ایران پرسمان - فرهیختگان /متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
دو روز پیش سرانجام یکی از انقباضیترین بودجههای ایران از سوی رئیسجمهور تقدیم مجلس شد. نگاهی به اعداد و ارقام کلان بودجه سال آینده نشان میدهد همه ارقام حکایت از سال بودجهای و مالی خاص برای دولت و ملت ایران است. البته تا زمان تصویب این لایحه در مجلس و تغییر و تحولاتی که معمولاً در کمیسیون تلفیق بودجه مجلس رخ میدهد باید صبور بود؛ اما ارقام کلی بودجه جهتگیری کلان دولت برای اداره اقتصاد در سال آینده را ترسیم کرده است. ارقام کلان نشان میدهد بودجه سال آینده، بودجه انقباضی است و با تورم بالایی که کشور تجربه کرده، سال آینده باید برای گذر از شرایط خاص فعلی، یک همدلی بین مجموعه ارکان حاکمیت و مردم شکل بگیرد. در این بودجه، دولت سعی کرده اولاً ارقام درآمدها و منابع را تا جای ممکن با اعداد واقعی ارائه دهد. ثانیاً، بودجه عمرانی بدون تغییر مانده و رشد کل بودجه نیز مربوط به هزینههای جاری است. افزایش سقف معافیت مالیات بر حقوق و دستمزد، پیشنهاد افزایش 2 واحد درصدی مالیات بر ارزش افزوده برای جبران قدرت خرید مردم و... بخشهای حائز اهمیت هستند؛ اما موضوع دیگر، مربوط به تغییرات بودجه دستگاههای مختلف دولتی و عمومی است. در گزارش پیشرو به این موضوع پرداخته شده است.
شروع از مجلس با کاهش 25 درصدی بودجه
بر اساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۵، بودجه پیشنهادی مجلس شورای اسلامی برای سال آینده ۵ هزار و ۲۲۷ میلیارد تومان تعیین شده است. این رقم در مقایسه با بودجه سال ۱۴۰۴ که حدود ۷ هزار میلیارد تومان برآورد شده بود، کاهش قابلتوجهی را نشان میدهد. بهعبارت دیگر، اعتبارات مجلس شورای اسلامی در لایحه بودجه سال آینده با کاهشی معادل ۲۵.۵ درصد مواجه شده است. نکته قابل تامل اینکه، در لایحه بودجه 1405 صرفا ردیف مربوط به مجلس و مرکز پژوهشهای مجلس درج شده، درحالیکه در سال 1404 بودجه مجلس علاوه بر این دو، شامل کتابخانه و موزه مجلس، سامانه هوشمندسازی، شورای راهبردی تنقیح قوانین و خبرگزاری خانه ملت بوده است. کاهش بودجه مجلس از این منظر حائز اهمیت بوده که باید صبر کنیم تا کمیسیون تلفیق اصلاحات خود را بر بودجه 1405 اعمال کند. در آن صورت میتوان واکنش مجلس به کاهش بودجه را بهتر قضاوت کرد.
رشد 7 برابری بودجه معاونت علمی
یکی از ارقام جالب توجه در لایحه بودجه سال آینده، رشد شگفت انگیز بودجه معاون علمی ریاستجمهوری است. بودجه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان رئیسجمهور که در سال ۱۴۰۴ حدود ۴ هزار و ۴۹۵ میلیارد تومان تعیین شده بود، در سال ۱۴۰۵ با افزایشی کمسابقه و حدود هفتبرابری مواجه شد. بر این اساس، اعتبارات این معاونت به ۳۱ هزار و ۴۹۶ میلیارد تومان خواهد رسید. هنوز مشخص نیست این افزایش ناشی از ادغام برخی زیرمجموعهها یا ایجاد ردیفهای جدید بوده یا اینکه ناشی از ورود بودجه متفرقه با اهداف یکساله است.
کاهش 5 درصدی بودجه وزارت گردشگری!
از دیگر نکات جالب توجه در لایحه بودجه سال آینده، کاهش بودجه وزارت گردشگری است. رقم بودجه این وزارتخانه در سال ۱۴۰۴ حدود ۷ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان تعیین شده بود، در لایحه بودجه سال آینده با کاهش نزدیک به ۵ درصدی مواجه شده است. بر این اساس، اعتبارات این وزارتخانه با افت ۴.۸ درصدی به حدود ۷ هزار و ۵۶۷ میلیارد تومان رسیده است. باید این نکته را اضافه کنیم که در جدول 7، رقم بودجه وزارت گردشگری برای سال آینده حدود 8 هزار و 814 میلیارد تومان ذکر شده که از این مقدار، حدود هزار و 248 میلیارد تومان از آن مربوط به بودجه شرکتی است.
رشد 2.6 برابری بودجه ریاستجمهوری
ارقام بودجه نهاد ریاستجمهوری نیز در نوع خود چالشبرانگیز است. نهاد ریاستجمهوری در سال 1405 شامل ۹ زیرمجموعه است، این تعداد در سال 1404 شامل 13 زیرمجموعه بوده که ظاهرا چندین مورد از آنها با هم ادغام شدهاند. این ادغام منجر به تغییرات قابل توجه در ارقام بودجه این نهاد نیز شده است. کل بودجه نهاد ریاستجمهوری (متشکل از 13 زیرمجموعه) در سال ۱۴۰۴ معادل ۸.۵ همت تعیین شده بود. این رقم با رشد ۱۱.۶ درصدی در سال آینده به ۹.۵ همت افزایش یافته است. با این حال، نکته قابلتأمل در ترکیب این بودجه آن است که سهم اختصاصی خود نهاد ریاستجمهوری از مجموع اعتبارات، از 1921 میلیارد تومان با رشدی ۲.۶ برابری به ۵ هزار و ۵۴ میلیارد تومان در سال آینده رسیده است. این افزایش چشمگیر هم میتواند ناشی از ادغام برخی زیرمجموعههای نهاد ریاستجمهوری باشد (چراکه تعداد واحدهای زیرمجموعه این دستگاه از ۱۳ مورد در سال ۱۴۰۴ به ۹ مورد کاهش یافته) و هم میتواند دلایل دیگری داشته باشد. به هر حال یک عدد چالشبرانگیز است.
رشد 13 درصدی بودجه صداوسیما
سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران که در سال 1404 به میزان 29 هزار و 632 میلیارد تومان بودجه در اختیار داشت، قرار است سال آینده 33 هزار و 513 میلیارد تومان بودجه دریافت کند. به بیان بهتر بودجه این سازمان در سال 1405 معادل 13.1 درصد افزایش خواهد یافت.
بودجه بنیاد ملی نخبگان 704 میلیارد تومان
براساس لایحه پیشنهادی دولت برای بودجه در سال آتی، بودجه بنیاد ملی نخبگان از 676 میلیارد تومان در سال جاری به 704 میلیارد تومان خواهد رسید. این رشد اندک 4.1 درصدی برای بنیاد ملی نخبگان بهعنوان نهاد متولی حفظ و شناسایی، حمایت و هدایت نخبگان و استعدادهای برتر کشور در نوع خود حائز اهمیت است.
بودجه 3132 همتی 18 وزارتخانه
نگاهی به لایحه بودجه سال آینده نشان میدهد به جز وزارت نفت که بودجه آن عملا از محل درآمدهای نفتی تعیین میشود و در داخل لایحه بودجه رقم ناچیز 749 میلیارد تومانی برای این وزارتخانه درج شده، مجموع بودجه 19 وزارتخانه در سال آینده 3200 هزار میلیارد تومان خواهد بود که نسبت به رقم 2434 هزار میلیارد تومانی سال جاری رشد 31.5 درصدی خواهد داشت.
بالاترین رقم بودجه وزارتخانهها مربوط به بودجه 800 همتی وزارت بهداشت است که شامل بودجه همه زیرمجموعههای این وزارتخانه به علاوه دانشگاههای علوم پزشکی است.
پس از آن، بالاترین رقم بودجه مربوط به وزارت دفاع با بیش از 602 همت است که از این رقم، حدود 300 همت مربوط به امور دفاعی و 302 همت مربوط به صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح و سایر ارقام بیمهای و پرسنلی است. پس از آن، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با 551 همت در رتبه سوم قرار دارد. در این وزارتخانه نیز بخش عمده بودجه مربوط به صندوقهای بازنشستگی (صندوق بازنشستگی کشوری با حدود 500 همت و مابقی مربوط به بودجه وزارتخانه به علاوه صندوقهای روستایی، فولاد و تامین اجتماعی) است. چهارمین وزارتخانه با بیشترین بودجه مربوط به وزارت آموزشوپرورش با 489 همت است. وزارت علوم با حدود 143 همت، وزارت راه و شهرسازی با حدود 123 همت، وزارت نیرو با 111 همت، وزارت اقتصاد با 94.5 همت، وزارت اطلاعات با 68 همت، وزارت کشور با 54.2 همت، وزارت جهادکشاورزی با 45.5 همت، وزارت ارتباطات با 30.2 همت، وزارت صمت با 26.9 همت، وزارت ورزش با 26.5 همت، وزارت ارشاد با 15.3 همت، وزارت گردشگری با 7.6 همت، وزارت خارجه با 6.5 همت و وزارت دادگستری نیز با 4.8 همت در رتبههای بعدی قرار دارند.
بودجه 800 همتی وزارت بهداشت و دانشگاههای علوم پزشکی
بر اساس لایحه بودجه پیشنهادی دولت، بودجه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که در سال ۱۴۰۴ معادل ۵۷۹ هزار و ۱۳۸ میلیارد تومان تعیین شده بود، در سال آینده با افزایش قابلتوجهی روبهرو خواهد شد. طبق این لایحه، اعتبارات این وزارتخانه با رشد 38 درصدی به بیش از ۸۰۰ هزار میلیارد تومان میرسد.
بودجه 140 همتی قوه قضائیه
براساس متن لایحه بودجه 1405 برای دادگستری جمهوری اسلامی ایران یا همان قوه قضائیه در سال آینده 139 هزار و 931 میلیارد تومان بودجه پیشنهاد شده است. قابلتوجه است که بودجه این نهاد برای سال 1404 حدود 120 هزار و 157 میلیارد تومان تعیین شده بود. به بیان بهتر با در نظر گرفتن این لایحه، بودجه قوه قضائیه 16.5 درصد افزایش خواهد یافت.
بودجه 90 همتی کمیته امداد و بهزیستی
کمیته امداد امام خمینی(ره) که در سال 1404 بودجه ای در حدود 24 هزار و 31 میلیارد تومان دریافت کرد، قرار است در سال جدید با افزایشی معادل 28.6 درصد به 30 هزار و 906 میلیارد تومان برسد. همچنین پیشبینی شده بودجه سازمان بهزیستی کشور با رشد 35.3 درصدی از 43 هزار و 591 میلیارد تومان در سال 1404 به 58 هزار و 968 میلیارد تومان در سال 1405 برسد.
میزان تغییرات بودجه برخی نهادهای فرهنگی
در فصل بودجه معمولاً حرفوحدیثهای زیادی پیرامون بودجه نهادهای فرهنگی مطرح میشود. بررسی اعداد و ارقام لایحه بودجه نشان میدهد بودجه برخی از این نهادها در سال آینده افزایش بین 5 تا 10 درصدی داشته و در یکی دو مورد نیز این افزایش بیش از 15 درصد است. همچنین کاهش بودجه نیز در برخی از این نهادها اتفاق افتاده است. بر اساس جزئیات لایحه بودجه 1405، در سال آینده بودجه مجمع تشخیص مصلحت نظام 1068 میلیارد تومان خواهد بود که کاهش 2.3 درصدی نسبت به سال جاری دارد. بودجه دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری 44 میلیارد تومان تعیین شده که 2.2 درصد کاهش را نشان میدهد. بودجه شورای نگهبان 935 میلیارد تومان پیشبینی شده که رشد 1.3 درصدی خواهد شد. بودجه شورای عالی حوزههای علمیه 7.4 همت تعیین شده که کاهش 16 درصدی خواهد داشت.
بالاترین رشد بودجه در بین نهادهای عمومی و فرهنگی مربوط به سازمان اوقاف و امور خیریه است که بودجه این نهاد 36.2 درصد رشد داشته و بودجه دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی نیز رقم 1229 میلیارد تومان است که به اندازه 17.8 درصد افزایش داشته است. بودجه مرکز خدمات حوزههای علمیه نیز 16 هزار و 420 میلیارد تومان تعیین شده که رشد 16.5 درصدی نسبت به سال جاری دارد. بودجه نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها نیز 1064 میلیارد تومان تعیین شده که رشد 10.7 درصدی نسبت به امسال خواهد داشت. بودجه دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم 996 میلیارد تومان با رشد 9 درصدی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی 15.3 همت با رشد 8.5 درصدی، سازمان تبلیغات اسلامی 6.8 همت با 8.2 درصد رشد و بودجه شورای برنامهریزی مدیریت حوزههای علمیه خراسان نیز 929 میلیارد تومان است که رشد 4.7 درصدی خواهد داشت.
وضعیت بودجۀ دفاعی در سال 1405
یکی از مهمترین بخشهای بودجه کشورها، بودجه دفاعی است. این بودجه در شرایط خاص به ویژه با جنگ 12 روزهای که در سال جاری رخ داد، توجه به آن را بیش از گذشته یادآوری میکند. در لایحه بودجه سال 1405 اعداد مربوط به اعتبارات تحویل نفت به نیروهای مسلح که در سال 1404 در جداول 21 و 22 درج شده بود، نیامده و نمیتوان نسبت به وضعیت تأمین ارزی تقویت بنیه دفاعی کشور قضاوت کرد. با این حال، در بخش بودجه ریالی نیز رقم بودجه دستگاههای مختلف نظامی بین 20 تا 30 درصد رشد داشته که همچون سایر بخشهای بودجه کشور، رشد آن بسیار کمتر از تورم است. طبق لایحه بودجه سال 1405، بیشترین بودجه دفاعی-امنیتی مربوط به وزارت دفاع با 602 همت است که البته حدود 300 همت از آن مربوط به کمک دولت به حقوق و دستمزد بازنشستگان صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح و سایر امور بیمهای و رفاهی کارکنان بوده و 302 همت از آن عمدتاً مربوط به نیازهای دفاعی و سایر نیازهاست. بودجه ستاد مشترک سپاه پاسداران با 244 همت، بودجه فرماندهی کل انتظامی ج. ا. ا با حدود 131 همت، بودجه ستاد مشترک ارتش ج. ا. ا با 87 همت، بودجه ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح ج. ا. ا با حدود 3.7 همت، بودجه قرارگاه مرکزی حضرت خاتمالانبیاء با 4.2 همت و بودجه وزارت اطلاعات نیز 68 همت است. درمجموع، با احتساب بودجه صندوق بازنشستگی و بیمهای نیروهای مسلح، بودجه ریالی نظامی-امنیتی در سال آینده نسبت به رقم سال جاری رشد 31.4 درصدی خواهد داشت و بدون احتساب آن این رقم 20.3 درصد خواهد بود.
همچنین، کمترین مقدار رشد بودجه در سال آینده نیز مربوط به ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح و ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران به ترتیب با 8 و 8.8 درصد و در رتبه بعدی مربوط به فرماندهی کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران با 13.4 درصد است. این رشد برای ستاد مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی کمتر از 23 درصد و برای وزارت اطلاعات نیز کمتر از 26 درصد است. درنهایت، رشد اغلب ارقام بودجه ریالی نهادهای نظامی و امنیتی کشور از تورم عمومی کشور بسیار کمتر است. البته با حساسیتهای خاصی که در سال جاری، کشور در حوزه دفاعی-امنیتی تجربه کرد، به نظر میرسد مجلس و دولت در حوزه بودجه ارزی، کم و کاستیها و نیازهای دفاعی را تأمین خواهند کرد.
بازار
