ایران پرسمان -
به گزارش خبرنگار مهر ، نشست هماندیشی با محوریت بررسی «مسئله کاغذ» روز شنبه ۲۹ آذرماه به همت مجمع ناشران انقلاب اسلامی برگزار شد. این نشست با حضور جمعی از کارشناسان، ناشران، تولیدکنندگان، مسئولان و مدیران حوزه نشر، در سالن جلسات مجموعه فرهنگی سرچشمه برگزار شد و به بررسی چالشها و راهکارهای مرتبط با وضعیت کاغذ در کشور اختصاص داشت.
میثم نیلی، مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی، در ابتدای این نشست با اشاره به ساختار و ترکیب حاضران، اظهار کرد: این جلسه دارای اضلاع متعددی است که یکی از مهمترین آنها، بخش مدیریتی کشور بهویژه مدیران دولتی فعال در حوزه فرهنگ به شمار میرود. نمایندگانی از دولت سیزدهم به ریاست شهید آیتالله رئیسی و همچنین دولت چهاردهم در این نشست حضور دارند.
نیلی در ادامه با اشاره به حضور نهادهای نظارتی افزود: از دیگر اضلاع این نشست، دستگاههای رسمی نظارتی کشور هستند که نمایندگانی از مجلس شورای اسلامی، قوه قضائیه و سازمان بازرسی کل کشور در این جلسه حضور یافتهاند.
مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی همچنین ناشران و تشکلهای مصرفکننده کاغذ را از اضلاع مهم این نشست دانست و گفت: ناشران بهعنوان مصرفکنندگان اصلی کاغذ، بهصورت مستقیم با مسائل این حوزه مواجهاند و نقش مؤثری در طرح دقیق مشکلات و ارائه راهکارهای عملی دارند.
وی در پایان با تأکید بر رویکرد مسئلهمحور این نشست تصریح کرد: هدف از برگزاری این جلسه، ایجاد همفکری میان اضلاع مختلف و دستیابی به راهحلهایی است که بتواند در کوتاهمدت به نتایج ملموس، چه در حوزه ساماندهی بازار کاغذ و چه در زمینه کنترل و تثبیت قیمتها، منجر شود.
در ادامه این نشست، یاسر احمدوند، معاون فرهنگی پیشین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، با پذیرش مسئولیت اداره جلسه و با اشاره به جایگاه راهبردی مسئله کاغذ در زنجیره نشر، اظهار کرد: موضوعی که امروز درباره آن گفتوگو میکنیم، از مسائل تعیینکننده حوزه نشر است و هدف از این نشست، دستیابی به پیشنهادهایی کاربردی است که بتواند در شرایط موجود، مبنای تصمیمسازی و اقدام مؤثر دولت قرار گیرد.
احمدوند با تشریح وضعیت فعلی بازار کاغذ گفت: روند افزایشی قیمتها، محدود بودن عرضه و دشواری دسترسی ناشران به کاغذ، شرایطی را ایجاد کرده که امکان برنامهریزی پایدار را برای فعالان نشر با مشکل مواجه کرده است. در کنار این موضوع، تولید داخلی کاغذ نیز با محدودیتهایی روبهروست و همین مجموعه عوامل، ضرورت اتخاذ تدابیر جدی را دوچندان میکند.
وی با اشاره به آمار تولید کتاب در کشور افزود: سالانه هزاران عنوان کتاب با تیراژی قابل توجه در کشور منتشر میشود و این حجم از تولید، نیاز مستمر و گستردهای به کاغذ دارد. در چنین شرایطی، این سؤال مطرح است که مسیر تأمین این نیاز چگونه باید طراحی شود و چه سازوکارهایی برای تقویت تولید داخلی، مدیریت واردات و ساماندهی بازار لازم است.
معاون فرهنگی دولت سیزدهم در ادامه تأکید کرد: حل مسئله کاغذ بدون تعیین دقیق وظایف بخشهای مختلف امکانپذیر نیست و لازم است نقش دولت، نهادهای عمومی و بخش خصوصی بهصورت شفاف مشخص شود تا با تقسیم مسئولیتها، زمینه دستیابی به نتایج عملی فراهم شود.
تعلیق موقت عوارض گمرکی، راهکاری برای کاهش هزینه تولید محصولات چاپی
در ادامه این نشست، عباس جهانگیری، مدیر نشر حافظ، با اشاره به برخی دیدگاهها درباره انتقال هزینههای تولید به مصرفکننده نهایی، اظهار کرد: تجربه بازار کتاب نشان میدهد که برخلاف برخی کالاها، امکان جبران افزایش هزینهها از طریق بالا بردن قیمت کتاب وجود ندارد، چراکه با افزایش قیمت، عملاً تقاضا از بین میرود و مخاطبی برای خرید باقی نمیماند.
وی با تأکید بر ضرورت حفظ قدرت خرید مخاطبان کتاب افزود: عرضه کتاب باید متناسب با توان اقتصادی جامعه کتابخوان انجام شود و این امر بدون سیاستهای حمایتی مشخص و اثربخش در حوزه نشر امکانپذیر نیست.
مدیر نشر حافظ با اشاره به شرایط فعلی بازار کاغذ، بر لزوم اتخاذ تصمیمهای فوری و کوتاهمدت تأکید کرد و گفت: در وضعیت کنونی، لازم است ثبت سفارش کاغذ و مقوا هرچه سریعتر و با سازوکاری هدفمند از سر گرفته شود. این فرآیند باید بر اساس میزان مصرف واقعی واحدهای فعال در حوزه چاپ، نشر، بستهبندی و صنایع مرتبط و با هدف جلوگیری از توقف خطوط تولید انجام گیرد.
جهانگیری در ادامه با اشاره به محدودیت تولید داخلی تصریح کرد: تا زمانی که ظرفیت تولید داخل پاسخگوی نیاز بازار نیست، واردات کنترلشده و زماندار کاغذ و مقوا باید بدون پیچیدگیهای غیرضروری اداری امکانپذیر باشد تا از بروز التهاب در بازار جلوگیری شود.
وی کاهش هزینههای گمرکی را یکی از ابزارهای مؤثر در مدیریت قیمتها دانست و گفت: تعدیل یا تعلیق موقت حقوق ورودی و عوارض گمرکی میتواند به کاهش بهای تمامشده محصولات چاپی و بستهبندی کمک کند. این اقدام باید متناسب با شرایط فعلی و بهصورت مقطعی در نظر گرفته شود.
مدیر نشر حافظ با اشاره به جایگاه کاغذ و مقوا در زنجیره تولید صنعت نشر افزود: این اقلام بهعنوان مواد اولیه اساسی باید در اولویت تخصیص ارز قرار گیرند تا فرآیند تأمین آنها دچار وقفه نشود و چرخه تولید آسیب نبیند.
جهانگیری همچنین بر لزوم شفافسازی فرآیند توزیع تأکید کرد و گفت: ایجاد سازوکار مشخص و قابل رصد برای توزیع کاغذ و مقوا ضروری است تا این مواد مستقیماً در اختیار مصرفکنندگان واقعی قرار گیرد و زمینه برای واسطهگری، احتکار و نوسانهای غیرمنطقی قیمت از بین برود.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: همزمان با مدیریت واردات، حمایت برنامهریزیشده از تولیدکنندگان داخلی نیز باید در دستور کار قرار گیرد. تأمین پایدار مواد اولیه، بهروزرسانی تجهیزات و ارائه تسهیلات مالی میتواند در میانمدت به تقویت تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات منجر شود.
مدیر نشر حافظ در پایان پیشنهاد کرد: بهمنظور تصمیمگیری واقعبینانه و مبتنی بر شرایط میدانی، کارگروهی مشترک با حضور نمایندگان وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تشکلهای صنفی حوزه چاپ و بستهبندی و فعالان بازار کاغذ تشکیل شود تا سیاستگذاریها بر اساس نیازهای واقعی صنعت انجام گیرد.
بدون پایان انحصار، ساماندهی حوزه کاغذ ممکن نیست
در این نشست، مهدی محمدی، مدیر نشر معارف، با اشاره به سابقه پیگیریهای ناشران درباره مسئله کاغذ، گفت: موضوع کاغذ از مدتها قبل از سوی فعالان نشر مطرح بوده و پس از برگزاری برخی جلسات، جمعی از ناشران برای بررسی میدانی، از خط تولید کارخانه کاغذ مازندران بازدید کردند. در جریان این بازدید، نکات فنی متعددی مطرح شد که بخش قابل توجهی از آنها همچنان قابلیت اصلاح و پیگیری دارد.
وی با اشاره به فرآیند تولید این کارخانه افزود: در تولید کاغذ مازندران از مواد سفیدکننده استفاده میشود که هزینه نهایی محصول را افزایش میدهد، در حالی که امکان عرضه کاغذ با رنگ طبیعی کرم وجود دارد. این کاغذ پیش از افزودن مواد شیمیایی، رنگی متمایل به کرم دارد و اتفاقاً در سالهای اخیر، همین طیف رنگی با استقبال بیشتری از سوی ناشران و مخاطبان روبهرو شده است.
مدیر نشر معارف با تأکید بر اینکه مسئله اصلی کیفیت نیست، تصریح کرد: بحث ما اصلاح روند تولید است. حذف ماده سفیدکننده میتواند هم هزینهها را کاهش دهد و هم محصولی متناسب با نیاز و سلیقه بازار در اختیار ناشران قرار دهد.
محمدی در ادامه به یکی دیگر از دغدغههای ناشران اشاره کرد و گفت: موجدار شدن کاغذ از جمله مسائلی است که برخی ناشران با آن مواجهاند. این مسئله به شرایط اقلیمی محل تولید بازمیگردد؛ چراکه کاغذ در مناطق مرطوب شمال کشور تولید میشود و هنگام انتقال به مناطق خشکتر، بخشی از رطوبت خود را از دست میدهد.
وی افزود: این موضوع الزاماً نشانه ضعف کیفی نیست و در فرآیند چاپ اختلالی ایجاد نمیکند. در صورت لفافبندی و بستهبندی اصولی، فشار ایجادشده مانع خروج رطوبت میشود و مشکل موجدار شدن به حداقل میرسد. این موارد در بازدیدهای فنی نیز مطرح و تأیید شد، اما اصلاحات پیشبینیشده بهطور کامل اجرایی نشد.
مدیر نشر معارف با اشاره به رویکرد حمایتی ناشران نسبت به تولید داخلی گفت: با وجود چالشهای موجود، ناشران همچنان از کاغذ مازندران حمایت کردهاند. در مقطعی، بخش عمدهای از مصرف سالانه نشر معارف از تولیدات این کارخانه تأمین میشد؛ آن هم در دورهای که استقبال عمومی از این نوع کاغذ کمتر بود.این حمایت با هدف تقویت تولید داخلی و در راستای توصیههای کلان مقام معظم رهبری درباره حمایت از تولید انجام شد.
محمدی با اشاره به تجربه عملی استفاده از این کاغذ اظهار کرد: در دورهای که استفاده گستردهای از کاغذ مازندران داشتیم، این محصول از نظر قیمت، کیفیت چاپپذیری و شاخصهای فنی، رضایتبخش بود و بسیاری از چاپخانهها آن را تأیید میکردند. علاوه بر این، داخلی بودن تولید، یک مزیت مهم فرهنگی و اقتصادی محسوب میشد.
مدیر نشر معارف در بخش دیگری از سخنان خود به وضعیت واردات کاغذ پرداخت و گفت: امروز بازار واردات کاغذ با نوعی تمرکز و انحصار مواجه شده است. در حالی که این کاغذها با ارز ترجیحی یا نیمایی وارد کشور شدهاند، عرضه آنها بهصورت محدود و با قیمتهای بالا انجام میشود.
وی افزود: این شرایط موجب شده حتی کاغذهای وارداتی با کیفیت پایینتر، با قیمتهایی خارج از منطق بازار عرضه شوند و ناشران برای تأمین نیاز خود با مشکلات جدی روبهرو باشند.
محمدی در پایان تأکید کرد: تا زمانی که انحصار در واردات و توزیع کاغذ شکسته نشود، امکان ساماندهی این حوزه وجود نخواهد داشت. حل مسئله کاغذ، چه در بخش تولید داخلی و چه در حوزه واردات، بدون برخورد جدی با این ساختارهای انحصاری عملاً امکانپذیر نیست.
گزارش در حال تکمیل است...