بزرگنمايي:
ایران پرسمان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
توافق بین عربستان سعودی و ایران در هفته گذشته برای برقراری مجدد روابط، چین و دیپلمات ارشد آن، وانگ‌یی، را در مرکز سیاست خاورمیانه قرار داد. این مرد 69 ساله که یک دولتمرد باهوش است، دهه‌ها در پشت صحنه در منطقه برای تامین منافع سیاسی و اقتصادی پکن کار کرده است.
به گزارش المانیتور، وانگ‌یی که ریاست کمیسیون مرکزی روابط خارجی حزب کمونیست چین را برعهده دارد، درباره توافق ایران و عربستان با مساعد العیبان، مشاور امنیت ملی عربستان و همتای ایرانی او علی شمخانی مذاکره کرد.
وانگ‌یی یکی از باتجربه‌ترین دیپلمات‌های چین به حساب می‌آید و با وزرای خارجه متوالی در عربستان سعودی، ایران و سایر کشورهای منطقه روابط برقرار کرده است. وانگ‌یی در پکن متولد شد و یک سابقه متوسط دارد. او در دانشگاه مطالعات بین‌المللی پکن -دانشکده وزارت خارجه چین- تحصیل کرد. او هر دو زبان انگلیسی و ژاپنی را آموخت. ازدواج او نیز به نوعی درون‌سازمانی به حساب می‌آید. پیتر مارتین، روزنامه‌نگار در کتاب سال 2021 خود با عنوان «ارتش غیرنظامی چین» نوشت که همسر وانگ‌یی، دختر سفیر سابق چین در سازمان ملل است.
وانگ‌یی کار دیپلماتیک خود را در سال 1982 آغاز کرد و قبل از اینکه در سال 2001 معاون وزیر وزارت خارجه شود، در سمت‌های مختلفی خدمت کرد. در سال 2004، وانگ‌یی سفیر در ژاپن شد و در سال 2008 زمانی که به عنوان مدیر دفتر امور تایوان شورای دولتی منصوب شد، دوره سفارت او در ژاپن هم تمام شد.
وانگ‌یی از سال 2013 تا دسامبر گذشته به عنوان وزیر امور خارجه خدمت کرد و در ژانویه به سمت فعلی خود در کمیسیون مرکزی امور خارجه رسید. به گفته مارتین، رییس‌جمهور چین شی جین‌پینگ در سال 2013 به قدرت رسید و وانگ‌یی مسوولیت اجرای سیاست خارجی بلندپروازانه او را برعهده داشت.
بازار
شی کمیسیون امور خارجه مرکزی را در سال 2018 به عنوان بخشی از یک تغییر در دولت تاسیس کرد و به نظر می‌رسد که نفوذ وانگ‌یی در سیاست خارجی در راس این کمیسیون بیشتر از زمانی است که وزیر خارجه بود.
این نهاد به عنوان نهاد مرکزی هدایت‌کننده سیاست خارجی چین عمل می‌کند. به گفته مجله آسیایی The Diplomat، یکی از دلایلی که شی این کمیسیون را ایجاد کرد، افزایش نفوذ حزب کمونیست بر مسائل سیاست خارجی بود. وانگ‌یی همچنین در سال 1997 به عنوان محقق مهمان در دانشگاه جورج تاون حضور داشت.
نگاهی به خاورمیانه
نفوذ چین در خاورمیانه -از جمله با کشورهایی که به‌طور سنتی با ایالات‌متحده همسو بودند- در دوران تصدی وانگ‌یی به عنوان وزیر خارجه، به طور قابل‌توجهی افزایش یافت. چندین کشور از جمله ترکیه و عربستان سعودی به طرح زیرساخت کمربند و جاده پس از راه‌اندازی آن در سال 2013 پیوستند. چین همچنین روابط تجاری خود را با مصر، کشورهای خلیج‌فارس و دیگر کشورها تقویت کرد.
در سال 2021، یک شرکت چینی با وجود مخالفت ایالات‌متحده، بندر جدیدی را در حیفا، اسراییل افتتاح کرد. وانگ‌یی به عنوان وزیر امور خارجه به‌شدت درگیر سیاست خاورمیانه‌ای چین بود. او در سال 2014 پیشنهادی چهار ماده‌ای برای حل مناقشه اسراییل و فلسطین و در سال 2021 پیشنهاد میزبانی مقامات اسراییلی و فلسطینی را برای گفت‌وگوهای صلح ارایه کرد.
وانگ‌یی در ایجاد حمایت در خاورمیانه از اردوگاه‌های بحث‌برانگیز مسلمانان اویغور چین در منطقه سین‌کیانگ نقش داشت. شرایط این زندان به‌طور گسترده مورد انتقاد دولت‌های خارجی و گروه‌های حقوق بشر قرار گرفته است. با این حال، بسیاری از کشورهای با اکثریت مسلمان، از جمله عربستان سعودی، از انتقاد از پکن در این زمینه خودداری کرده‌اند.
در سال 2019، عربستان سعودی به امارات متحده عربی، ایران و ده‌ها کشور دیگر در امضای نامه‌ای برای حمایت از چین در مورد مساله اویغورها پیوست. پیش از این جلب اجماع، وانگ‌یی در سال 2018 اعلام کرده بود که جهان باید «شایعات» درباره سین کیانگ را نادیده بگیرد. وانگ‌یی همچنین به پیگیری دیپلماسی شاتل در خاورمیانه و ایجاد تعادل بین رقبای سرسخت مانند عربستان سعودی و ایران شناخته شده است. در سال 2021، وانگ‌یی در مدت یک هفته از عربستان سعودی، ترکیه، ایران، امارات متحده عربی، عمان و بحرین بازدید کرد.
این دیدار به تقویت روابط چین با خلیج‌فارس کمک کرد. وانگ‌یی در عربستان سعودی از «ابتکار پنج نقطه‌ای» خود درباره امنیت و ثبات در خاورمیانه رونمایی کرد. این ابتکار نکاتی را در مورد مناقشه اسراییل و فلسطین، برنامه هسته‌ای ایران، بازسازی کشورها، همکاری در حوزه واکسن کرونا و موارد دیگر در بر می‌گرفت. براساس گزارشی که در آن زمان از سوی موسسه واشنگتن برای امور خاور نزدیک منتشر شد، هیچ یک از این کارها جدید نبود، اما وانگ‌یی به دنبال آن بود که «پکن را به عنوان یک قدرت بزرگ مسوول که مسائل کلیدی این منطقه را درک می‌کند، به تصویر بکشد.»
وانگ‌یی در ژانویه سال گذشته، میزبان شاهزاده فیصل بن فرحان آل سعود، وزیر امور خارجه عربستان در چین بود. دو ماه بعد، آرامکو عربستان و چین قرارداد طولانی مدت خود را برای ساخت یک پالایشگاه در شمال شرقی چین نهایی کردند. روابط دو کشور زمانی که شی جین‌پینگ در دسامبر گذشته از عربستان سعودی دیدار کرد، به اوج خود رسید که منجر به امضای بیش از 40 معامله بین دو کشور شد.
درگیری در افغانستان به وانگ‌یی کمک کرد تا روابط چین با قطر را بهبود بخشد. او در ماه مارس سال 2022 با شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر امور خارجه قطر در چین طی کنفرانسی درباره افغانستان ملاقات کرد. وزارت امور خارجه چین در بیانیه‌ای اعلام کرد: ثانی از نقش مهم چین در مساله افغانستان بسیار قدردانی کرد. وانگ‌یی در آن دیدار از خروج ایالات‌متحده از افغانستان در سال 2021 انتقاد کرد و آن را «عجولانه» خواند. قطر میزبان مذاکرات صلح بین امریکا و دولت طالبان بوده است.
شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی نیز در آن دیدار حمایت خود را از «سیاست چین واحد» -اشاره به تایوان- ابراز کرد. سایر کشورهای منطقه نیز از چین در موضوع تایوان حمایت کرده‌اند. آگوست گذشته، ایران و سوریه پس از سفر نانسی پلوسی، رییس مجلس نمایندگان امریکا به تایوان، حمایت خود را از سیاست چین واحد اعلام کردند.
وانگ‌یی همچنین سال گذشته در آخرین ماه‌های فعالیت خود به عنوان وزیر امور خارجه با همتایان خود از امارات، ایران، ترکیه، اسراییل و تشکیلات خودگردان فلسطین گفت‌وگوها و تماس‌هایی داشت.
قدرت در حال افزایش
برخی تحلیلگران ظهور چین در خاورمیانه را بخشی از رقابت قدرت‌های بزرگ با ایالات‌متحده می‌دانند. با این حال، وانگ‌یی به عنوان وزیر خارجه گاهی اوقات به دنبال ایجاد لحن آشتی‌جویانه با ایالات‌متحده بود.
او در سال 2021 در شورای روابط خارجی گفت: ما امیدواریم که ایالات‌متحده با چین برای کشف مسیر جدیدی از همزیستی مسالمت‌آمیز و همکاری متقابل سودمند همکاری کند. نکته کلیدی این است که آیا ایالات‌متحده می‌تواند ظهور مسالمت‌آمیز یک کشور بزرگ با سیستم اجتماعی، تاریخ و فرهنگ متفاوت و در مرحله‌ای متنفاوت از توسعه را بپذیرد یا خیر.
اخیرا، وانگ‌یی روی جنگ اوکراین کار کرده و پیشنهاد صلح را ارایه کرده است. این دیپلمات آشکارا از امریکا در این روند انتقاد کرده است. به گزارش پولیتیکو، او در کنفرانسی در آلمان در ماه گذشته گفته بود: «برخی نیروها ممکن است نخواهند شاهد تحقق مذاکرات صلح باشند»؛ این اشاره آشکار به ایالات‌متحده و بخشی از تلاش این مقام چینی برای ایجاد شکاف بین ایالات‌متحده و اروپا بود.