکونی و غیرمسکونی» میشود. اما از آنجا که طبق برآوردها، سهم تولید بخشخصوصی قابلتوجه است و در عینحال احتمالا شوکهای بیرونی، این قسمت را با شدت بیشتری نسبت به پروژههای عمرانی تحتتاثیر قرارداده، عمده کاهش صورتگرفته در روند ارزشافزوده بخش ساختمان از این محل بودهاست.
از طرفی، سایر متغیرهای مربوط به ساختوسازهای بخشخصوصی در نیمه اول امسال نیز در جهتی همسو با «رشد منفی بخش ساختمان در آمار تولید ناخالص داخلی» حرکت کردهاست. حدود دو هفته پیش، مرکز آمار گزارشی از روند سرمایهگذاری بخشخصوصی در ساختوسازهای شهری منتشر کرد که از رشد واقعی منفی 69درصدی حجم سرمایهگذاری برای «شروع پروژههای ساختمانی» حکایت داشت. این شاخص در طول دهه90 نیز متوسط منفی 2.7درصد بودهاست. نتیجه این نزول سرمایهگذاری، روی رشد ارزشافزوده بخش در سالهای اخیر منعکس شدهاست. آنچه باعثشده بخش ساختمان نتواند در این دوره با رشد مثبت ارزشافزوده مواجه شود، عمدتا به «از دسترس خارجشدن حلقه آخر زنجیره صنعت ساختمان» برمیگردد. سرمایهگذاران ساختمانی بهخاطر رکود خرید مسکن، امکان عرضه محصولشان را از دست دادهاند. در کنار این فاکتور مخرب تولید که از اواخر دهه90 جاری شد، تورم تولید ساختمان نیز مزاحمت ایجاد کردهاست.